Dit is de Dag 🇳🇱

url	https://www.nporadio1.nl/uitzendingen/dit-is-de-dag/9d7a93ae-e51a-473e-b13d-ca94ba93b2b8/2025-01-22-dit-is-de-dag
datetime	2025-01-22 00:00:00

 

Statements

idx	statement	score
1	Het staat daardoor vast tussen de afrit Dussen en de afrit Heusden.	0.01
9	In 2035 moet Nederland volledig muskusratvrij zijn.	0.07
10	Die beesten zijn namelijk een gevaar voor de dijken in ons land.	99.83
11	Nou, die muskusratten graven we steeds verder om en door.	3.61
12	En dan ben je hier aan het eind, aan de lage kant van de dijk.	0.06
15	Ja, maar is het uitroeien van muskusratten nou wel echt nodig?	0.01
16	Of veroorzaakt het onnodig veel dierenleed over een kwartier en de band?	0.01
18	Vanochtend deed de rechteruitspraak in de stikstofzaak die door Greenpeace was aangespannen.	0.02
19	De rechtbank is van oordeel dat de staat aan zijn eigen wetgeving kan worden gehouden.	0.22
20	En dat de wettelijke stikstofdoelen te beschouwen zijn als een absolute ondergrens waar niets zonder dwingende reden van afgeweken kan worden.	0.16
21	Ja, en dus krijgt het kabinet een duidelijke opdracht mee.	0.04
22	Er moeten snel meer maatregelen komen om de stikstofuitstoot in Nederland te verminderen.	0.01
23	Zodat in 2030 tenminste de helft van de kwetsbare gebieden niet meer overbelast is door stikstof.	0.01
24	Zo niet, dan geldt een dwangsom van 10 miljoen euro.	0.01
29	Met Ron Meijer, voorzitter van het Nederlands Agrarisch Jongerencontact.	0.01
34	Maar die gaat zo snel mogelijk bij ons aanschuiven.	0.01
37	Is het pijnlijk dat de rechter dan nu met zo'n stevige uitspraak moet komen?	0.01
42	De uitspraak voor de kerst was voor ons pijnlijker.	0.02
44	En op het moment dat jij stappen wil zetten op jouw bedrijf.	0.01
47	Voor de kerst heeft de Hoge Bestuursrechter gezegd.	0.02
50	Die heeft gezegd van joh, als jij intern wil saldeeren.	0.02
56	Oké, en deze uitspraak van hou je aan je eigen wet.	0.01
70	Ja, het is natuurlijk een flinke tik op de kin van het kabinet.	0.01
72	En tegelijkertijd ben ik het eens met de heer Meijer.	8.55
74	En eigenlijk is deze uitspraak een comma vergeleken bij het uitroepteken dat de Raad van State op 18 december heeft gezet.	0.01
75	Die uitspraak heeft veel meer impact voor Nederland dan deze uitspraak.	0.05
80	Maar goed, beide uitspraken laten in ieder geval zien dat er iets moet gebeuren.	0.01
82	Maar dat wisten we eigenlijk zonder die rechtelijke uitspraken ook al.	6.57
83	Maar deze beide uitspraken tonen nog maar weer eens aan.	12.84
85	Je moet het wel doen om je natuur niet verder achteruit te laten kachelen.	0.01
86	Want dat is uiteindelijk de basisregel waar het over gaat.	0.01
90	Die zegt, onze natuurgebieden mogen niet meer verder achteruit.	0.03
91	En daar moet je als, ja ik zou bijna zeggen, als de gesmeerde bliksel mee aan de slag.	0.01
95	Maar laten we nog eerst even teruggaan in de geschiedenis.	0.01
96	Althans, dat deed Caroline van der Plas maar al te graag.	0.01
98	Caroline van der Plas reageerde vandaag als volgt voor de camera van het AD.	0.03
102	Dat er in vorige kabinetten wet en regelgeving is bedacht die ons land helemaal klem zetten.	0.03
103	Ja, ons land is helemaal klem gezet door de vorige kabinetten.	0.01
104	En die vorige kabinetten, daar zaten landbouwministers van uw partij.	0.01
105	Meneer Genwist, Carole Schouten, Henk Stachouwer en Piet Adema.	23.52
107	Ze heeft geen punt als het gaat over de kern waarom we dingen moeten doen.	0.01
109	Dat heeft niks met de Nederlandse wetgeving te maken.	0.02
111	Dus het verbod dat natuur niet verder achteruit mag gaan.	0.01
113	En dan vervolgens moet je daar dus zelf wet en regelgeving op zetten.	0.01
114	Om een geloofwaardige aanpak een beetje in te kaderen.	0.01
115	Nou, en dan kun je best kritiek hebben op de wet die een paar aantal jaren geleden rond 2021 is aangenomen.	0.03
117	Want daarin is vastgelegd dat er zoveel gebied onder de KDW moet komen.	0.02
118	Waar de rechter het vandaag vaak over heeft gehaald.	0.22
119	Ja, dus dan ga je kijken naar niet zozeer de uitstoot, maar wat er terecht komt op het land.	0.04
122	En ik ben het dus eens dat we die wet aan moeten passen.	48.79
123	En dat we emissie, dus emissiereductie, in de wet moeten gaan zetten.	0.01
124	Maar het idee dat een simpele wetsaanpassing helpt om onszelf aan onze eigen haren uit het stikstofmoeras te trekken.	0.01
126	De mensen die daarin geloven, die geloven echt in een fabeltje.	0.01
128	Maar wat belangrijk is, is vooral dat er een daadkrachtige aanpak gericht op het terugbrengen van die emissie komt.	0.03
129	Maar even toch nog naar uw partijgenoot Carole Schouten, Henk Staghouw, Piet Adema.	1.02
131	Voelt u zich ook mede verantwoordelijk voor de situatie waarin boeren nu zitten?	0.01
133	De eerste vraag, ja, ik had liever gehad dat er een wet was geweest waarin niet de neerslag in het wetsartikel had gestaan.	0.05
135	Maar die wetswijziging had kunnen plaatsvinden in de jaren dat de ChristenUnie meeregeerde.	0.02
136	Ja, de afgelopen tijd, Christiane van der Wal heeft ook al een club ingesteld.	0.01
137	Die heeft nagedacht over, kan die KDW, die kritische depositiewaarde over neerslag, kan die uit die wet en kunnen we die vervangen door iets anders?	0.02
138	Toen die studie ongeveer was afgerond, was het kabinet gevallen.	0.01
140	In de tussentijd zijn er verkiezingen geweest, is er een nieuw kabinet.	0.01
142	En als nu de reactie van Caroline van der Plas, van in reactie op deze rechtelijke uitspraak, nou laten we dat nu gaan doen.	0.02
143	Dan denk ik van, jullie zitten er al zes, zeven maanden.	3.82
144	Dus alsjeblieft, hopelijk ligt er al een wetsaanpassing klaar.	0.01
145	Maar we moeten niet op die wetsaanpassing alleen focussen.	0.01
147	We moeten beginnen met een geloofwaardige stikstofreductie aanpak.	0.01
150	Ja, want alleen dan gaat de rechter weer vergunningen in stand laten.	0.11
152	En als je dat niet doet, dan krijg je iedere keer een uitspraak, zoals van de Raad van State om je oren, zoals van voor de kerst.	0.01
154	Ja, die rechter die gaat dus niet over beleid, maar die toetst gewoon die stikstofwet zoals die er ligt.	0.04
155	Bent u het er ook mee eens dat de wet niet goed is zoals die er op dit moment ligt?	0.01
156	Dus met andere woorden, ja, die wet moet maar gewoon anders.	0.01
158	En in dat opzicht valt deze rechter in wezen niks kwalijk te nemen.	0.01
159	Die doet niet of niets meer dan toetsen van de wet.	0.02
162	En ik hoor meneer Grinwis zeggen van, ja, het nieuwe kabinet zit er nu zes maanden.	0.02
164	Maar in mijn perspectief had het vorige kabinet dat, zoals u het ook zegt, al lang gedaan kunnen en ook moeten hebben.	0.24
165	En juist door het fenomeen stikstof als onderwerp uit die wet te halen.	0.01
166	En dat bedoel ik meer in het bijzonder het overschrijden van de KDW.	0.01
168	Een wet moeten maken waarbij we ons richten op de duurzame staat van instandhouding van de natuur.	0.01
169	Oké, meneer Meijer eens, moet de wet aangepast worden?	0.01
173	En dan is dus de vraag of dat dan nu snel gaat lukken.	0.01
174	Het kabinet heeft in ieder geval huiswerk gekregen van de rechter.	0.02
176	Ja, die wet is allemaal toekomstmuziek, zou ik zeggen.	0.01
177	Meneer Van Eck, vreest u dan ook nu nieuwe maatregelen voor de boerensector?	0.01
178	Nou ja, de uitspraak van vandaag, die verandert eigenlijk in wezen niet zo heel veel aan het stikstofslot.	0.06
180	Nou ja, dus u komt er ook niet uit als boer, uit die wurreggreep hiermee?	0.01
182	Maar wij als Agractie Nederland hebben de oplossing ervoor wel degelijk klaar liggen.	0.01
184	Wij zeggen haal Nederland uit de stikstoffuik door kort samengevat te gaan werken met emissievrije stroken rondom voor stikstofgevoelige Natura 2000 te gebieden van 250 meter.	0.02
185	En te gaan werken met een geborgde stikstofreductie.	0.01
186	En dan zal uw vraag misschien zijn, kan dat dan, een geborgde stikstofreductie?	0.01
189	Een geborgde stikstofreductie is een doelstelling die we afspreken met de overheid.	0.01
191	En die we bereiken door het inzetten van innovaties.	0.01
192	Oké, we gaan niet boerenbedrijven stoppen, maar al die boerenbedrijven gaan innoveren.	0.03
193	Nee, want over dat stoppen van boeren, daar wil ik graag nog even over zeggen.	0.12
194	De afgelopen tijd hebben natuurlijk de LBV en de LBV Plus opkoopregeling gelopen.	0.01
197	Eigenlijk ook hele mooie, gangbare, goede bedrijven.	0.01
198	En dat levert slechts een reductie op van 1% op de voorverzuuring gevoelige natuurgebieden.	0.03
200	Moet ik even allemaal gaan processen, wou ik nu op z'n Engels gaan zeggen.	0.01
201	Roy Meijer, eens met dat plan, een soort hoopvol plan, met stroken rondom natuurgebieden.	0.02
203	Nou ja, kijk, er zijn een paar dingen die de laatste jaren gewoon meer logica hebben gekregen.	0.01
204	Of vanuit de wetenschap, of vanuit de jurisprudentie.	0.01
206	Eén is dat we in eerste instantie dachten dat we op 100 kilometer afstand konden berekenen als je iets ging emitteren als boer.	0.09
207	Dat we dan precies konden berekenen wat dan de KDW, dus de belasting van jouw emissie is op een plantje.	3.14
208	Nou, daar zijn we inmiddels achter dat dat niet kan. Dus als je wat wil met boeren die rechtstreeks emitteren op een plantje en daar effect van wil hebben, dan kom je eigenlijk alleen maar op erfbeleid rondom een Natura 2000 gebied in een straal van 250 tot 500 meter.	0.07
209	Dus dat is heel logisch dat daar een grens getrokken wordt.	0.01
211	Willen wij weer vergunningverlening, dan moeten wij voldoen aan de additionaliteit.	0.01
212	En de additionaliteit is dat we laten zien wat een geborgde emissiedaling is en welke maatregelen wij in een natuurgebied treffen.	0.03
213	Ja, en als je dat gaat invullen, dan kom je bij een emissiedaling die je gaat borgen.	15.12
216	Want dat is in feite wat er voorgesteld wordt en dat snap ik, want dan kom je op doelsturing uit en dan krijg ik als bedrijf een doel en die moet ik halen.	0.02
217	Ik hoor allemaal ingewikkelde termen en het enige wat ik snap is minder boerenbedrijven is minder uitstoot.	47.77
219	Nou ja, tenzij die bedrijven die er dan nog zijn enorm groot gaan worden, maar stel dat die hetzelfde blijven.	0.01
220	Dus zijn dit niet, dat is eigenlijk mijn vraag, zijn dit niet allemaal pogingen om iets te doen wat je eigenlijk alleen bereikt als je gewoon minder boeren, minder koeien Nee, maar kijk, wat je emitteert is een optelsom van eigenlijk drie dingen.	0.02
226	En drie, welke innovaties gebruik je om op je bedrijf stappen te zetten?	0.01
228	Je kunt wel zeggen, ik ga enorm snijden in de veestapel, maar zolang jij depositie als doel hebt, kom je daar nooit uit.	0.01
230	Dus de Gimwis en Korsjotten, die moeten op een gegeven moment zeggen, ja jongens, zoveel emissie gaan wij in Nederland reduceren.	0.02
231	Dat is onze bijdrage aan, zeg maar, de stikstofbelasting op de natuur.	0.01
232	Dit is wat wij als overheid gaan doen in de natuur.	0.01
233	Nou, en die opdracht gaan we verdelen aan de sector en dan kun je een rekensom maken.	0.01
234	Nou, Gimwis en Korsjotten, hij zit er nu alleen, maar denkbeeldig zitten ze allemaal achter hem.	17.55
237	Ik denk inderdaad, de focus moet op datgene waar je op kunt sturen.	0.01
239	Dus aan emissies van ammoniak en van die oxide die uit fabriekspijpen en uitlaten van auto's komen.	0.19
242	Dan moet je inderdaad zeggen, als minister in eerste instantie, maar als we als Kamer de minister daarbij moeten helpen, prima.	0.01
243	Van oké, welk deel van de totale uitstoot aan ammoniak in Nederland, veroorzaakt door de veehouderij, willen we overend houden?	0.03
245	En dat moet je vertalen naar een doel per bedrijf, dan wel per dier, dan wel per hectare.	0.01
247	Maar dat moeten we doorvertalen, zodat die boer weet, hoeveel ruimte heb ik nog in de toekomst om uit te stoten?	0.01
248	En dan zijn dat de drie smaken die Roy Meijer uitbeelde.	0.01
249	Dat is of het aantal koeien, of innovaties, of het management, dus welk voer je in die koe stopt.	39.65
250	Dat zijn de drie mogelijkheden om het te reduceren.	0.33
251	En stel je voor dat een boer met innovatie en management het kan redden, prima, dan hoeven er geen koeien uit.	0.04
252	Stel je voor dat hij dat niet redt, dan zullen de koeien uit moeten in dit voorbeeld.	0.01
253	Dus uiteindelijk zal dit onder de streep leiden tot heel veel minder emissie.	0.01
254	En het kan ook tot gevolg hebben dat we met minder vee komen.	0.01
256	Dat als het niet lukt om gewoon krimp van de veestapel toe te passen?	0.01
257	Nou sterker, de borging, het ingewikkelde woord borging, geborgde daling waar het iedere keer over ging, dat betekent twee dingen.	0.02
258	Eén, dat je het goed in wet- en regelgeving vastlegt.	0.01
259	En twee, dat je eigenlijk zeker weet, dus aan de voorkant aan de rechter kan aantonen, de emissie van ammoniak gaat zoveel omlaag.	0.44
260	Zodat de rechter ook vertrouwen kan hebben dat het gebeurt en die vergunning in stand kan laten.	0.01
261	Want dat is precies de crux, want als je niet zeker weet, zoals bij vrijwillige opkoop, weet je niet zeker welke boer erop inschrijft.	0.02
263	Dus doelsturing, goed regelen, zoals Roy Meijer het schetste, daar ben ik erg voor.	0.41
264	Oké, jullie komen er wel uit samen, maar ik zie hier nog geen probleem.	16.06
265	Meneer Van Eck, we leerden agraxie, want u bent van agraxie, een paar jaar geleden kennen als een club die actie voert.	0.01
266	Is die bereidheid er nog, of heeft op dit moment BBB-minister Wiersma, die dit dus allemaal moet gaan organiseren, nog het voordeel van de twijfel?	0.02
267	Ja, kijk, de bereidheid tot actievoeren, die is er op zich wel.	0.01
269	En wij denken als agraxie dat de bezorgdheid die we hebben als agrarische sector, dat die in zekere zin echt wel in voldoende mate voor het voet ligt in.	0.01
272	Het is nu wel, de overheid is nu wel aan zet om in actie te komen.	0.03
275	Maar het is wel tijd om in actie te komen en wetgeving te maken die haalbaar en realiseerbaar is.	0.01
276	En dat is die stikstofwet zoals die er nu nog steeds ligt.	0.01
278	Al zouden we alle industrie, alle vee, alle mensen uit Nederland verwijderen, dan halen we nog die KDW niet.	0.03
281	Ik denk eerlijk gezegd dat er in wezen al geen tijd meer is.	0.01
282	Het is ook niet voor niets, denk ik, dat er vorige week mede ook naar aanleiding van de uitspraak van de Raad van State.	0.02
283	En de uitspraak van vandaag, die misschien al wel een beetje in de lijn van verwachting lag, is niet voor niks dat er een ministeriële commissie voor de stikstof is opgericht.	0.02
285	Maar ik wil daarbij ook wel even een oproep doen aan mensen zoals de heer Grinwis.	0.01
286	Ik vind ook dat de overige Tweede Kamerleden, dat het hoog tijd is dat die over hun eigen schaduw heen stappen in de zin van het vast blijven houden aan die oude stikstofwet.	0.07
287	Nou, meneer Grinwis is daar al, die hoor ik dat al helemaal zeggen.	0.02
291	Ja, nou wat het kabinet nodig heeft is kennis, lef en politieke wil om nu door te pakken.	0.01
293	Ik heb twijfel of bij voldoende ministers de kennis aanwezig is.	0.02
294	Ik heb twijfel of het lef aanwezig is om door te pakken.	0.01
295	En dan ook nog de politieke wil, want we hebben formeel één kabinet.	0.01
297	En die moeten echt met één team en één taak gaan opereren.	0.01
300	Prima, dat maakt het een reden te meer voor de overige politieke partijen om een verantwoordelijkheid te nemen.	0.01
303	Nou, ik weet dat het kabinet bezig is met doelsturing.	0.02
306	Daar moeten ze tempo mee maken, maar daar zijn ze mee bezig.	0.01
307	Maar dit kabinet moet gaan werken aan een stikstofaanpak.	0.01
311	Als ik dat niet te weten krijg binnen nu en een jaar, want het is het jaar van de waarheid.	0.01
312	Dan gaan heel veel jonge collega's met mij nadenken.	0.01
314	Beur ik geld, ga ik lekker naar de VS of naar Canada.	0.04
321	Pieter Gimwist, Tweede Kamerder voor de ChristenUnie.	0.01
323	En Roy Meijer, voorzitter van het Nederlands Agrarisch Jongerencontact.	0.01
324	Vorig jaar hebben bestrijders in dienst van de waterschappen bijna 65.000 muskusratten in ons land gedood.	97.57
325	Dan zet ik onder water, voor de ingang van z'n hol, deze klem om hem te vangen.	0.02
330	65.000 is ongeveer een derde meer dan het jaar ervoor.	0.04
332	Want in 2035 moet Nederland volledig muskusratvrij zijn om schade aan dijken te voorkomen.	15.73
333	Is het nou echt noodzakelijk of veroorzaakt dit allemaal onnodig veel dierenleed?	0.01
334	Ik ga erover praten in gesprek met Jeroen Haan, voorzitter van de Unie van Waterschappen.	0.02
335	En met Nico Kofferman, eerste Kamerlid voor de Partij voor de Dieren.	0.01
336	En als u dan mee wilt praten thuis, dan kan dat ook.	0.01
342	Vorig jaar hebben uw collega's 65.000 muskusratten gevangen.	0.02
345	Het doel wat wij hebben is om Nederland water veilig te houden.	10.75
346	En helaas is het daarvoor nodig dat wij muskusratten vangen.	0.02
347	Ja, maar dan ben je toch wel blij als je dan de boel ook echt vangt.	0.01
349	Nee, het doel is eigenlijk om graverij die de muskusratten veroorzaken, om dat te voorkomen.	0.04
350	Daarvoor hebben we inderdaad, wat u al zei, een doel op langere termijn om Nederland vrij te maken van muskusratten.	0.02
352	Oké, maar als het op een andere manier zou kunnen, zou u dat ook wel mooi vinden?	0.01
354	Nogmaals, het doel is om Nederland water veilig te houden.	0.16
356	Ja, want dijken die doorbreken, meneer Kofferman, dat moeten we ook niet willen in Nederland.	0.05
357	Nee, dat moeten we niet willen en dat is ook nog nooit gebeurd.	0.06
358	Dus in die zin is het het lijden wat men vreest, lijkt men het meest in dit geval.	0.01
359	Dus er worden wel slootkanten ondergraven en er kan wel eens een tractor in wegzakken.	0.02
361	Maar in de dijken zijn er nog geen problemen geweest van een omvang waarvan je zegt, dat rechtvaardigt, dat we zoveel dieren doden en dat we daar meer dan 30 miljoen per jaar aan uitgeven.	99.98
362	Als we die 30 miljoen uit zouden geven aan preventieve maatregelen.	0.01
364	Bijvoorbeeld kan je de onderkant van de dijken bekleden met kippengaas of met kokosmatten of met basalt.	0.1
365	En dan gaan ze daar niet graven, want ze graven net boven de waterlijn.	0.35
366	En op het moment dat je er zorgt dat er net boven de waterlijn niks te graven is, dan hebben ze er heel snel geen plezier meer in.	0.02
368	Allereerst, nou er is al nooit een dijk doorgebroken door muskensratten.	99.98
372	Gelukkig is er nog nooit een dijk gebroken door muskensratten.	99.98
374	De eerste is dat we inderdaad de graafschade proberen te voorkomen door ze weg te vangen.	0.01
376	De tweede is, er is wel degelijk, ja nee, maar er is wel heel veel schade die de dieren aanbrengen.	0.03
377	Want deze mooie dieren die graven diepe gangen, die maken holen in de dijken, waardoor inderdaad sommige dijken al wel verzakken en verzwakken.	0.74
378	Meestal kunnen we nu met het opsporen van de muskensratten ook markeren waar die schades optreden en dan kunnen we de dijken ook weer versterken.	12.14
379	Dus het is niet vanzelf dat die dijken niet doorgaan.	0.01
380	Dat vraagt veel inspanning in het speuren en het doden van de dieren, maar ook in het repareren van de dijken.	0.01
381	En het tweede argument wat gebruikt wordt is inderdaad ook waar.	0.03
382	Er is wel degelijk ook schade, niet alleen aan de waterkant, maar die schade die is ook in de dieren en de planten die daar zitten.	2.35
383	Dus het is ook nog eens slecht voor de biodiversiteit.	99.07
385	Die planten die planten zich enorm voort en doordat ze met zoveel zijn, graven ze ook steeds meer weg.	2.33
387	Ja, het zou mooi zijn als we inderdaad die dieren kunnen voorkomen dat ze gaan graven.	0.01
390	Maar kippengaas heeft natuurlijk wel wat andere nadelen.	0.52
391	Dat is ook niet zo heel goed voor de biodiversiteit.	0.78
392	Je kan in de dijken die we nu hebben, kan je ook niet heel makkelijk kippengaas ingraven of kokosmatten neerleggen.	2.3
393	Dus je zou dan met name moeten kijken, kan je bij nieuwe dijken die we gaan aanleggen of als we grootschalige dijken gaan versterken.	0.01
394	Dan is het wel degelijk goed om na te denken, kunnen we preventieve maatregelen nemen?	0.01
396	Daarmee bestrijden we de gevolgen van de muskusratten.	0.21
403	Wat kan je met die 30 miljoen aan preventieve maatregelen?	0.01
404	Kijk, het is ook zo dat die muskusrat, het is overigens geen rat, het is een wolmuis.	0.13
405	Dus hij wordt zwart gemaakt door hem rat te noemen.	0.02
406	Wacht even, het is een soort vremen van de muskusrat?	0.01
408	Oké, zodat wij het allemaal niet erg vinden dat ze dood gaan.	0.01
412	Datzelfde geldt bijvoorbeeld voor moerasbevers, dat zit er dichtbij.	0.31
414	En op het moment dat je tegen iemand zegt, kijk leuk, een moerasbever.	0.01
416	En als je zegt, oh nee, het is een beverrat, dan zeggen mensen, oh Gert, een rat.	0.23
418	Maar ik hoor meneer Haan zeggen, oké, voor de toekomst kan je dat wel doen met dat kippengaas.	0.03
420	En er is gewoon echt veel schade met die, nou, hoe je ze ook maar noemt, deze beesten.	0.02
421	Nou, ik was heel erg blij dat wij het eens zijn dat er nog nooit een wijk is doorgebroken.	0.08
422	Nee, maar dat komt omdat ze zo hard daar aan werkt.	0.01
424	En dat is ook een maatschappelijke taak die we met z'n allen hebben.	0.01
425	We moeten wel ons realiseren dat die muskusratten, die zijn niet van nature, maar die zijn door mensen vrijgelaten.	0.15
427	Dus dat is een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid die wij hebben.	0.02
428	En als dat geld kost, ja oké, dan is dat een consequentie van de bondfokkerij.	0.01
429	Maar wat ook belangrijk is, is dat de natuurlijke vijanden van de muskusrat, dat die uitgegroeid worden.	0.11
430	Dus op het moment dat je zorgt dat daar vossen zijn, dat daar marters zijn, dat daar wezels zijn, dan houden die die muskusratten in toon, maar die maken wij het leven zuur.	0.02
433	Dus wij maken een bouillard laken van het weiland, waar geen natuurlijke vijanden meer zijn.	27.63
434	En dan vervolgens zeggen we, ja, nou, dan moeten we die muskusratten maar met klemmen vangen.	2.83
436	Ja, kijk, ik zou echt openstaan voor andere dingen.	0.01
437	En voor inderdaad de bescherming tegen overstromingen is veel meer welkom dan alleen het wegvangen.	0.01
438	Dus als dat niet door mensen zou gebeuren, maar voor een deel natuurlijke vijanden, dan zou dat wat ons betreft natuurlijk prima zijn.	0.01
439	We zien inderdaad in de praktijk dat er wel heel weinig natuurlijke vijanden zijn van de muskusrat.	99.96
442	Wij noemen het beest gewoon zoals die heet, de muskusrat.	3.02
443	En ik denk dat meneer Koffman gelijk heeft dat dat in de biologische ordening niet de familie is van de rat.	0.73
444	Maar we noemen het beestje gewoon bij de naam, letterlijk in dit geval.	3.91
446	Nou ja, je weet dat bijvoorbeeld bondmantels van muskusratten, die werden geen muskusrattenmantel genoemd.	0.04
453	Maar meneer Haan zou zich met zijn waterschappen hard kunnen maken voor geef de vos de ruimte.	0.01
455	En laten we bij nieuw aan te leggen dijken de dijkvoeten zodanig maken dat daar niet in gegraven wordt.	0.02
456	En dat zal niet van de ene op de andere dag een oplossing zijn.	0.01
457	Maar dat kan er in ieder geval voor zorgen dat we niet tot de lengte van jaren 30 miljoen uitgeven en 50.000 dieren doodmaken.	22.95
458	Is dat iets, en en, dus misschien op korte termijn doorgaan met wat u ook doet?	0.01
459	Volgens mij zijn wij het erover eens dat je inderdaad de schade moet proberen te voorkomen.	0.01
460	Dat je daar probeert zo min mogelijk dierenleed voor te doen en het doden van dieren proberen we daarmee te doen.	0.01
461	Dat is wel de strategie waarin we gezegd hebben, als we nou proberen ze gewoon echt te verdrijven en Nederland leeg te vangen.	0.01
462	Dan gaat dat ook gepaard met minder vangsten, met minder dierenleed.	0.03
464	Blijf zeggen, we kunnen proberen na te denken over preventieve kanten.	0.01
465	Maar ik voorzie dat we de komende jaren gewoon ook echt moeten inblijven zitten op het wegvangen van de muskelschap.	0.01
466	Het is belangrijk om te weten dat er dan nooit ingeslaagd is in Nederland om invasieve exoten uit te roeien.	0.03
469	Die dieren die worden slimmer, die planten zich voort op andere plekken.	99.29
471	Dus dat je zegt, we gaan Nederland muskelschap te vrijmaken.	0.04
472	Dat gaat wel gepaard met hoge kosten en veel dierenleed.	0.04
474	En zeer dierenonvriendelijke vallen, bijvoorbeeld onderwater vallen, waarin die dieren onderwater verdrinken bij hun hol.	90.2
475	Ja, daar zou je toch in ieder geval afstand van moeten nemen.	0.01
477	Maar als je het niet doet, dan wordt het toch alleen maar meer?	0.01
479	In Polen hebben ze een tijdje muskelsratten niet bestreden.	99.31
482	Dus ze hebben dan, dat ze door ziektes of door spontane populatiebeheersing, ze krijgen minder jongen, door vorst.	20.07
483	Ze kunnen door allerlei oorzaken, kan de populatie instorten en kleiner worden.	0.09
486	We kunnen het risico niet nemen en daarom blijven ze helaas toch vangen.	0.03
487	Nee, maar ik ben blij dat u het risico klein genoemd heeft.	0.01
495	Straks Kunststof, Frank van der Linden en half negen zijn wij er weer langs de lijn en omstreken.	0.01