Dit is de Dag 🇳🇱

_id	684866eb5e002a0defb66de9
url	https://www.nporadio1.nl/uitzendingen/dit-is-de-dag/9d7a9a88-fa80-4e8d-b598-cdecc3d54690/2025-06-10-dit-is-de-dag
datetime	2025-06-10 00:00:00

 

Statements

idx	statement	score
0	Goedenavond, goed dat u luistert naar Dit is de Dagjaar Nederland gaat fors meer uitgeven aan Defensie.	5.37
1	Dat is al geen geheim meer, maar op welke manier precies?	5.08
2	De missionair minister van Defensie, Ruben Brekelmans, voelt wel iets voor een munitiefabriek in Nederland.	17.75
5	Ik sluit helemaal niet uit dat er in Nederland een munitiefabriek komt.	18.85
6	Als er een goed plan ligt en het is rendabel en we kunnen het ook op een nuttige manier inzetten of verkopen in Europa.	6.72
11	Is dat een goed idee eigenlijk, zo'n munitiefabriek op eigen bodem?	12.37
16	Twee milieuorganisaties kondigen vandaag aan dat ze van plan zijn om vanaf nu elke week tien nieuwe procedures rondom stikstof aan te spannen.	74.3
18	Het zou moeten gaan om onder meer megastallen en pasmelders.	8.61
19	Eén van die twee organisaties is Mobilization for the Environment.	11.74
20	Namens hen is Johan Vollebroek hier bij ons in de uitzending.	5.11
23	Ja, en ook bij ons is Erik Luijten van boerenorganisatie Agractie.	12.74
24	Ik heb zo begrepen dat u er niet zo blij mee bent met deze aankondiging.	3.88
26	En ik vind het ook beneden maats om een dergelijke strijd op het boerenerf te gaan.	4.16
27	Kan strijden over boerige gezinnen die hier niets aan te verwijten valt om zekerheid te starten.	6.5
34	Nou, op de eerste plaats moet duidelijk zijn dat wij dat ook niet van harte doen, deze procedure starten.	3.89
36	Ik dacht altijd dat u een soort beroepstrijder bent via de recht.	4.12
38	Het enige wat wij doen is opkomen voor de Nederlandse natuur.	6.23
41	Dus u zegt van, ik moet wel weer naar die rechtbank toe.	3.67
43	Nou, het is niet alleen voor de natuur, maar ook voor de pasmelders.	3.97
44	Kijk, we hebben de uitspraak van de Raad van Straat in 2019 gehad.	32.06
47	En sinds die tijd is er nog steeds geen oplossing voor al die pasmelders.	5.82
48	Dat is toch schandalig dat dat nog niet opgelost is.	4.64
51	Dat zijn de bedrijven, veelal boeren, die buiten hun schuld om op dit moment geen stikstofvergunning hebben.	60.68
53	Maar die zijn dus officieel in overtreding nu, door een uitspraak in 2019.	23.69
57	Dus dat het afgelopen kabinet dus ook gefaald heeft.	14.76
60	Ook de boerenorganisaties hadden het op kunnen lossen.	13.98
62	En dat had op een hele simpele manier gekund door zogenaamd extent te salderen.	3.71
63	Dus dat de ene boer stikstof overhevelt naar de andere boer die daarmee gelegaliseerd kan worden.	86.55
65	En dat komt natuurlijk omdat boeren die extra stikstofruimte hebben, die geven dat liever niet af.	45.71
67	Maar blijf even bij deze rechtszaken, meneer Vollerboek.	3.71
68	Want ik snap dat het een heel dossier is met allerlei technische zijweggetjes.	3.74
73	Waar het om gaat is dat een advies ligt van de commissie Remkes van een aantal jaren geleden.	7.73
74	Dat alle sectoren vijftig procent uitstoot moeten reduceren.	83.02
82	Vorige week de natuurvergunning vernietigd van Schiphol.	84.9
89	Dat in 2016 de Raad van State al een uitspraak heeft gedaan.	17.79
95	Maar daar gaan we niet over discussiëren meneer Vollenbroek.	3.72
98	En de huidige voorzitter van de LTO is zelfs het architect ervan.	15.23
100	Als het er bij de boeren niet ligt, dan ligt het er wel bij het LTO.	13.32
103	U gaat geen tien boeren elke week voor de rechte dagen, toch?	39.28
114	Dat ze maatregelen nemen om de stikstofuitstoot te halveren.	86.11
117	Nee, dat ze de stikstofuitstoot in heel Nederland gaan halveren.	78.89
120	En dat kan betekenen, als daar gehoor wordt gegeven door de rechter, dat er dus bijvoorbeeld boeren op Dijven gewoon moeten sluiten, moeten verdwijnen, à la minute?	57.88
121	Dat er nog meer boeren uitgekocht zullen moeten worden, misschien.	5.57
122	Maar er zijn ook een heleboel maatregelen nodig, met name voor de weidevee, om te gaan extensiveren.	3.96
123	Daar kan ook een stuk oplossing in worden gevonden.	3.91
126	Maar wij zien op dit moment dat er geen enkele bereidheid is, nog van het kabinet, nog van de landbouworganisaties, om daarover constructief in overleg te gaan.	9.05
127	En dan blijft er ons geen andere optie over dan maar naar de rechter te stappen.	4.54
129	U moet wel, zegt u. Meneer Luijter, Erik Luijter van Agraxie, ga ik naar u toe.	4.38
131	Als je meneer Vollenbroek zo hoort, hij heeft geen andere keus dan dit te doen.	3.87
133	Kijk, en het feit, de consequentie is, hij verdekt het mooi in termen dat de provincie wordt aangesproken om te gaan handhaven.	7.6
134	De consequentie daarvan is gewoon, dat zo'n boerenbedrijf gewoon geen toekomst meer heeft op die plek.	6.28
137	En als je dan onverkort door gaat zetten om je gelijk maar te willen halen, ten koste van boerengezinnen die hier part nog deel aan zijn, los van welke LTO of wat ook.	5.16
138	Nee, het gaat gewoon om boerengezinnen die gewoon hun toekomst wordt ontnomen door dit soort zaken.	11.03
139	En ik vind echt dat de heer Vollenbroek hier een grens over gaat die zoveel consequenties heeft.	4.8
140	Ik vind het echt, nou ja, ik noem het al, ja, ik vraag me een beetje af waar is een moreel kompas gebleven van de heer Vollenbroek.	3.44
142	Nou ja, op deze manier, boerengezinnen die gewoon keurig gehandeld hebben wat hen is voorgeschreven.	6.3
143	Ik kan het mezelf wel eens beamen, ik weet maar weliswaar geen pasmelder.	3.59
144	Maar ook ik heb een vergunning aangevraagd en wanneer je onder een bepaalde grens bleef, werd er gewoon gezegd, ja, je kunt gewoon je activiteit voortzetten, want het is zo weinig effect op de natuur, ga gewoon je gang.	4.22
146	Ja, en als dan nu je Vollenbroek op die manier de provincies, als bevoegd orgaan, in actie zet om te zeggen, u moet gaan handhaven, ja, dat heeft gewoon vergaande consequenties.	10.09
147	En dat moet hij zich heel goed beseffen en dat beseft hij zich ook.	3.86
148	Ja, en meneer Vollenbroek, waar is uw morele kompas?	4.16
150	Nee, op de eerste plaats wil ik even rechtzetten wat meneer Luijten zegt, want de Raad van State heeft al in 2016 gezegd dat een pasmelding geen vergunning was.	32.61
151	Dus elke boer had kunnen weten dat dat niet gaat werken, dat als het pas om zou vallen, dat dan ook zijn melding om zou vallen.	11.88
152	Dus dat is onzin om te zeggen van, dat hebben we nooit geweten, dat is flauwekul.	3.75
154	En op de tweede plaats is het zo, waarom heeft de agractie van agracties pas later in beeld gekomen.	3.91
155	Waarom hebben LTO en agractie nooit constructief over een oplossing van het pasmeldenprobleem willen praten?	30.68
157	Dus nu belanden we in een situatie dat u verweten wordt dat u geen moreel kompas heeft en dat u, meneer Luijten, nooit constructief wilde praten.	3.92
159	Nee, wij zijn altijd vanaf dag één, daar zijn we min of meer toe opgericht.	3.52
160	U weet ook wel de actie rond 1 oktober, dat ging over het halvejere veestapel.	8.74
161	Nou, dit was de aanleiding waar eigenlijk agractie voor is opgericht, om dat werkelijk te kijken samen met, als spreekbuis van de boeren, om te kijken hoe kunnen we naar een oplossing komen.	4.17
163	Nou, dat stuk is verbeterd en wij dragen wel degelijk oplossingen aan.	4.1
164	Want, en eigenlijk moeten we daarna terug, wat is nu feitelijk de vraag van Brussel?	10.46
165	Wij focussen ons zo op stikstof, als enige land in Europa is hier een issue.	68.79
166	Andere landen hebben helemaal geen probleem met stikstof.	45.42
167	En wij blijven maar door etteren op het stikstof onderdeel.	61.53
168	Terwijl je zo moet kijken, en dat is de vraag die Brussel aan ons stelt, zorg dat de natuur in een goede staat van instandhouding is.	5.66
170	En ga niet, maar ja, we zijn helemaal gejuridificeerd in dit land en mede door Volhove en in die zin succesvolle acties bij de rechter.	5.7
172	Maar wij zijn altijd bezig geweest om te kijken, hoe kunnen we naar een oplossing komen.	3.74
173	En het belangrijke is, en er werd wel gezegd, oké, deze regering ook tevoren heeft nog geen oplossing geboord.	7.42
176	De één mol ondergrens, de rekenkundige ondergrens, die gaat ruimte bieden.	7.06
179	Minister Wiersma wil die ondergrens omhoog halen, zodat er meer pasmelders gelegaliseerd zijn.	68.6
181	Maar eigenlijk, kijk, waar jullie elkaar vinden volgens mij, is dat jullie zeggen van de regering en ook voorgaande regeringen hebben wat ons betreft niet genoeg gedaan.	4.51
182	De vraag is nu volgens mij die voor ligt, moet je dat dan helemaal via de rechter uitspelen, meneer Vollenbroek?	10.15
183	En dan kon meneer Luijten zeggen, doe dat nou niet.	3.96
184	Blijf nou gewoon lekker, ga nou iets anders doen dan naar die rechter toe.	4.21
190	En ik wil toch even vermelden dat de heer Luijten niet goed geïnformeerd is.	4.37
191	Want de habitatrichtlijn, die zegt heel duidelijk dat onze natuur in de goede staat van instandhouding moet helpen.	24.15
192	En de Nederlandse veestapel, die heeft de hoogste veedichtheid van Europa, misschien wel van de hele wereld.	19.66
193	En daarom hebben we ook een enorme stikstof uitstoot.	89.24
194	En daarom hebben we in Nederland een probleem met stikstof.	69.48
196	Maar zit er ook iets in, in het verhaal van meneer Luijten, wat u betreft meneer Vollenbroek, dat de boeren, in dit geval even op de boeren focussen, dat die ook slachtoffer zijn, in die zin van het beleid, van het beleid dat uitblijft?	7.63
197	Ja, die boeren zijn slachtoffer van het LTO en ze zijn slachtoffer van het BBB.	87.8
198	Omdat het BBB het afgelopen jaar ook niks heeft gedaan om het probleem op te lossen.	20.04
199	En ze zijn ook slachtoffer van hun eigen organisaties, ook van agractie en ook van LTO.	8.09
201	Wij hebben hun wel benaderd, maar ze hebben ons ook niet willen bespreken over een constructieve oplossing.	4.23
202	Of in ieder geval voor een deel van de pasmelders, want dat had gekund.	4.04
203	En ik hoor u een paar keer zeggen, de sector zelf en ook agractie had meer kunnen doen.	3.84
204	Wat kunnen ze nu nog doen om een rechtszaak te voorkomen?	15.65
205	Als wij tot een plan kunnen komen om in heel Nederland de stikstofuitstoot te halveren na 2030, dan zijn we bereid om alle procedures in één keer in te trekken.	44.67
208	En we gaan ook steeds, dat hebben we al gedaan en blijven we ook doen.	3.55
209	Kijk, je moet wel realistische doelen stellen bij elkaar.	4.55
210	Vijf procent in, wat is het nog, vijf jaar tijd is natuurlijk gewoon niet realistisch.	13.57
212	Nou kijk, en daarvoor hebben we dus de vergunningverlening nodig.	4.49
213	En juist de heer Vollerbroek gijzelt wat dat betreft heel Nederland door al deze procedures op te starten.	6.72
214	Daardoor wordt er geen vergunning meer vrijgegeven, waardoor er dus ook niet ontwikkeld kan worden.	20.1
216	Er zijn fantastisch mooie technieken en ik weet wel, het woord innovatie, dat klinkt bijna soms als vergif.	4.25
219	Dus zorg nou dat die vergunningverlening weer op gang kan komen en dan gaan we stappen maken met elkaar.	3.97
220	Oké, dus u zet eigenlijk, meneer Vollerbroek zet Nederland nog verder op slot dan het nu al zit.	5.87
222	Als een boer bij ons komt en die zegt, ik wil 90% reduceren om wassers te bouwen, dan zeggen we, ga je gang.	79.05
225	Ja, er zijn er enkele die dat doen en daar sluiten we dan ook een deal mee.	4.71
228	Het is gewoon flauwekul wat hier luidt, maar dat is gewoon die grijze plaat die nog steeds wordt afgedraaid.	4.09
229	Met name door het BBB en door Farmers Defence Force.	7.47
231	U vindt dit een grijze plaat, zoals meneer Luiter dit net Met alle respect, kijk uiteindelijk, vraag bij een provincie, er wordt geen vergunning meer verleend.	7.15
232	Omdat ze zich daar ook de vingers niet aan willen branden.	6.15
234	Ik bedoel, wij spreken natuurlijk ook met gedeputeerden, wij spreken natuurlijk ook met wethouders.	4.0
235	Die zijn daar heel terughoudend in en die doen gewoon niks.	4.28
236	En daarbij, heel veel boeren die bedenken zich wel twee keer voor ze gaan investeren in een hele dure luchtwassersysteem.	26.1
237	Als die vervolgens over een paar jaar misschien weer afgeschoten wordt.	3.95
239	Tot slot, meneer Vollerbroek, realiseert u zich dat als u naar de rechter stapt en de procedure doorzet En de rechter doet een uitspraak in uw voordeel, zal ik maar zeggen, in het voordeel van de natuur Wat dat betekent voor die boerenbedrijven en gezinnen?	5.52
240	Nou, die uitspraken zijn er al in een negental Brabantse zaken.	7.86
241	Ja, maar mijn vraag is of u zich realiseert wat dat betekent.	4.32
242	Nee, maar de vraag zegt eigenlijk al wat ik zou moeten antwoorden.	4.94
243	Nee, het punt is, want de provincies zijn aan zet en het kabinet is aan zet om die emissiereductie naar 2030 om die te halen.	83.31
244	En af te zien van die rekenkundige ondergrens, want dat zou een drama worden.	4.67
245	Als dat gebeurt, trekken wij al onze procedures in.	3.64
251	Luister gewoon naar wat de landsadvocaat zegt en luister naar wat de Raad van State zegt.	7.12
255	Johan Vollerbroek, voorzitter van de Milieuorganisatie Mobilization for the Environment.	11.97
256	En Erik Luijten, ook hartelijk dank van boerenorganisatie Agractie.	6.39
259	Kortom, moet er een munitiefabriek in Nederland komen?	16.93
260	In aanloop naar de NAVO-top over twee weken in ons land zijn alle NAVO-landen druk bezig hun budgetten te verhogen.	78.19
261	En een van de belangrijkste vragen is natuurlijk waaraan dat geld precies besteed moet gaan worden.	4.17
263	Minister Brekelmans zei vanmorgen bij de collega's van BNR dat hij wel open staat voor het idee van een munitiefabriek op eigen bodem.	34.07
264	Ik ga erover in gesprek met Erik Stijnman, is onderzoeker bij Klingendaal, Instituut Klingendaal.	6.11
266	En Mark Akkerman is onderzoeker bij Stichting Stop Wapenhandel.	18.83
269	Maar meneer Akkerman, als ik zeg dat u van Stichting Stop Wapenhandel bent, kan ik wel raden hoe u erin staat.	6.99
270	En ja, dat lijkt me inderdaad wel voor de hand liggen.	4.02
273	Interessanter wordt het bij uw minister, onderzoeken bij Klingendaal.	7.31
274	Is dit verstandig, een munitiefabriek in Nederland?	22.39
276	Ja, ik denk dat het in ieder geval verstandig is om bij te dragen aan een stukje automobil binnen Europa.	6.16
278	Oké, u volgt de woorden van meneer Brekelmans, die zegt dat sluit ik niet uit.	4.15
281	En u meneer Zondervan, wapenfabrikant, u probeert het dan een tijdje toch een munitiefabriek in Nederland op te zetten.	10.79
288	Dus weet iemand nog een plek, dan kan die u bellen.	3.77
290	Ja, was u verrast dat u meneer minister Brekelmans, de missionair minister Brekelmans, hoorde zeggen van ik sluit het niet uit in een munitiefabriek in Nederland?	13.92
292	Ik bedoel, we hebben de minister twee maanden teruggesproken en die stond daar niet onwelwillend tegenover.	14.09
294	Maar ja, de vorige kabinet was daar absoluut geen voorstander van.	9.59
296	Ja, waarom zouden we zo'n fabriek moeten hebben eigenlijk, die kogels en bommen maakt?	9.23
298	Nou ja, kijk, we zien allemaal wat er gebeurt in Oekraïne.	5.94
301	En het is niet te hopen dat we ooit een conflict krijgen.	4.46
305	Dus het is een beetje anticiperen op, zeg maar, dat we de beschikking hebben over munitie als de situatie daarom vraagt?	10.09
309	Wat zou je moeten maken, even om concreet te worden?	5.22
310	Nou, ik denk op dit moment dat we vooral een tekort hebben in Europa aan munitie voor luchtverdediging.	57.81
312	En ja, een munitie die aan loiteringen drones hangen.	48.49
313	Dus die je gewoon, ja, als een soort goedkope raket weg kan sturen.	5.13
315	Meneer Akkerman, u zei van ja, ik ben daar geen voorstander van, van de Stichting Stop Wapenhandel bent u. Als u dit zo hoort van ja, zo'n covid-situatie, als iedereen op zo'n moment moet gaan hamsteren en in de weer moet zijn om munitie te verzamelen, dan ben je natuurlijk te laat.	11.17
318	Nee, voor ons staat voorop dat dit gewoon weer een onderdeel is van een heel proces van militarisering en wapenwet lopen.	7.86
319	Het idee dat we ons op oorlog voor moeten bereiden.	5.85
320	Wij zeggen, dat is, ja, weet je, dat is niet op feiten gebaseerd.	4.41
321	Wij denken nog niet dat Rusland op het punt staat om een EU of NAVO-land aan te vallen.	14.21
322	Ik bedoel, het staat buiten krijg dat Russische troepen weg moeten uit de Oekraïne.	54.99
323	Dat ze misschien een dreigende houding aannemen tegen buurlanden, maar de Russische militaire kracht staat in geen verhouding tot de EU, laat staan in de NAVO.	14.56
324	En bent u dan met name tegen echt munitie, zo'n kogelfabriek, munitie voor drones die genoemd wordt?	28.78
325	Of bent u ook tegen alle techniek die ontwikkeld wordt, want dat willen we natuurlijk ook als land, geloof ik, die in dienst staat van Defensie, zou ik maar zeggen?	7.75
328	Want dat draagt, ja, dat draagt alleen maar een risico op oorlog.	10.4
329	Oké, ook alle techniek die daar aan bijdraagt, moet je niet willen.	4.63
330	Meneer Stijnman, Defensie heeft al langer gelopende contracten met munitieleveranciers, volgens mij.	23.49
331	Zouden ze dat zomaar openbreken als er een eigen fabriek neergezet wordt?	16.66
332	Nou, ik denk dat je in eerste instantie moet kijken naar, wat is je behoefte?	4.58
335	En als je nu kijkt naar dat wij uit een tijdsperiode komen van de war of choice, dan hadden we daar een bepaalde berekeningen bij wat we aan contracten daarvoor weg hadden liggen.	4.67
336	En dan zag je er ook vaak dat we aan het eind een keertje een bepaalde leveringszekerheid hadden die achterliep bij de grote spelers.	4.7
338	Nou ja, bijvoorbeeld een Amerika, die kwam natuurlijk met hele andere aantallen.	6.54
339	Maar nu zitten we nu aan het denken over een war of necessity.	3.78
341	En Oekarine heeft op dit moment bijvoorbeeld die keuze al niet.	14.76
344	Maar daar komt ook een keertje dat in de berekening van wat we aan munitie nodig zouden hebben, dat we door Oekarine ook erachter zijn gekomen dat de werkelijke munitieverbruik nog een keer veel hoger ligt dan we toen de tijd al dachten.	17.46
345	Oké, dus je moet flink gaan produceren eigenlijk, zegt u. Nou ja, NAVO is overgaan van de strategie van een deterrence by punishment naar deterrence by denial.	12.78
346	En dat houdt dus in dat je dus Dat zijn allemaal termen.	3.8
348	En dat komt er heel makkelijk op neer van, valt u mij aan, dan zorg ik ervoor dat de straf, de consequentie, zo groot is dat je dat eigenlijk geen rationele keuze vindt.	4.58
349	Maar het andere houdt de zin dat je dus daadwerkelijk in staat bent om te voorkomen dat er een aanval op jou gepleegd wordt.	6.35
350	En dat betekent ook wat je dan daadwerkelijk aan capaciteiten klaar hebt liggen en ook in je warehuis om daadwerkelijk een geloofwaardige afschikking te kunnen zijn.	3.9
351	Ja, maar hier moet je helemaal niet aan beginnen, hoor ik net meneer Akkerman zeggen.	3.63
353	Straks buitelt iedereen over elkaar heen in de aantallen en in de voorraden van kogels en bommen.	3.54
354	Daar moeten we helemaal niet op, hoor ik meneer Akkerman zeggen.	3.91
356	Ja, ik hoorde de Akkerman zeggen van, volgens mij was het de omgekeerde uitspraak.	4.43
357	Volgens mij is het, wie is in vrede wel, sorry, die bereidt zich voor op oorlog.	4.31
358	En ik hoor hem hier omgedraaid, dus dat zou mijn stelling zijn.	3.8
359	En als je wel aan munitie wil komen op het moment dat je het ook echt nodig hebt, dan zullen we zien dat je de munitie of niet hebt, of wel erg duur is.	4.8
361	Want ik weet dat u al jaren bezig bent, volgens mij, om die fabriek kapoten te zetten in Nederland.	4.18
362	Als u dan het argument van meneer Akkerman hoort van, ja, die wapenwetloop moeten we niet aan meegaan doen.	11.76
364	Ja, ik bedoel, kijk, niemand ziet graag dat we in een situatie komen dat er een oorlog uit kan breken.	6.01
366	Maar gewoon de tijd dat we gewoon, ja, achterover kunnen leunen en gaan afwachten wat er op ons afkomt.	4.12
368	En als je nu ook munitie en wapens bestelt, bij welke grote fabrikant ook, dan loop je gewoon tegen levertijden aan.	20.93
369	Die ze nu dan wel vijf jaar of meer kunnen bedragen.	4.26
371	Nou, kijk even naar Rijnmetaal, die heeft een orderbacklock van tien jaar.	6.57
372	Ik bedoel, ja, dat publiceren ze gewoon, die cijfers.	6.96
373	Dus dan kun je ook gewoon zien hoeveel Het zijn levertijden.	4.28
374	De hele wereld is op dit moment zich aan het herbewapen en geld uit het geven.	4.82
375	En ja, als je veertig jaar hebt afgeschaald, dan bouw je dat niet in vijf jaar op.	4.68
376	Ja, en is het naïef te zeggen dat je daar niet aan mee moet doen vanuit een overtuiging van daar moeten we niet aan beginnen?	6.97
378	Ik bedoel, kijk, iedereen mag zijn eigen mening hebben.	4.18
379	Ik bedoel, en wat ik zeg, ik kom zeer regelmatig in Oekraïne.	5.8
380	En als je ziet wat er dan op je afkomt als je daar bent, dan hoop je dat dit in Nederland in ieder geval nooit gaat gebeuren.	4.81
381	Meneer Akkerman, kom ik toch bij u, want u voelt hem al aankomen natuurlijk.	3.5
382	Ja, dat is een naïeve gedachte, als je zegt van hier moeten we niet in meegaan.	4.49
384	Ja, weet je, ik denk dat het juist naïef is om te denken dat steeds meer wapenproductie bij gaat dragen aan vrede.	5.68
385	En juist niet de kans en risico op geweld en oorlog groter gaat maken.	10.22
386	En daarom, ja, investeer in vrede, werk aan diplomatie en ga niet een wapenwetloop beginnen en daarin mee.	4.65
388	Zou je, stel dat je zo'n fabriek toch doet in Nederland, zou dat dan alleen maar produceren voor de Nederlandse markt?	12.88
389	Of zou dat dan ook voor andere Europese landen kunnen produceren?	11.71
391	Nee, uiteindelijk zou je natuurlijk niet alleen voor de Nederlandse markt willen produceren.	5.0
392	Ik denk dat de aantallen daar misschien te klein voor zijn, maar andere Europese landen hebben natuurlijk dezelfde problemen dat zij ook grote wachtrijen hebben voor bepaald materiaal of munitie.	29.99
393	Je zou dus wel samen als Europa moeten kijken van als wij, kijk, in de rente gaan bepaalde overlast geven als je een munitiefabriek in Nederland neerzet.	25.55
394	Maar je kan niet alles over jouw grenzen heen neerzetten in, weet ik wat, Duitsland of wat dan ook, of Frankrijk.	3.74
395	Dus je zou wel goed moeten afstemmen van wie welke productie op zich pakt.	4.42
397	We moeten natuurlijk wel eens voorbereiden, denk ik, op het feit dat je met agressie in aanraking komt.	4.31
398	Ik ben het wel eens met de andere spreker dat we ook moeten nadenken over het feit dat er niet één route moet zijn naar het feit dat er gegarandeerde oorlog komt.	8.39
399	Dat hoor je soms ook in 2030 of wat dan ook gaat gebeuren.	4.65
400	Wat meneer Ackerman zegt van we moeten niet alleen maar uitgaan dat het oorlog wordt.	4.76
402	Ik denk dat het geval en-en is, er moeten die problematies zijn, maar je moet ook een keuzevrijheid hebben.	4.27
403	En keuzevrijheid betekent ook dat je sterk bent om een keuzevrijheid te maken en een keuze voor vrede te maken en niet de keuze voor oorlog.	4.5
405	Heeft u zich daarin verdiept, als je het in Nederland toch zou gaan maken en je zou het ook exporteren naar andere landen?	8.26
406	Ja, dat is zeker ook een van mijn grote zorgpunten.	4.0
407	Zoals al door de voorspreker werd gezegd, zo'n fabriek zal ook afzet buiten Nederland nodig hebben.	6.1
409	Nederland heeft de afgelopen jaren al wapens geëxporteerd naar een heleboel controversiële bestemmingen.	52.96
410	Mensenrechtenstrenders als Egypte, Indonesië, landen met grote spanningen, India, Pakistan.	76.12
411	Dus ja, het lijkt me een heel slecht idee als daar ook nog de mogelijkheid van export van munitie bovenop gaat komen.	7.5
413	Heeft u vast naar gekeken dat alles wat je maakt, dat dat geëxporteerd gaat worden naar regimes die munitie gebruiken op een manier die je liever niet hebt?	15.84
414	Nou, ik denk dat wij op dit moment onze handen vol hebben aan de NATO-landen of NATO-friendly-landen.	3.9
415	En ik denk dat we die chinele munitie produceren dat dat de komende jaren niet op het programma staat.	6.75
417	Maar dan zou je produceren voor de NAVO-markt, zal ik maar zeggen.	4.94
418	Ja, dat is eigenlijk waar onze volledige focus op ligt.	4.03
419	En nu was onlangs maakte minister Brekelmans, inmiddels demissionair minister Brekelmans van Defensie, samen met VDL in Born bekend dat ze samen gaan werken.	9.19
420	Daar werden altijd auto's gemaakt en dat zou nu dan gebruik kunnen maken voor Defensie.	25.62
421	Is dat een plek waar munitie gemaakt kan gaan worden?	11.79
424	Maar je kan daar geen munitie in elkaar zetten, want je kan daar geen explosie op slaan.	6.0
425	Ah, dus het komt nogal nou welke locatie je dit kan gaan doen überhaupt?	5.22
426	Nou ja, dit soort complexen worden haast altijd in het buitenstedelijk gebied neergezet.	4.24
428	Dat zijn eigenlijk ook de locaties waar vroeger de mopcomplexen enzovoort zaten.	11.95
430	De mobilisatiecomplexen, die zaten vroeger altijd buiten de steden.	10.55
431	Maar is het ook nog een optie dat je zegt van joh, Nederland, zoveel ruimte hebben we niet.	4.35
432	Andere landen hebben misschien wat meer ruimte binnen de NAVO-samenwerkingsverband.	8.73
433	Kan de munitie daar niet gemaakt worden en dat we het afnemen van hun?	12.19
434	Nou, kijk, we zijn dit moment, de voorkeur voor ons heeft Nederland.	4.23
435	Maar lukt het in Nederland niet, dan zijn we ook in een onderhandeling op dit moment met België en Denemarken.	5.93
437	Als plan B. Maar ja, de prioriteit blijft toch voor Nederland.	10.57
438	Ja, u wil het liefst in Nederland een fabriek opzetten.	4.84
440	Heeft dat buiten, want ik krijg ook een reactie binnen van luisteraar Alphons, die zegt prima idee, zo'n munitie fabriek levert ook veel werkgelegenheid op.	10.61
442	Is het heel belangrijk, meneer Stijnman van Klingendaal, dat dat in Nederland gebeurt?	7.39
443	En meneer Zondervan zou misschien ook dus naar België of andere landen kunnen?	8.32
444	Nou, ik denk dat je op voorhand niet per se principiële bezwaar tegen moet hebben.	4.12
445	Kijk, het moet natuurlijk wel passen in de omgeving, het moet veilig zijn.	4.42
446	Nou, er wordt natuurlijk vanzelf onderzoeken voor gedaan of het geval is.	5.22
447	Maar ook hier moet je gewoon eerlijk zijn, dat als je dit als Europa meer autonomie wil, dan zou je ook een burden sharing moeten doen.	5.52
453	Ja, dus dat betekent ook niet dat je kan zeggen, ik accepteer alle overlast die je kan hebben van productie van het gereed maken van naar het buitenland.	4.23
454	Dus nogmaals, hij ook al eerder zei, je zou dus ook afspraken moeten maken over wie welk deel van de puzzel op zich neemt.	4.19
456	En dan zou het kunnen zijn, als u zegt, wie welk deel van de puzzel op zich neemt, dan kan het zijn dat je uiteindelijk afspreekt van, hé, jij maakt de munitie, wij maken dit en we wisselen uit met elkaar.	3.59
458	En daarnaast, wat de minister ook al terecht zei, of de demissionair minister, er moet natuurlijk ook een business case zijn.	10.3
459	Dus er moet ook daadwerkelijke ondernemer zijn die de kans ziet om dat te laten opereren op een kostefficiënte manier.	5.31
461	Ja, hoeveel mensen zou uw werk kunnen leveren, meneer Zondervan, als u eenmaal aan het produceren gaat?	5.23
462	Als de fabriek volledig bezet is en draait, dan denk ik dat het tussen de 600 en 800 arbeidsplaatsen oplevert.	5.56
464	Maar ja, we hebben ze niet voor het opraap, hè, die mensen die dat kunnen doen.	3.74
465	Bedoel je, arbeidsmarkt is niet zo Ja, maar het vreemde is dat we heel veel gewoon mensen krijgen die zich gewoon spontaan aanmelden om hierin te werken.	20.86
466	Dus dat is wel vreemd ten opzichte van andere markten.	4.32
467	Oké, dat zal voor de duidelijkheid niet Mark Akkerman zijn die bij Stichting Stopwapenhandel werkt.	23.29
468	Die wil ik wel hartelijk danken voor deelname aan dit gesprek.	3.82
471	En Gerard Zondervan, u ook heel hartelijk dank voor dit gesprek.	4.02
473	Zometeen op deze zin de Willemijn Veenhoven met Kunststof.	4.54
475	En om half negen zijn we er weer met langs de lijn en omstreek.	3.85
476	En daar in een rechtstreeksverslag van Nederland, Malta.	7.58
477	Benieuwd of Memphis de 50 goals kan gaan aantikken in oranje.	9.74