Nieuwe Feiten 🇧🇪

_id	68f8b934a9ca4362dacf7b18
datetime	2025-10-22 00:00:00
url	https://www.vrt.be/vrtmax/luister/radio/n/nieuwe-feiten~11-9/nieuwe-feiten~11-35050-0/fragment~f691d2e3-2643-4079-bba8-f7319a821d16/

 

Statements

idx	statement	score
0	De Ultima's zijn afgeschaft, maar ik vroeg mij af wie heeft eigenlijk ooit de allereerste Ultima gewonnen en ik dus surfe naar de website van de Ultima's en tot mijn grote verbazing stond daar alleen maar een mededeling, wegens besparingen bestaan we niet meer.	7.95
6	Historicus, die Ultima's, die cultuurprijzen, staatsprijzen, in die vorm bestaan ze nog maar een jaar of acht, dacht ik.	5.37
8	Het is bedacht door de toenmalige minister van cultuur, Jan Jambon, die ook minister-president was.	9.41
9	En de bedoeling hadden om een soort schoonmaak te maken in de prijzen die voor kunstenaars in de brede zin werden uitgereikt.	4.12
10	En dan de naam Ultima's kregen, helaas verkeerd gespeld omdat daar een apostrof voor de eerst had moeten staan.	3.9
14	Maar eigenlijk oorspronkelijk, de allereerste prijs was een staatsprijs voor proza.	7.66
15	Ja, het is zo dat die Ultima's, dat zijn er in totaal een dozijn ongeveer.	3.96
16	Er hebben een heel breed spectrum van terreinen waarop mensen actief zijn en die dan een prijs kunnen krijgen elk jaar.	4.01
17	Maar het is allemaal begonnen met de staatsprijs voor proza.	11.25
20	En mijn vraag was dus wie de allereerste Ultima gewonnen heeft.	11.56
21	Wie heeft die allereerste staatsprijs proza gewonnen?	12.83
23	Je hoeft aan de top van jouw, laat ons zeggen, kennis van de literatuurgeschiedenis, vind je het al.	3.96
25	Dus Hendrik Conciance is eigenlijk de winnaar van de allereerste Ultima.	18.62
26	Ja, en dat waren toen prijzen die alleen voor verhalend proza, voor romans, verhalen enzovoort, dat genre alleen werden uitgereikt en om de vijf jaar.	5.74
28	Ja, dat is pas na de Eerste Wereldoorlog in 1918, geloof ik.	16.11
30	En die is dan daarna gediversifieerd, of liever, die had dat tevoren eigenlijk al omdat men dacht, ja, alleen een prijs voor proza.	3.75
32	Maar dat mag wel een beetje breder zijn, en dat is dan uitgesmeerd over diverse genres, ook poëzie, toneel, essay, kritiek.	3.61
33	En dan zijn er allerlei andere prijzen bijgekomen, culturele verdiensten, carrièreprijzen, er is een soort wildgroei gekomen.	3.77
36	Wel, dat is eigenlijk een heel klassiek verschijnsel, een land, en zeker zo'n nieuw land als België, toen, we hebben het over 1855, en dan bestaat België een kwart eeuw pas, sinds 1830, die moet een galerij hebben van helden.	5.17
37	En natuurlijk, op het slagveld zijn er niet zoveel Belgische helden, dus dacht men, we moeten de kunstenhelden hebben.	3.51
38	En dat werd in de eerste plaats de literatuur, je weet dat conscience vrij spoedig is gesubsidieerd geworden door de koning, koning Leopold I persoonlijk, om de glorie van het land te vertegenwoordigen.	4.56
41	En voor Vlaanderen was dat nog des te belangrijker in die zin dat de koning en ook het establishment van dat moment wilde aantonen dat Vlaanderen een integraal onderdeel was van België.	9.82
43	En de Vlaamse literatuur had natuurlijk ook een zekere achterstand afgelopen, de jaren daarvoor, de eeuwen daarvoor.	8.38
44	Ja, zeker ook niet de eeuwen daarvoor, maar zeker vanaf de 18e eeuw was dat een beetje op de sukkel geraakt.	5.26
45	Donnacht der moederlijke taal is zo'n laat-18e eeuwse uitdrukking met klachten over de staat van het Nederlands, wat toen nog geen uniformiseerde taal was.	41.75
46	En die pas in de loop van de 19e eeuw is gecodificeerd dat daar een grammatica voor aangenomen is.	12.58
47	En is dan de Noord-Nederlandse standaard geworden, wat een geluk was, omdat in het zuiden, in België, was dat een heel verspreide slagorde waarin de spellingen werden gebruikt.	8.27
48	Dus dat is eengemaakt en de literatuur was daar dan de kroon van om daar het uithangbord van te zijn.	3.91
51	En elk een beetje op zijn eigen manier wordt in Frankrijk, de academie Francaise, waar dan de grootheden van de cultuur gaan verzamelen, vervulde ook die rol.	4.53
52	Het was trouwens een academie, een koninklijke academie, die toen die eerste staatsprijzen uitreikte.	5.65
53	En dus ook, ja, dat was zeggen, bepaalde wie die kreeg.	3.86
54	Ja, ook in Nederland heb je de PC-hoofdprijs, dat is ook zo'n heel prestigieuze staatsprijs.	27.63
55	Alleen voor Nederlanders bedoeld, Vlamingen kunnen die niet krijgen.	35.07
56	En het tombekeer was ook het geval, de staatsprijs was ook Juist, in tegenstelling tot de commerciële prijzen, de akko's en de bonen.	5.5
57	Maar dat is pas van veel later, dat is pas van het einde van de vorige eeuw.	3.75
58	En dat was een beetje naar het model van de Booker Prize in Groot-Brittannië.	4.35
59	Nu, die staatsprijzen, zeker, ja, we kunnen zeggen, hij bestond 170 jaar.	8.4
62	Dat is ongetwijfeld erfgoed, omdat bijvoorbeeld in al die discussies over de kanon, waar we in deze tijd toch altijd mee door gepassioneerd zijn, kan je zo zien wie werd op een bepaald moment als een belangrijke auteur, een belangrijke kunstenaar beschouwd en als de belangrijkste van zijn momenten.	3.59
63	En dan zie je bijvoorbeeld dat Conscience al in 1855 de allereerste staatsprijswinnaar is en dat hij op dat moment de vaandeldrager is van de literatuur.	8.73
64	En dat heeft trouwens nog later, dat was voor de roman De Loteling, die later misschien bekend geworden is als film in de jaren Jan de Klaer.	9.03
65	Dus het is eigenlijk een soort gouden handelkussen, is niet een thumbs up, om maar eens in schoon Vlaams te zeggen, van de gehele gemeenschap aan degene die exceleert in de kunst.	3.55
66	Ja, en dat is een soort eregalerij van, een beetje zoals we familiefoto's hebben op de buffetkast thuis.	3.65
67	Want ik moest eraan denken toen ik de site opende van de Ultimas, gisteren moest ik kijken hoe het daarmee gesteld was en er staat dus ook dat het ding geschrapt is.	4.17
74	Nu, de minister zegt er zijn genoeg privéprijzen, dus wij trekken ons terug.	13.36
76	En als ik het goed heb, betaalt de Vlaamse gemeenschap het prijzengeld, en dat zijn twee prijzen van 50.000 euro, dat is dus niet onaanzienlijk.	9.21
77	Maar die kunnen ook door Nederlanders worden gewonnen.	7.49
78	Ja, iedereen kan die winnen, en dat is ook dan gemengd met illustratoren, met kinder- en jeugdboekenschrijvers.	3.99
79	Ik bedoel, dat is een Maar dat is dus geen Vlaamse staatsprijs proza meer?	29.68
84	Wel, dat is jammer in die zin dat een bepaalde vorm van continuïteit wordt doorbroken.	4.31
85	Ultimas zijn altijd tamelijk omstreden geweest, omdat ze meer nadruk legden op dat sjouwgehalte.	19.43
89	Dat is eigenlijk pas met de Ultimas dat die enige, laat ons zeggen, dat daar wat confetti aan te pas is gekomen.	4.08
90	Tevoren ging dat heel discreet, prijzen werden uitgereikt, bij wijze van spreken, in de huiskamer van de winnaar, dat de minister langs kwam met Het was ook amper geld mee te verdienen, een soort Het was meer de erkenning en de eer die telde.	4.69
91	En nu is dat onder invloed van die commerciële artistieke prijzen, is dat een sjouw geworden en waar ook veel geld aan verbonden is.	3.67
92	Men kan over twisten hoeveel veel is, maar 50.000 euro voor een prijs vind ik een behoorlijke prijs.	3.9
94	Ja, maar goed, de hele sjouw kost meer dan 600.000 euro, daar kun je over discussiëren.	8.9
95	Maar daarmee ook de prijzen zelf en zelfs de oorspronkelijke prijs wegdoen, dat is een hele drastische beslissing.	4.26
97	Je zou kunnen zeggen, ze hebben zichzelf overleefd of wat dan ook of je hoeft geen voor literatuur geen staatsprijs meer te hebben als de boonprijs daar is.	7.68
98	Dat zijn overwegingen die je kan maken, maar hier is het gewoon van, we hebben net gekeken in het schapraai en de lade is leeg, het geld is op, laten we de familiefoto's op het buffet maar wegdoen.	3.78
99	En dat is een beetje een treurige beslissing, omdat daar zit geen gevoel van eigenwaarde in.	3.99
100	Het is een beetje een boekhoudersmaatregel, met alle respect voor boekhouders in hun vakken.	3.85