Dit is de Dag 🇳🇱

_id	6839eb1a5e002a0def1f0337
url	https://www.nporadio1.nl/uitzendingen/dit-is-de-dag/9d7a9a6d-c91b-4de2-b380-decbdce9f67c/2025-05-30-dit-is-de-dag
datetime	2025-05-30 00:00:00

 

Statements

idx	statement	score
3	Nou, alle landen in de wereld hebben afgesproken dat ze hun bijdrage gaan leveren tegen de klimaatverandering.	25.45
4	En de industrie is in elk land ook een van de grootste uitstoters van CO2.	90.87
5	Dus in Nederland is Tata goed voor zo'n 8% van de totale CO2-uitstoot van dit land.	88.95
8	Dus als je die klimaatdoelen wil halen dan zal er ook in de industrie en ook bij een bedrijf als Tata zal er echt iets moeten gaan gebeuren.	23.04
10	Dus in alle landen is de industrie bezig om te vergroenen.	26.21
11	En zijn staalproducenten ook bezig om plannen te maken om groene staal te maken.	52.34
14	Oké, omdat daar meer duurzame energie beschikbaar is?	11.57
16	Ja, er is daar een overschot eigenlijk aan waterkracht.	29.85
18	Meneer Volberg, zijn jullie daarover eens dat als Tata niet verduurzaamd is dan kan het niet in Nederland blijven?	32.32
20	Ik denk dat we in Nederland moeten gaan naar groene groei.	7.5
21	En ook van onze basisindustrieën, zoals staal en chemie.	20.06
24	Er moet vergroend worden anders dan wat de CEO zelf ook zegt.	6.06
25	Ja, en ook voor de lokale omgeving natuurlijk in de uitstoot.	9.62
28	7 miljard euro, in ieder geval aan eerste investeringen.	8.1
31	Moeten we daar overheidsgeld voor gaan vrijmaken, meneer Van Tilburg?	15.56
32	Nou, kijk, op zich dat je als overheid gaat bijdragen aan de vergroening van je hele economie.	7.91
36	Waarbij er overigens ook de mogelijkheid is om gewoon met CO2-beprijzing te werken.	31.51
39	Nee, dan bestraft je slecht gedrag tussen aanhalingstekens.	19.76
40	Precies, maar om allerlei redenen wordt daar maar beperkt voor gekozen.	4.14
41	Dus het idee dat je de industrie gaat steunen, die is wel breed gedeeld.	5.09
42	Maar goed, daar komt dan wel de verantwoordelijkheid bij voor een overheid om dat geld goed te besteden.	7.89
43	En dus goed na te denken, wie gaan we wel steunen en wie gaan we niet steunen.	4.09
44	En mijn stelling is, dan moet je in ieder geval kijken heeft dat bedrijf, als we hem gaan helpen om die vergroeningsslag te maken is die daarna levensvatbaar?	17.4
45	En ik denk dat je bij Tata daar hele grote twijfels over kan hebben.	4.42
46	En dat zou betekenen dat bovenop die 7 miljard die vandaag is uitgekomen ook nog eens een keertje elk jaar tot eigenlijk het einde der tijden nog zo'n ongeveer een miljard per jaar toegelegd zou moeten worden.	9.61
48	Want u zegt, het begint met 7 miljard en daarna kost het nog een miljard per jaar.	18.37
50	Nou, dat zit er maar in dat in andere landen we hadden het al over Scandinavië, maar hetzelfde geldt ook voor Zuid-Europa voor Spanje bijvoorbeeld.	14.29
51	Daar is het veel goedkoper om duurzame energie op te wekken.	88.46
53	Er is veel meer ruimte om windmolens neer te zetten.	20.05
54	Dus het maken van de groene waterstof die je uiteindelijk nodig hebt voor die groene staalproductie die is daar eigenlijk gewoon structureel veel goedkoper te doen.	67.11
55	Kunnen wij niet gewoon extra windmolens op de Noordzee plaatsen?	39.57
61	Dus het plan is ook al om die hele Noordzee vol te gaan zetten met windmolens.	18.05
62	Ik ben lid geweest van een expertgroep die heeft gekeken naar het energiesysteem in 2050.	23.53
63	En daar concludeerden we dat als je dat doet en dat moet je ook vooral gaan doen dat er dan eigenlijk niet genoeg energie is voor de hele economie in Nederland zoals we hem op dit moment hebben.	9.75
64	Zeker ook als je bedenkt dat de auto's ook allemaal op elektriciteit gaan rijden.	7.33
65	Dat er ook veel meer verwarming van het huis met elektriciteit gaat komen.	12.67
66	We gaan het zo meteen hebben over stroom bij AI-gebruik.	23.41
69	Dus er zullen uiteindelijk keuzes gemaakt moeten worden.	4.0
70	En als je dan ziet dat je een fabriek hebt die dus zo ontzettend veel energie verbruikt en die eigenlijk helemaal vanaf de grond af aan weer opnieuw opgebouwd moet worden.	6.53
71	Want die groene installaties moeten gewoon helemaal opnieuw opgebouwd worden.	16.24
72	Dan kan je dat waarschijnlijk beter op een andere plek in Europa doen.	5.15
73	En dan spelen we hier in Nederland weer allemaal energievrij, mensenvrij om handige bedrijven te laten groeien.	5.08
75	Maar laten we even beginnen bij die miljard per jaar.	15.63
76	Maar u zegt, Tata Steel kwam hier, die hooghovens, die kwamen hier omdat we goedkoop gas hadden.	24.39
79	En dus blijf je er maar geld achteraan gooien als je nu gaat verduurzamen.	4.85
82	Ja, nou, als ik deze herinnering even doortrek dan kun je zeggen, nou, alle basisindustrie chemie, staal, chipproductie, allemaal Nederland uit.	13.7
84	Terwijl naar ons ontstreven is om juist te zorgen dat industrie mogelijk is.	6.35
87	En als je kijkt naar de intenties van Tata Steel dan willen ze dus investeren in een nieuwe hoge oven en een kooksfabriek.	14.85
89	En vervolgens, als je dan nog van aardgas overschakelt op groene waterstof zou in 2045 CO2-neutraal kunnen zijn.	49.65
90	We moeten ons wel beseffen dat de staalproductie is heel belangrijk voor de automotive-industrie, verpakkingsindustrie.	11.79
91	En ja, het gaat uiteindelijk ook om strategische autonomie.	4.25
93	Willen we zelfvoorzienend zijn, dan zullen we toch zelf staal moeten produceren.	4.51
94	En dan vindt u het ook waard dat de overheid daar nu een miljard tegen aangooit.	28.47
95	En ook dat er daarna misschien nog wel een miljard bijgepast moet worden omdat we niet kunnen concurreren met Zweden en Spanje.	16.33
97	Natuurlijk, je moet het wel in het juiste perspectief zien.	4.19
98	Dus het betekent wel dat ook Tata, Steel, India, Corporate er natuurlijk wel aanzienlijk in moeten investeren.	5.72
99	Maar ik denk wel dat de overheid wel een fascinerende rol moet spelen.	4.67
100	En ik noem dat ook wel een beetje een proactieve industriebeleid.	4.05
101	Want als we nu doorgaan met de laissez-faire industriebeleid dat betekent alle productiebedrijven, basisindustrieën, zoek het maar uit.	13.98
102	Ja, dan blijven we in Nederland over met een diensteconomie.	19.77
104	En ik zie het een beetje als een kophals romboerderij.	3.54
105	Als je niet ook die productie hebt, dan valt die dienstverlening ook terug.	5.32
109	Dan zie je dat de Inflation Reduction Act onder Biden dat is een groot subsidieprogramma, heeft geresulteerd in een verduurzaming van die industrie.	68.99
114	En dus moet je gaan kijken, nou is een duurzaam businessmodel groen staal Is dat mogelijk voor Tata Steel?	6.81
116	En ja, er is ook een Het ministerie van Klimaat en Groene Groei wil naar maatwerkprogramma's.	33.96
117	Nou, alleen Nobian heeft nu een soort Zoutproducenten.	14.48
120	En ik denk, als het zo langzaam gaat Ja, en we niet opschieten.	3.54
122	Maar dat stimuleren, daar was meneer Van Tilburg het mee eens.	5.02
123	Hij zei alleen, het is En ik ga het argument van die strategische autonomie ook aan hem voorleggen.	4.04
124	Maar hij zegt, ja, het is bij Tata Steel geen goed idee.	9.13
125	Want zelfs als je deze operatie hebt gedaan Dan kunnen ze alsnog niet concurreren.	6.14
128	Want ik denk dat als Tata Steel gaat sluiten Omdat ze te weinig winst schreeuwend zijn en die verduurzamen niet lukt Ja, dan gaat die Dan zien we verplaatsing van die staalproductie.	18.39
130	Dat zal waarschijnlijk in een land zijn met een zwak milieuregime.	5.58
133	Uiteindelijk betekent dat we dat klimaatakkoord van Parijs Nog moeilijker gaan bereiken.	9.91
134	Dus laten we nou in Nederland juist laten zien Dat groene productie mogelijk is.	9.93
135	En natuurlijk, de overwegingen die de heer Van Tilburg maakt.	4.34
137	Dus het moet wel een levensvatbaar, duurzaam businessmodel zijn.	4.88
138	Meneer Van Tilburg, we moeten dat Tata Steel toch houden.	14.39
139	Want het is gewoon belangrijk zodat we zelfvoorzienend zijn.	5.46
142	Dus strategische autonomie dat we daarover hebben Is denk ik heel erg logisch.	4.64
143	Gezien wat er allemaal in de wereld om ons heen gebeurt.	5.15
144	Alleen is dat niet een discussie die je op Nederlands niveau moet voeren.	5.16
146	Dus Europa moet staalproductie binnen de eigen grenzen houden.	10.86
147	Er moet overigens een analyse gemaakt worden van hoeveel wil je daarvan dan doen.	4.79
148	Want bijvoorbeeld het ruwe materiaal, het ijzerert, zal sowieso voor een belangrijk deel ook van buiten Europa moeten komen.	4.52
149	Dus helemaal onafhankelijk zullen we in Europa nooit zijn.	4.04
150	Maar je moet dus die discussie echt op Europees niveau voeren.	4.63
152	Want we gaan dan dingen in Europa doen die eigenlijk goedkoper zijn elders.	23.11
153	Maar laten we dat dan in ieder geval, en dat is ook mijn verwachting, dat we dan steeds meer op de centjes gaan letten.	3.55
154	En gaan kijken waar kun je dan die staalproductie bijvoorbeeld in dit geval het beste laten plaatsvinden.	5.35
155	En ik ben ervan overtuigd, simpelweg kijkend naar de kosten van duurzame energie, dat Nederland dan niet een logische plek is om dat te doen.	8.22
157	Daar heeft de Duitse overheid twee miljard in geïnvesteerd.	18.24
158	Dus ik vraag me waarom zou dat dan niet in Nederland kunnen.	4.92
160	Ja, en laten we ook niet vergeten, er werken 9000 mensen en nog duizenden in de toelevende industrie.	10.1
162	Nou, dat vind ik, en heel veel economen zeggen, oh, nou, maar er is toch tekort aan arbeid.	8.82
165	Maar laten we dat punt eventjes bewaren, want we waren nog bij Duitsland.	4.03
166	En daar wilde ik uw reactie nog even op horen, meneer Van Tilburg.	3.84
169	Overigens is daar dus ook de bouw van de groene installaties in stopgezet.	32.33
170	Vanwege ook twijfels over de levensvatbaarheid daarvan.	4.31
171	Dus dit is een discussie die we in Europa zullen moeten gaan voeren.	4.35
175	Ja, dan is Nederland, dan is Duitsland niet de meest logische plek.	12.09
176	Dat wil niet zeggen dat je niks hier zult gaan neerzetten.	4.36
177	In de huidige omvang data, dat lijkt mij ook zeer onwaarschijnlijk.	6.07
178	En misschien nog even op het punt neer ingaan van de Nederlandse industrie.	6.95
179	Kijk, de basisindustrie, daar hebben we het heel veel over.	5.26
181	Maar tegelijkertijd werken daar eigenlijk relatief weinig mensen.	14.91
182	Dus er werken in Nederland 50.000 mensen in de basisindustrie.	13.1
184	En die maakindustriebedrijven Die basisindustrie is wel heel belangrijk, want dat zorgt ook in de diensteconomie uiteindelijk voor heel veel banen.	11.74
186	Het is de basis van de keten, dus ook voor de maakindustrie is die staalindustrie weer heel erg belangrijk.	11.34
187	Nee, kijk, het interessante is dat als je kijkt naar de productie van data, daar gaat 90% van naar het buitenland toe.	55.61
188	Van de staal die we in Nederland gebruiken, wordt 75% geïmporteerd vanuit het buitenland.	58.79
189	Dus wat dat betreft is data op dit moment ook voor Nederland qua strategische autonomie zelfs helemaal niet zo belangrijk.	11.16
190	De productie gaat over de grenzen en wat wij zelf als staal gebruiken, dat halen we uit het buitenland.	5.04
192	We maken veel punten in één zin, dus dan hier even de reactie van meneer Voorwerda.	3.67
193	Nou, ook het plan van Stata is dus om meer circulair te gaan produceer.	11.65
194	Dat betekent dat de schoot zal toenemen van 13% naar 30%.	11.84
195	Dus het zal ook een iets ander businessmodel worden.	3.86
196	Maar ja, denk ook even aan het hele cluster in Noord-Holland.	4.43
198	Dit is een van de belangrijkste werkgever van, het gaat om 9000 mensen.	8.8
200	Ja, dat maakt me ook een beetje zorgen om meneer Van Tilburg.	3.78
201	Al die mensen die daar werken en alle mensen die weer werken voor de bedrijven die voor Tata werken.	4.42
203	Nee, want kijk, wat ik net aangaf, in de basisindustrie werken eigenlijk relatief weinig mensen.	20.6
207	In die maakindustrie, daar zitten allerlei bedrijven, daar zitten sommige van de snelst groeiende bedrijven van Nederland tussen.	29.45
210	Die willen groeien, alleen die kunnen nu niet groeien, omdat ze, geven ze zelf aan, een gebrek aan personeel hebben.	11.13
212	De netbedrijven, die kunnen die capaciteit niet snel genoeg uitbouwen, omdat zij ook een gebrek aan personeel hebben.	6.99
213	Dus op het moment dat een deel van die basisindustrie gaat sluiten in Nederland, dan komt er juist allerlei ruimte voor andere bedrijven om te gaan groeien.	16.33
214	Dus ik maak me helemaal geen zorgen over de industrie in Nederland.	4.7
215	Ik maak me vooral zorgen dat we door vast te houden aan die basisindustrie, en heel veel overheidsgeld kwijtraken.	6.85
216	En tegelijkertijd allerlei gezonde bedrijven niet de groei geven die ze op zich gewoon aangeven dat ze kunnen hebben.	7.29
218	Uit onderzoek blijkt dat één op de vijf bedrijven overwegen naar het buitenland te gaan.	79.75
219	Dus zelfs voor internationale bedrijven is dat één op de drie.	27.67
222	Maar het lijkt nu wel of Tata Steel ter ziele gaat, dat we dan een grotere maakindustrie krijgen.	17.2
224	Trouwens, veel bedrijven in de maakindustrie, ik noem maar iets, Vredestein, Axo.	5.96
227	En dat heeft alles te maken natuurlijk met de energieprijzen en de nationale koppen die we in Nederland hebben.	9.67
230	U zegt dus, we moeten daar ook echt serieus publiek geld in gaan stoppen.	5.48
231	Miljarden euro's misschien wel om Tata Steel te vergroenen.	24.79
234	Waarom zouden we niet zoals bijvoorbeeld in Engeland gewoon nationaliseren?	25.62
235	Ja, dat is een originele gedachte waar ik ook mee strijd.	4.07
236	Ik denk, en daarom is die commissie ook nu heel lang bezig om te kijken hoe kunnen we afspraken maken.	5.33
237	Want ik denk wel dat Nederland garanties moet vragen.	5.51
238	Als Nederland die investeringen doet, en dat zou een overheidssubsidie betekenen tussen de half miljard en tweeënhalve miljard.	32.75
241	Maar ja, we steken ook tweeënhalve miljard in ASML.	19.87
244	En dat zou inderdaad wel zo ver kunnen gaan dat dat ook betekent dat de Nederlandse overheid misschien mede aandeelhouder is.	6.56
249	Dus misschien moeten we het later nog een keer uitgebreider voeren.	3.57
250	Maar dank jullie wel voor nu, economen Rens van Tilburg en Henk Volberda.	3.88
254	Komende maandag komt de Raad van State met een advies over de huurbevriezing.	44.39
255	Dat is het kabinetsvoornemen om de huren van sociale huurwoningen te bevriezen.	86.42
256	Dat is een van de belangrijkste plannen die werden bedacht tijdens de nachtelijke onderhandelingen over de voorjaarsnota.	7.15
258	En ook de Raad van State zal volgens ingewijde vernietigend oordelen over de plan.	10.19
260	Want meneer Schoof, moet u niet gewoon stoppen met dat hele plan van die huurbevriezing?	14.89
263	Maar dat er tegelijkertijd ook nog een paar zaken zijn waar we nog even goed kritisch naar moeten kijken.	3.91
264	Dat is bijvoorbeeld dat die bevriezing niet haalbaar lijkt voor sociale huurders die huren bij particulieren.	40.69
266	Maar bijvoorbeeld ook het feit dat deze maatregel ervoor zal zorgen dat er minder sociale huurwoningen gebouwd kunnen worden.	35.77
267	Omdat corporaties hierdoor straks minder budget hebben.	16.11
268	We zullen natuurlijk ook moeten kijken naar het feit dat er op dit moment geen steun voor lijkt te zijn in de Eerste Kamer.	7.38
269	En dat ook Kamerleden van de coalitie er kritisch over zijn.	7.19
270	De Kamerlid van NSC zei zelfs dat ze met stomheid en verbazing geslagen was door dit plan.	25.52
271	We moeten ook zeker kritisch kijken naar het feit dat minister Keijzer, die erover gaat, zelf al heeft aangegeven dat het juridisch kwetsbaar is.	38.2
273	Dat ze dit besluit zelf niet zo genomen zou hebben.	10.46
274	We zullen ook zeker nog even goed moeten kijken naar het feit dat de Raad van State naar verwachting het negatiefste advies mogelijk zal geven.	9.42
275	En ook zal adviseren om het plan überhaupt niet naar de Kamer te sturen.	8.03
276	Omdat het wedstraject niet goed doorlopen is en dat de onderbouwing wankelt en dat corporaties zich niet goed hebben kunnen voorbereiden.	5.16
277	Het is natuurlijk ook niet voor niets dat de belangenvereniging van de corporaties al naar de rechter is gestapt om dit plan van tafel te krijgen.	6.75
278	Dus het zijn allemaal zaken waar we nog even goed de puntjes op de i zullen moeten zetten om het plan nog beter te maken dan dat het al is.	4.17
281	Ik weet nog niet op welke manier precies, maar ik vergelijk dingen altijd met een marathon.	4.03
288	Misschien vraagt u een AI-tour wel om een recept te bedenken met de ingrediënten die u toevallig nog in huis heeft.	4.56
289	Of wil u nog een leuke column maken over Dik Schoof?	4.66
294	Of u gebruikt hem om een sollicitatiebrief te schrijven.	12.44
295	We ontdekken steeds meer manieren om AI te gebruiken in ons dagelijks leven.	83.69
296	Maar al die opdrachten die kosten gezamenlijk wel ontzettend veel stroom.	4.59
297	Uit Nieuw-Nederlands onderzoek blijkt dat AI vorig jaar verantwoordelijk was voor zo'n 11 tot 20 procent van het wereldwijde stroomgebruik van datacenters.	85.93
298	En aan het einde van dit jaar zou dat wel de helft kunnen zijn.	4.63
300	Wegen de voordelen die AI ons biedt op tegen het enorme stroomgebruik ervan.	16.53
301	Dat ga ik bespreken met techniekfilosoof Stefan Buijsman.	4.6
302	Hij is verbonden aan de TU Delft en ook met AI-expert Remy Gieling.	6.63
306	Waarom kost het eigenlijk stroom als ik een vraag aan bijvoorbeeld ChatGPT stel?	8.72
307	Ja, elke keer als je een vraag stelt aan een taalmodel, dat kan inderdaad ChatGPT zijn.	7.65
308	Dan gaat er ergens in een datacenter, dichtbij of ver van hier, gaan er een paar servers rekenen om ons tot de antwoord te komen.	3.72
309	En dat rekenen van die servers, dat kost nou eenmaal een beetje stroom.	3.65
312	Maar op het niveau dat we natuurlijk dat massaal aan het gebruiken zijn, en het is nu nog maar een fractie van wat het gaat worden, is het wel heel veel stroom.	3.9
315	Het hangt er heel erg vanaf wat voor soort programma je precies gebruikt.	4.41
316	Dus ChatGPT en de andere soorten taalmodellen zijn gigantische AI-toepassingen.	63.73
317	Je moet je denken, die voeren miljarden berekeningen uit per woord wat ze je moeten uitspugen.	4.68
318	Maar als je een AI-programma hebt om een diagnose te stellen in een ziekenhuis, dan zijn dat veel kleinere programma's.	43.78
319	Dus die hebben misschien een miljoen berekeningen nodig.	4.43
320	Oké, maar juist de dingen die je misschien wel gewoon in je dagelijks gebruik nodig hebt, die kosten de meeste stroom.	9.81
323	Het is verreweg de grootste soort AI en dus ook de vervuilendste soort AI die we hebben.	13.71
329	Sam Eltman, de CEO van OpenAI, dat is die club achter het al veel genoemde ChatGPT, zei onlangs in de Amerikaanse Senaat dat er ook nu echt als een gek geïnvesteerd moet gaan worden in meer stroom.	17.92
330	Omdat er anders in de toekomst gewoon te weinig is om alle voordelen van AI te benutten.	9.75
331	Ja, ik snap wel dat hij dat zegt, maar ben jij het daar ook mee eens, Remi?	4.68
333	Kijk, we moeten verder kijken dan waar AI vandaag de dag staat.	5.51
334	AI vandaag de dag, zeker in Europa, is het inderdaad een tool, iets wat wij gebruiken om een Sinterklaas gedichtje te maken, om misschien een keer een mailtje te tikken.	10.62
335	Maar in Amerika en China, waar we ook veel komen, zie je dat de ontwikkelingen veel verder gaan eigenlijk.	6.25
336	Dus waar ze daar met AI bezig zijn, is enerzijds om het te ontvlochten in elk proces van elk bedrijf.	4.22
337	Dus elk proces waar nu een mens voor achter een toetsenbord en een muis zit, ja, daar gaat AI een rol spelen en dat vraagt stroom.	5.5
338	Maar ze gaan zelfs nog een stap verder, waarbij ze zeggen, ja, binnen ongeveer duizend dagen, 2026, 2027, zullen we algoritmes hebben die op het denkniveau van Albert Einstein zitten.	8.95
340	Ja, ik vind het heel moeilijk dus, want ChatGPT weet nu al veel meer dan Albert Einstein.	6.09
343	Nou, ze kunnen nu ook heel goed antwoorden uitpersen.	3.6
344	Dus ze kunnen snel een mailtje voor ons tikken, maar ze konden tot voor kort nog niet echt redeneren.	3.48
346	Ze kunnen nu ook op complexe materie kunnen ze redeneren.	4.17
347	En ze kunnen tegenwoordig ook nieuwe dingen uitvoeren.	4.46
348	Dus Google heeft net een nieuw algoritme uitgebracht, Alpha Evolve, die eigenhandig nieuwe algoritmes heeft bedacht.	15.88
349	Waardoor de datacenters van Google weer 0,9% efficiënter zijn geworden.	82.27
350	Maar jij zegt, ze worden zo slim dat rechtvaardigd eigenlijk bijna ongelimiteerd stroomgebruik.	12.5
351	Nou, het rechtvaardigt, waar het naartoe gaat, is dat deze systemen inderdaad volgens de grote techiganten binnen afzienbare tijd, namelijk duizend dagen, 24-7 in datacenters zullen gaan helpen met het oplossen van klimaatproblemen, met het bedenken van nieuwe medicijnen.	12.71
354	En ze roepen dus ook in dit geval het Amerikaanse congres op.	10.53
355	Investeer nou in vredesnaam in een duurzame energievoorziening.	5.75
356	Want, zeggen ze, uiteindelijk zal de kosten van intelligentie gelijk staan aan de kosten van energie.	5.29
360	Dit is een halleluja-verhaal over kunstmatige intelligentie.	4.39
363	Nou ja, kijk, de techbedrijven die zeggen dit inderdaad precies zo.	7.68
366	Die willen vooral heel erg hun eigen diensten verkopen.	7.6
367	Ik vind het nog heel erg de vraag, ten eerste, of ze nu echt redeneren.	4.17
368	Als je kijkt naar de modellen zoals we ze nu hebben.	3.9
369	Het grootste van wat ze echt heel erg goed kunnen doen, zijn dingen uit hun hoofd leren.	4.81
370	En ze leren natuurlijk zo ontzettend veel uit hun hoofd, omdat ze het hele internet zien.	5.15
373	ChatGPT is dit jaar juist weer meer fouten gaan maken dan vorig jaar.	11.15
375	Ze weten alleen dat het gebeurt en ze kunnen er nog niet zoveel aan doen.	4.22
376	Dus die beweging naar straks is het opeens iets wat fantastisch alles kan oplossen.	4.29
377	Dat lijkt, als je naar de evaluaties kijkt, helemaal nog niet zo hard te gaan.	4.29
378	En Remy zegt, het maakt bijvoorbeeld bedrijven in Amerika al veel efficiënter.	33.42
380	Er zijn wat losse voorbeelden van dat programmeurs in specifieke gevallen veel productiever kunnen zijn.	9.49
381	Maar als je kijkt op economisch niveau, de arbeidsproductiviteit is eigenlijk nog niet toegenomen.	50.32
382	In Denemarken was er een paar weken geleden een grote studie onder 25.000 werknemers en 7.000 bedrijven.	15.14
384	Het scheelde 2% van hun tijd en productiviteit ging ook niet omhoog.	47.7
385	Dus het moet zich echt nog heel erg doorvertalen naar verbeteringen.	4.27
386	Henk Voorberda, u bent bedrijfskundige en doet hier ook onderzoek naar.	7.54
387	Ziet u al resultaten van arbeidsproductiviteit stijging door AI?	10.24
388	Nee, ik kan het bevestigd uit de Nederlandse innovatiemonitor van vorig jaar.	30.74
389	Vonden wij wel dat bedrijven steeds meer investeren in AI.	43.71
390	Maar we zagen dat nog niet terugkomen in de productiviteit en de prestaties.	3.87
391	En dat is eigenlijk een beetje een kenmerk van de productiviteitsparadox.	6.81
392	Waar we nu in zitten, dus bedrijven investeren heel veel in AI.	40.95
393	Alleen we zien het nog niet terug in hun prestaties en productiviteit.	3.75
394	En er is waarschijnlijk wel veel verborgen productiviteitswinst onder professionals.	6.19
396	En waarschijnlijk kunnen we daardoor de taak iets sneller doen.	4.2
398	Waardoor we eigenlijk dat nog niet in de cijfers zien.	10.89
399	En de productiviteitsparadox is dus ook dat je nu nog iemand extra moet inhuren.	6.95
400	Wat we nu zien is dat je inderdaad een AI specialist moet hebben, een big data specialist.	6.23
401	Terwijl het nog niet leidt tot substitutie dat je minder mensen nodig hebt.	5.36
403	Dus we gaan steeds meer samenwerken met een algoritme.	4.72
404	Maar het leidt nog niet tot minder mensen en productiviteit stijgen.	61.7
406	Nee ja, als je inderdaad misschien kijkt naar Nederland vorig jaar.	7.92
407	Dan kan ik me voorstellen dat we nog wat achterliepen.	3.46
408	De voorbeelden die wij zien inderdaad in Amerika, China en de andere landen waar we komen.	4.52
409	Is dat er wel degelijk heel erg veel productiviteitswinst in ieder geval voor de bedrijven te behalen valt.	6.79
410	Ik had deze week nog een gesprek met een van de AI-opperhoofd van een grote verzekeringsmaatschappij.	4.72
412	Maar die zei, bij onze programmeurs zien we gewoon 40% productiviteitswinst.	79.96
414	En helemaal omdat je dat vroeger, wat je al zei, Henk, had je inderdaad een data scientist nodig.	4.68
415	En had je een machine learning engineer nodig bij de predictive modellen.	10.45
416	Maar tegenwoordig, met de integratie van AI in elk werkproces, met de komst van de zogeheten AI agents.	4.43
417	Zie je daadwerkelijk dat mensen ook zonder enige technische vernuft hun werkproces veel makkelijker kunnen inrichten.	5.75
418	Het heeft ook weer gevaar dat mensen wel dingen kunnen doen, maar niet snappen wat ze precies doen.	4.36
419	Waardoor ze ook niet goed kunnen beoordelen of iets nu goed of niet goed is.	5.33
420	Ik denk dat ook precies is wat je bij de programmeurs ziet.	4.28
421	Dus wat je daar nu veel hoort is dat ze vragen aan ChatGPT, hoe moet ik mijn programma schrijven?	6.38
424	En vervolgens zetten er allemaal veiligheidslekken in, bugs, waardoor het toch niet goed werkt.	4.94
425	Dus het levert juist ook weer heel veel extra kosten op.	6.92
427	Ja, het levert heel veel extra kosten op omdat er fouten gemaakt worden door ChatGPT.	13.54
428	Die programmeurs niet meer doorhebben omdat ze hun tijd er niet meer aan besteden.	4.85
429	Maar nu, dit is nog de kans van AI waar we het ook nog gebruiken om productiever te worden.	10.76
432	Bij ons op de redactie gaan foto's rond van collega's die opeens een muppet zijn geworden.	5.19
435	Moeten we daarmee stoppen vanwege het stroomgebruik?	20.69
436	Ja, volgens mij heeft Diederik en zijn team bij een programma elders ook wat leuke items hierover.	3.87
438	Nou, inderdaad, je kan je zeggen van, heeft het nou zoveel zin?	4.68
439	Brengt het ons allemaal zoveel goeds dat we ineens allemaal generende muppets hebben?	6.16
442	En ik snap heel goed dat mensen zeggen van, ja, moeten we dat nou wel doen?	4.94
443	En moeten we nou wel dankjewel zeggen tegen ChatGPT?	8.14
444	Want dat kost een beetje rekenkracht en de stroom en dat is niet duurzaam.	7.63
445	Maar ik denk wel dat we het even in het grotere plaatsje moeten bekijken.	3.82
446	Het gaat niet zozeer over de discussie waar staan we vandaag de dag.	4.37
448	Waarom zijn bedrijven als Microsoft en Google en alle andere bedrijven zo overtuigd dat een investering van 500 miljard in een datacenter in Texas, de komende vier jaar, dat dat een logische investering is?	60.72
449	Dat zijn helemaal geen domme mensen die daar bij die bedrijven zitten.	5.1
451	Dat gaat dus echt om het feit dat we deze algoritmes nu een beetje gebruiken.	4.58
452	Maar in een fractie van wat het de komende periode gaat brengen.	3.93
453	Dus leuk dat we de discussie nu hebben over, moeten we dat doen?	6.12
455	Maar in het grotere plaatje waar we naartoe gaan, hou er maar over op.	3.53
460	Nou ja, weet je, dit is natuurlijk heel erg een toekomstbeeld waarvan je eigenlijk iets van bewijs zou willen zien dat dit ook gaat gebeuren.	4.56
464	Maar ik hoor het ook wel onderzoeken die er weer een beetje de andere kant op wijzen.	4.2
465	Ja, en dan bewijs het liefst ook op precies de punten waar jij van beweert dat dat heel erg veel beter gaat worden.	4.7
467	En dan meer dan een klein beetje extra efficiëntie in een datacenter.	3.67
468	0,9% bij Google datacenters, dat gaat om miljarden kilowatt energie.	55.26
469	Daar hebben ze gigantisch veel onderzoekers op zitten.	16.92
471	Maar dat is die hele kennis die ze daar hebben om dat efficiënter te maken.	4.22
472	Maar zeg jij ook bijvoorbeeld, er moet misschien wel regulering komen over waar je AI wel en niet voor gebruikt.	9.29
473	Dat je het bijvoorbeeld wel in de zorg gebruikt waar ze iets nieuws kunnen bedenken.	6.34
474	Maar niet meer voor die taalmodellen waarvan je net ook al zei, dat klinkt leuk.	4.12
476	Ja, kijk in de praktijk gaat dat soort regulering natuurlijk nooit werken.	6.7
479	Je hebt geen flauw idee waar mensen het voor gaan gebruiken.	4.24
480	Maar wat je idealiter wel wil, is dat er een duidelijk kader is van wat voor soort innovatie zou je eigenlijk willen.	4.64
481	En dat dus dit soort investeringen niet gewoon klakloos gezegd wordt van we gaan er nog zoveel datacenters bijzetten die vaak ook bijvoorbeeld veel water verbruiken om die computers koel te houden.	16.01
482	En vervolgens gebieden terecht komen waar al waterschaarste is.	47.32
483	Of we dat soort investeringen nou echt willen en we daar beter van worden.	4.66
484	Eigenlijk wil je eerst dat je Dat is ook nog een toekomstbeeld.	4.43
486	Want dat is ook vage hoeveel stroom het nou echt kost.	5.21
487	Want daar zijn die bedrijven ook niet heel erg transparant over.	6.82
489	En het is ook daarom ook zo'n geweldig belangrijk thema.	4.02
490	Dat is nog een heel belangrijk thema en daarom zo goed dat we het hier over hebben.	4.28
493	Techniek filosoof Stefan Buijsman, verbonden aan het TU Delft en ook AI-expert Remy Gieling.	7.2