Nieuwe Feiten 🇧🇪

_id	67334a5796c87a574e2ac5e1
datetime	2024-11-12 11:36:59
description	Nergens werd sodomie zo veel vervolgd tijdens de late middeleeuwen als in België. Dat blijkt uit het nieuwe boek van historicus Jonas Roelens: ‘De onuitspreekbare zonde’. Wat sodomie precies inhield, hoe het werd bestraft en waarom het in onze streken zo hard werd aangepakt, vertelt Roelens je hier.
url	https://radio1.be/luister/select/nieuwe-feiten/in-de-late-middeleeuwen-werd-sodomie-het-hardst-aangepakt-in-belgie

 

Statements

idx	statement	score
7	Jonas, historicus aan de Universiteit van Gent en auteur van een nieuw boek.	0.01
13	Die zonde die zo onuitspreekbaar is, die zo'n groot taboe was, althans in de middeleeuwen, dat is de zonde van Sodomie.	0.03
14	En dat is een bijbelse term, die gaat over twee steden Sodom en Gomorra, waar de mannen zaken deden die niet door de beugel konden, althans niet volgens God.	0.02
15	Die zouden seks met elkaar gehad hebben, waardoor die steden dus vernietigd moesten worden met vuur en zwavel.	65.77
16	En dat is een term die gebruikt is in de middeleeuwen waar het boek over gaat, om het te hebben over allerlei vormen van seksualiteit, die dus taboe waren, die onuitspreekbaar waren.	0.03
17	Oké, dus sodomie was meer dan alleen anales seks onder mannen.	99.93
18	Want dat is eigenlijk de oorspronkelijke betekenis.	32.66
19	Dat is de oorspronkelijke betekenis en dat is ook doorheen die middeleeuwse periode de grootste, de belangrijkste connotatie.	0.01
20	Maar eigenlijk maakt men een soort verbindenis tussen allerlei zaken die niet op voortplanting gericht zijn.	0.01
21	Dus daar valt ook onder masturbatie, bestialiteit, kindermisbruik, etc.	1.42
23	En je hebt natuurlijke zonden die ook fout en kwaad zijn, zoals overspel en prostitutie en zo.	1.38
24	Maar dat is minder erg volgens de katholieke leer, want daar kan met een beetje geluk of pech, afhankelijk van je standpunt, daar kan nog een kind uit voortkomen.	0.01
25	Dus dat is, naar een prostituee gaan is ook erg, maar je kunt er wel nog een kleine bij verwekken.	0.08
26	Dus dat is toch iets minder fout dan het met een ander man doen.	0.01
27	Ja, en dat was op een gegeven moment heel erg strafbaar.	0.2
28	Ja, hier bij ons in de Lage Landen werd daar een gruwelijke doodstraf aangegeven.	0.01
30	Wat een letterlijke verwijzing is naar dat bijbelsverhaal.	0.01
31	En dat heeft een symbolische betekenis, een heel zuiverend effect, waardoor die persoon ook echt weggewist wordt uit het stedelijk geheugen.	0.03
32	En ook meteen een heel groot publiek triomfantelijk ritueel, waarbij men dat dan op een openbare plaats gaat doen, aan de stadspoorten, op een groot plein.	0.02
35	Ja, met heel veel publiek, met liedjes, met gezang, met een openbare parade bijna.	0.01
36	Waarbij het dus helder is van dit is echt fout, dat tolereren we niet.	0.01
37	We weten dat er gezongen werd en dat er echt heel afkeurende, moraliserende teksten gezongen werden.	0.16
39	Het publiek dat dan kon meezingen in latere eeuwen enzo.	0.01
40	Dus een heel, bijna een voetbalspionkop die dat dan staat te ondersteunen.	0.01
43	En dat gebeurde bij ons, maar dat gebeurde misschien in heel Europa.	0.02
46	Wel, in mijn boek gaat het over drie eeuwen, tussen de 15e en de 18e eeuw.	0.02
47	Maar het einde van die 15e eeuw, begin 16e eeuw, daar zit echt een piek.	0.01
48	Doorheen al die steden, daar is een enorme prioriteit, een vervolgingsbereidheid.	0.03
49	Zowel bij de leiders van die gemeenschap als bij die bevolking zelf.	0.01
51	Zo zou je het kunnen noemen, want we zien dat er echt ook heel veel verklikkingen gebeuren vanuit die gemeenschappen.	0.49
52	Buren, vrienden, familieleden soms zelfs, economische concurrenten.	0.02
54	We zien dat dat soms ook in die processen gaat over feiten die jarenlang geleden gebeurd zijn, die nu plots toch weer naar boven komen vanuit een soort oproep om een strengere vervolging.	0.06
56	Ja, en dat is vaak heel frustrerende bezigheid om te doen, want die zitten natuurlijk niet allemaal netjes thematisch in hun schoendoos in het archief, dus je moet die allemaal gaan doorploegen en doorworstelen.	4.36
57	En dan stel je heel vaak vast dat die onuitspreekbaarheid dat die ook in de juridische bronnen aanwezig is.	0.02
58	Dus je kunt heel vaak pagina's lang over een banale diefstal van een kilo wol lezen, maar als het dan gaat over sodomie, dan staat daar bijvoorbeeld 12 november 1402 we hebben deze persoon verbrand wegens sodomie.	6.01
59	En het heeft ons zoveel gekost aan een paal, aan hooi, aan een ketting en aan de bril van Ierlo.	0.03
62	Er komt heel veel materiaal en heel veel kosten bij kijken en de rekening moet kloppen.	0.16
64	Dus je blijft vaak gefrustreerd achter met wat was dit hier nu?	0.01
69	Waar zijn we hier nu mee aan het Ja, ja, ja, ja, dus uiteindelijk kom je niet verder, want die vaagheid, dat onuitspreekbare, dat speelt jou parten als historicus, want er staat nergens in detail, ja, hij werd in dat bosje betrapt.	0.04
72	In die boekuitkundige bron die dus het best bewaard is.	0.01
74	Maar gelukkig hebben we ook vonnissen en getuigen verslagen.	0.01
77	Waar je bijvoorbeeld in Brugge moet zijn in de 15e eeuw.	0.01
80	Ja, maar er was een soort van roze huis in middeleeuwse Brugge.	0.01
81	Zeker in grote steden als Brugge, maar dat is vandaag de dag niet anders, lieven.	0.34
82	Grootsteden hebben betere faciliteiten, een grotere mate van anonimiteit, mensen die van het platteland naar de stad trekken omwille van erotische verlangens.	14.57
96	Strataten richting de stad toe, richting de stadspoorten waar het gebeurde, zeker wel.	0.01
99	Ja, of toch, weet wel, zeker als je op een boerderij of op een groot landbouwbedrijf werkt, dan kun je, woon je niet per se samen, maar dan breng je toch een groot deel van je dag collectief door, en dan is er ruimte genoeg om die amoureuze momenten te vinden.	0.46
102	Klopt, het is niet het verha Brugge in de 15e eeuw.	0.19
104	Klopt, het is niet het verhaal dat je in de traditionele geschiedenisles of in de traditionele rondleiding krijgt, maar toch vind ik het heel belangrijk om dat soort verhalen te vertellen.	0.59
105	Want hoe je als gemeenschap, als samenleving omgaat met minderheidsgroepen zegt misschien evenveel als de pracht en praal van de Vlaamse primitieven op dat moment.	0.01
106	Het lijkt alsof de historici daar een beetje ook bang van geweest zijn of minder geïnteresseerd.	0.01
107	Misschien stond het vroeger niet zo chic om dat te bestuderen.	0.01
109	Ik denk dat geschiedenis en geschiedschrijving en historici altijd beïnvloed worden door hun eigen maatschappij.	0.01
110	Het feit dat dat thema inderdaad een stuk bespreekbaarder is, maakt het ook makkelijker om daar onderzoek naar te doen.	0.07
111	Nu spreek ik misschien op de biecht in de Nationale Radio, maar ik heb ooit een artikel geschreven met een Leuvense kunsthistorica over een sodomitische beeldhouwer.	0.02
112	En zij kreeg van collega's te horen, allé, je gaat daar je reputatie toch niet aan vergooien?	0.02
114	Dus er zijn zaken binnen die academische wereld die nog altijd chiquer staan of vlotter zijn.	0.01
115	Als ik als beginnende doctorandus op congressen vertelde waarover ik mijn onderzoek deed, kreeg ik heel vaak een gnuffelende reactie.	0.05
116	Maar kijk, we hebben het toch doorgezet en het boek is er nu en het verhaal kan verteld worden.	0.03
118	Maar we weten nu altijd niet waarom er toen in Brugge en in Gent en in andere steden in de Lage Landen zo'n piek was in homohaten, homojacht.	0.32
121	Maar ik heb een theorie naar voren geschoven en die leunt aan bij de zondeboktheorie.	0.02
122	En die stelt eigenlijk iets wat we vandaag de dag nog zien.	0.01
123	Maatschappijen die het moeilijk hebben, zijt door politieke strubbelingen, economische recessies noem maar op, dat die nood hebben aan een minderheidsgroep om de vinger te wijzen.	0.01
126	En of dat nu gaat over de vreemdelingen, de transmigranten, de sossen, de scheidsrechter aan de overkant van de partij, noem maar op, wij zijn graag met onze vinger.	0.01
127	En we zien dat in die late 15e eeuw ook opduiken, zeker in een stad als Brugge, door een soort cocktail van aspecten.	3.84
128	Het gaat er op dat moment politiek niet bijstergoed.	0.01
130	De stad komt in opstand tegen de heerser, de opvolger van de Bourgondisch hertog.	0.02
131	Daardoor trekken handelaren steeds vaker weg, want die willen natuurlijk een rustig, stabiel klimaat.	0.13
132	Het zwin is ook aan het verzanden, dus ook klimaat speelt een rol in hoe homofoob of tolerant wij zijn.	15.77
134	Die hoogdagen van de 13e, 14e eeuw liggen achter zich.	41.67
135	En de theorie is dat je dan groepen hebt die zeggen van, we moeten hier de touwtjes in handen nemen, tonen dat we het nog in handen hebben, en die sodomieten bestraffen.	0.04
136	Ook al omdat het idee leeft, als wij het niet doen, dan gaat God opnieuw ingrijpen.	0.01
137	En gaat hij hongersnood sturen, oorlog, pest, economische onheil.	0.01
140	Het onheil die de stad overkomt is een straf van God, omdat we te laks omgaan met die verdorven Sodomieten.	0.01
141	En dus moest er eigenlijk, om God te plezieren, moesten die massaal op brandstapels gezet worden.	0.01
143	Als de zwarte dood de pest gepasseerd is, zie je meteen die wetgeving, die verordeningen strenger worden.	0.01
144	Ook daar weer een soort idee van, we moeten God behagen en dat soort mensen uit de stad weghalen.	0.01
145	En werden die dan, als er twee mannen werden betrapt, werden die dan samen verbrand?	0.01
149	Mensen worden gefolterd om hen te dwingen andere namen uit te spuwen.	0.02
150	En in die processen zie je dat vaak heel letterlijk.	0.01
155	Maar tot de beul dan zegt van we gaan hier een keer de duimschroeven feller aanhalen.	0.01
156	En staat een regeltje eronder, plots bekend lieven dat hij het met die en die en die gedaan heeft en dan worden er niet twee mannen, maar zes tegelijkertijd veroordeeld.	0.01
157	Dus je ziet dat daar wel echt een dynamiek zit om er zoveel mogelijk op te sporen en dat men een soort onderscheid maakt in die groepsprocessen, wie het initiatief genomen heeft, wie dus de zonde in gang gezet heeft en wie het louter ondergaan heeft.	0.01
158	De initiatiefnemer, de actieve partner, die wordt het strengst bestraft.	0.21
160	En die passieve partner, die komt er lichter van af.	0.02
162	Die figuren worden soms levenslang verbannen of gegeesteld tot bloedens toe of hun hoofdhuid wordt afgebrand met een gloeiend hete staaf, en even vaak eindigen die alsnog op de brandstapel.	0.5
163	Dus we zien dat er een zeer streng regime bezig is.	0.34
164	Zeker als je dat vergelijkt met het buitenland, want de mortaliteitsgraad, dus de sterftegraad in die lage landen bij ons, ligt op 60%.	99.86
165	Dus de kans als je betrapt wordt, opgepakt wordt, dat je effectief overlijdt is gigantisch groot.	0.14
166	Als we dat bijvoorbeeld vergelijken met de Spaanse Inquisitie, dat is een rechtbank die luisteraars heel veel kennen.	0.09
168	Maar daar zien we dat het sterftecijfer op 10 à 15 procent ligt.	0.01
169	Ook al heeft die rechtbank zodanig strenge reputatie met zich mee te dragen.	0.01
171	Dus op dat moment, terwijl de brandstapel gloeit, zeg maar, in Firenze en Venetië en zo, werd er veel meer door de vingers gezien.	0.01
172	Ja, zeker in een stad als Firenze, is een stad die zeer tolerant is.	0.01
175	En die stad staat in heel vroeg moderne, laat-Middel-East-Europa bekend als het Walhalla van de Sodomieten.	0.01
176	Als je in het Duits iemand wilt uitschelden op dat moment, zeg je gewoon du bist ein Florenzer.	0.01