Dit is de Dag 🇳🇱

_id	688902c1c99dd89b17f7de3f
url	https://www.nporadio1.nl/uitzendingen/dit-is-de-dag/9d7a9b0d-803a-4b11-80da-e7f58e273e41/2025-07-29-dit-is-de-dag
datetime	2025-07-29 00:00:00

 

Statements

idx	statement	score
3	De Engelse regering wil 16-jarigen stemrecht geven.	65.44
7	Als je 18 bent, dan ben je eigenlijk ook best wel jong.	7.53
8	Maar dan heb je wel een beetje meer verstand van wat er echt gang is in de wereld.	4.01
10	Omdat verkiezingen gaan over de toekomst van die jongeren.	51.29
11	Of zijn 16-jarigen helemaal niet in staat om een goede stemkeuze te maken?	44.45
13	Maar eerst, de voedselcrisis in Gaza voltrekt zich volgens het ergst denkbare scenario.	26.02
15	Vanwege die katastrofale situatie liet premier Schoof gisteren weten meer maatregelen te willen treffen richting Israël, ook nationaal.	23.68
17	Dat geldt ook voor ChristenUnie-Kamerlid Don Zeder.	10.39
22	Een inreisverbod voor twee extremistische Israëlische ministers.	85.21
26	En als Israël zich niet houdt aan gemaakte afspraken ten aandien van humanitaire hulp dan steunt Nederland ook EU-sancties.	73.06
27	Waarom zijn deze stappen naar uw mening niet voldoende?	5.33
28	Omdat volgens mij we allemaal de beelden gezien hebben in Gaza.	14.74
29	Het is bekend dat mensen vandaag voedsel nodig hebben en medicijnen.	55.07
31	Die stuurt een brief uit over maatregelen die in de toekomst plaatsvinden.	7.89
33	Maar eigenlijk vrijwel niet zegt over wat het Nederlandse kabinet gaat doen om ervoor te zorgen dat mensen vanavond, kinderen vanavond de juiste voedsel hebben, de juiste medicijnen hebben.	67.14
36	Maar het doet ook niet waar volgens mij ik, mijn fractie maar ook een groot deel van de Nederlandse bevolking naar snakt.	12.22
37	Dat is zorgen dat voedsel op de juiste plekken komt.	80.21
38	Dit is de reden waarom we de brief niet genoeg vinden.	4.1
40	En heel veel dingen roept waarvan wij zeggen mooi, prima, Israël moet aangesproken worden.	3.98
45	Volgens mij kan het kabinet veel meer doen met gelijkgestemde landen.	8.31
48	Ik denk als wij zeggen, of als wij lezen vandaag nog dat er een hongersnood is of dreigt te komen waarin heel veel mensen gaan overlijden en vervolgens er een miljoentje tegenaan gegooid wordt om hulp te ondersteunen.	27.04
50	Denk aan met een aantal landen eisen dat het luchtruim opengaat van Israël.	73.12
53	Gaza heeft twee grenzen met Israël, maar met Egypte ook.	70.96
57	Maar ook mensen die ziek zijn, dat daar buiten kunnen komen.	50.59
58	Blij dat er wat gebeurt dus vanuit Nederland, zegt u. Maar dit zijn niet de juiste maatregelen.	7.6
59	Er komt een debat, de Kamer keert terug van het reces om daarover te praten.	13.48
62	Juist ook omdat ik duidelijkheid wil hebben wat Nederland gaat doen.	4.92
67	Toen heeft D66 samen met PvdA aan het debat gevraagd in een week waarin de onderhandelingen rond het staak het vuur nog liepen.	12.23
68	Een enorme kans om eindelijk het lijden van de gijslaars en de Palestijnen te stoppen.	16.73
71	Ik denk ook heel veel mensen in de rest van de wereld.	3.88
73	Die zeggen, we willen deze week een debat helmen en met name de druk opvoeren op Israël.	5.87
74	Maar u zegt net, elke dag sterven mensen, uithongering.	61.49
76	Maar vorige week kon u toch wachten tot de onderhandelingen afgelopen waren.	5.56
77	Nou ja, een nationaal debat zou het verhongeren niet stoppen.	4.63
80	Helaas zijn die staak het vuur afgeketst omdat Hamas is weggelopen.	21.83
81	Dat maakt dat er nu geen uitzicht is op een snel staak het vuur.	3.71
90	Ik hoorde net bij de collega's van de NOS en volgende week misschien de week daarna.	3.56
93	Volgens mij zijn we allemaal doordrongen van het feit.	4.41
96	Ja goed, dan vraag ik me af hoe urgent we dit allemaal vinden.	4.07
101	Waar zou dat dan kunnen liggen dan dat het nog zo lang duurt?	5.73
107	Dan naar de maatregelen die u wel graag zou willen zien om Israël ertoe te dwingen.	8.31
109	Ja, wij hebben eerder ook aangegeven dat wij alles steunen wat we denken dat tot een verandering leidt.	6.83
110	We hebben ook de optie van sancties genoemd die vandaag genoemd is.	7.69
111	Wat we daarbij wel altijd gezegd hebben zijn twee dingen.	3.8
112	Dat is effectief als het ook tot een verandering leidt.	4.71
116	Maar doe wat nodig is om ervoor te zorgen dat er voldoende hulp binnenkomt.	4.11
119	Sancties kan je met name, de zwaardere sancties, doe je binnen EU-verband.	7.86
123	Wat denkt u dat er dan nodig is om ervoor te zorgen dat Israël luistert?	14.23
124	Nou ja, ik denk dat je de afspraken die gemaakt zijn moet gaan afdwingen.	4.05
125	Twee weken geleden heeft de EU-commissaris Kallas gezegd dat zij afspraken heeft gemaakt met Israël.	31.94
126	En dat ze die dus gaan naleveren de komende twee weken.	4.01
129	Ik heb het kabinet gevraagd om die openbaar te maken.	12.32
130	Want ik wil als parlementariër kunnen controleren wat is er afsproken?	9.64
135	Alleen we constateren dat er te weinig eten binnenkomt.	44.91
136	Wat best gek is, want de hele wereld kan zien dat er honderden trucks zullen binnen als buiten Gaza staan die kennelijk niet gedistribueerd worden.	34.08
139	Ik denk dat de regering ook grove fouten heeft gemaakt.	5.96
143	Alleen de eenzijdigheid dat we nu alleen het inrijdverbod gesteld hebben leidt niet tot meer voedsel momenteel in Gaza.	41.95
144	Nederland investeert behoorlijk in Israël bijvoorbeeld.	68.43
147	Als economische sancties zouden helpen om het aan te pakken dan moet dat volgens mij ook in EU-verband, maar nationaal ook dan moeten we dat bespreken met elkaar.	12.06
148	Aan de andere kant moeten we ook erkennen dat er meerdere actoren zijn.	4.35
149	Het is niet alleen Israël die hierop aansproken moet worden.	7.08
151	De regering Nederlander Italia heeft grote fouten gemaakt.	41.62
152	Maar vorige week was er een kans En houdt die vrachtwagens tegen?	5.14
154	Israël zegt dat het de trucks zijn die een toestemming geven om het land binnen te gaan.	82.72
158	Dat is de Israëlische Amerikaanse distributienetwerk.	12.37
161	Nou, het ligt aan heel veel actoren die momenteel naar elkaar aan de vinger wijzen.	3.55
163	Bent u nou voorstander van die sancties tegen Israël of niet?	15.41
165	Ik ben voorstander van sancties van maatregelen die werken.	4.64
166	Wat ik hier probeer aan te geven is dat er meerdere actoren zijn.	3.84
167	Hamas heeft vorige week een unieke kans op het einde van het leed van de Ghazanen het vrijlaten van de geijselaars.	64.85
170	Wat je in de brief ziet is dat er eenzijdig naar Israël gekeken wordt.	6.4
176	Wat er vandaag wordt gepresenteerd, dat helpt niet.	4.37
177	Wat er moet gebeuren is dat er hulp binnen Gaza moet komen.	8.81
178	En dat betekent dat er vanavond nog want dat zou kunnen het luchtruim geopend moet worden.	4.16
180	Als ze dat weigeren wat mij betreft doe je wat nodig is om Israël daartoe te dwingen.	9.55
183	Wat er nodig is, is een Nederlandse overheid die die stap zet.	5.76
188	Maar zeg niet, wij als Nederlandse overheid gaan nu de stap zetten om ervoor te zorgen dat vanavond de medicijnen en de hulp in Gaza komen.	47.55
190	Met een groep gelijkgestemde landen zou je het zeeruim kunnen openen en zorgen dat daar voldoende voedsel binnenkomen.	6.91
191	Je kan het luchtruim openen zorgen dat er voldoende voedsel binnenkomen.	90.65
192	Nederland kan die rol pakken, zegt u. Nederland zou dat als de wil er is zou Nederland dat vandaag in gang kunnen zetten.	6.25
197	Zorgen ervoor dat mensen die ziek zijn of tekort hebben aan voedsel, er ook uit kunnen.	61.15
198	En zorgen dat ze gewoon de juiste hulp kunnen krijgen.	5.43
200	We kijken toe naar de hongersnood terwijl er binnen en buiten Gaza we met eigen oog kunnen zien dat er honderden trucks met voedsel staan.	83.47
201	Dat betekent dus niet dat er een tekort aan voedsel is.	28.07
205	Tot nu toe luistert Israël niet aan de internationale druk die er al lange tijd vanaf veel plekken is en die er nu vandaag ook vanuit heel veel landen bij komt.	7.2
207	En daarom hebben wij ook gezegd dat de duimsgroeven ook richting Israël aangedraaid moeten worden.	15.82
208	Maar ik blijf herhalen als je Hamas daarop niet aanspreekt waarop de leiders veilig in Doha zitten vorige week nog een unieke kans om het staak te vuren hebben verpest.	20.59
212	Nederland koopt wapens van Israël in de afgelopen vijf jaar voor bijna 2 miljard euro.	69.17
214	Ja, volgens mij moet je alles op tafel leggen met de vraag help dit om vanavond tot morgen hulp binnen te krijgen.	4.48
215	Maar wat ik hier probeer aan te geven is dat Israël daar een rol heeft maar de VN daar ook een rol in heeft.	18.04
218	En daarom wil ik heel graag dat debat omdat volgens mij dat gevingerwijs Maar het is Israël toch dat ongewapende Palestijnen beschiet terwijl zij op zoek zijn naar eten?	39.31
219	Er zijn distributiepunten waarbij er volgens mij uit berichtgeving meer dan duizend doden zijn gevallen.	13.39
222	En de mensen die daar oorlogsmiddelsdaren plegen die moeten daarmee aan de gang.	7.18
223	Maar dat is iets anders dan de vraag hoe zorgen we dat voldoende voedsel vanavond nog bij de mensen komt in Gaza?	56.22
224	En die vraag wordt niet beantwoord door het kabinet.	32.89
228	Wat betekent dat namens de ChristenUnie bij Israël?	14.85
230	En daar waar er een verbod is op toegang van hulp daar waar er een verbod is van het luchtruim openen daar waar er een verbod is van mensen verplaatsen om medicijnen te krijgen of medische hulp moet je die keihard ook aanpakken.	54.24
231	Maar wat we ook zien is dat de VN ook een rol heeft in de distributie.	9.99
233	En Hamas, die na bijna twee jaar nog tientallen gijslaars heeft en waarvan de leiders vrij rondlopen in Doha Die moet je ook aanspreken.	12.5
236	Want zodra Hamas zegt wij stoppen is er morgen vrede.	21.36
237	En dat lijkt ook te verdwijnen in de discussies die we met elkaar voeren.	4.06
238	U vindt dat er teveel aandacht gaat naar Israël en naar de rol van Israël?	8.87
240	Ik denk dat de rol van Israël belangrijk is maar dat we allemaal heel goed Ik weet dat het een lange oorlog is maar na bijna twee jaar allemaal moeten realiseren als Hamas morgen zegt wij stoppen er morgen vrede is en een einde aan het leed van de Ghazanen.	7.23
241	Dat betekent niet dat je niets doet naar Israël want dat doen we ook.	5.42
245	Nou, ik heb net volgens mij een opstomming gedaan dat het om meer gaat aan het aanspreken.	3.46
246	Maar wat ik ook probeer aan te geven is alleen Israël aanspreken daarmee Hamas de ruimte geven om het leed te verlengen.	30.28
248	Een maand geleden verwierp een meerderheid van de ChristenUnie-leden een motie die opriep tot een kritische houding ten aanzien van Israël.	33.6
251	Ja, de strekking Ja, het ging over een twee-staten-oplossing Sorry, ik probeer even de strekking naar voren te halen.	3.57
252	Die is afgeraden ook omdat die inhoudelijk ver staat van de lijn van de ChristenUnie.	12.74
255	Omdat de inhoud niet verenigbaar is met waar de ChristenUnie al jaren voor staat.	14.02
256	En dat is een veilig Israël met zelfbeschermingsrecht voor Palestijnen.	27.02
259	Het ging om eenzijdig afbouwen van veiligheidsmaatregelen.	4.35
260	Waardoor Israëliërs, maar ook Arameërs ook Arabische Israëliërs daarbij doelwit werden.	9.35
262	Waarbij daardoor de erkende grenzen van Israël niet veilig waren.	31.75
263	En dat is ook een standpunt dus die wij niet delen.	4.16
264	Oké, dus geen kritische houding werd toen in ieder geval dat werd niet aangenomen.	4.6
266	Volgens mij is de lijn van de ChristenUnie dat is dat wij altijd voor een vredesregeling zijn geweest wat betekent de veilige Israël met erkende grenzen en zelfbeschermingsrecht van de Palestijnen dat wij die steunen.	31.15
267	En dat wij daar ook ons voor inzetten om die velen voor elkaar te krijgen.	4.02
268	Die lijn is bestendigd en hebben leden ook in meerderheid gesteund.	5.1
269	Israëlische minister zegt dat Nederland vriendschap met Israël inruilt voor openlijk vijandschap.	86.66
271	In uw partij ook mensen die niet blij zijn met sancties tegen Israël.	11.81
273	Nou ja, ik denk dat het prima kan dat je pal staat voor het bestaansrecht van Israël.	5.43
275	De afgelopen jaren zijn er aanvallen vanuit Libanon geweest.	35.02
279	Dus dat je prima voor het bestaan van Israël kan staan.	6.21
280	Maar dat betekent niet dat je kritiekloos tegenover de regering Netanyahu staat.	6.21
282	En we zien dat Ghazanen waaronder ook Palestijnse christenen ongeleiden.	75.75
290	Dus volgens mij is onze inzet voor de humanitaire hulp en wat nodig is.	4.22
293	En dat kan prima naast pal staan voor het bestaansrecht van Israël.	6.9
303	De jeugd wordt Ik zei al dat het moeilijk zou worden.	3.65
313	Dat jongeren al vanaf hun zestiende kunnen stemmen.	86.69
317	Of is politiek iets voor als je hersenen en misschien ook je levenservaringen wat verder zijn?	6.44
318	Ik ga erover praten met Emeritus Hoogleraar Neuropsychologie aan de VU Jelle Jolles.	6.78
319	En met Hoogleraar Politicologie aan de UvA Sarah de Lange.	5.55
322	En mevrouw de Lange, als het aan u ligt dan mogen alle zestienjarigen hun stem uitbrengen bij de komende verkiezingen in Nederland.	4.88
324	Daar heb ik ook al met de Raad voor het Openbaar Bestuur in 2019 voor gepleit.	5.93
326	Dus niet alleen Groot-Brittannië is voornemens de kiesgerechtigde leeftijd te verlagen.	49.71
327	Hij is al zestien voor nationale verkiezingen in bijvoorbeeld Malta en Oostenrijk.	9.04
328	En ook bij de recente Europese parlementsverkiezingen mochten zestien- en zeventienjarigen in onder andere België en Duitsland stemmen.	7.71
329	Dus het is echt een trend, een ontwikkeling wij lopen eigenlijk achter.	4.56
330	En er zijn twee belangrijke redenen waarom veel landen deze stap zetten.	5.04
331	Allereerst een normatieve democratische overweging.	3.53
332	Namelijk dat je zoveel mogelijk burgers stemrecht wil geven om mee te beslissen over de toekomst van het land.	7.19
333	Waarbij eigenlijk het adagium is no taxation without representation.	5.35
334	Dus iedereen die werkt en daarmee belasting betaalt zou ook moeten mee kunnen beslissen over hoe dat geld besteed wordt.	16.99
336	Maar even, want op andere vlakken bijvoorbeeld alcohol of autorijden dan wordt er gezegd dat dat doen we vanaf 18 jaar.	14.11
337	Ja, maar tegelijkertijd is het ook zo dat zestienjarigen bijvoorbeeld bepaalde medische beslissingen wel zelfstandig mogen nemen.	14.48
338	ook mogen besluiten om tegen de wil van hun ouders gevaccineerd te worden als hun ouders daar op tegen zijn.	80.85
339	Dus er is een hele grote diversiteit aan wanneer de wetgever je voor bepaalde beslissingen wel of niet volwassen genoeg vindt.	5.71
343	De adolescent is een tussenfase tussen de kindertijd en de volwassenheid.	89.35
344	En die tussenfase loopt zo tot ruim na het twintigste jaar.	8.99
345	En het is niet alleen dat het brein zich nog ontwikkelt uitrijpt, zeg maar, tot ongeveer 25 jaar.	43.05
347	De kennis en ervaringen van een zestienjarige, achtenjarige die zijn onvergelijkbaar met datgene wat een 20-jarige, 24-jarige, 30-jarige kan. Concreet, wat ontbreekt er nog aan bij een zestienjarige?	5.78
349	Taalvaardigheiden, zelfs van vijftienjarige, hoger opgeleide kinderen gymnaziasten zijn nog niet de helft van datgene wat een 28-jarige kan. aalvaardigheid bij vmbo-leerling, mbo-leerling is nog een stukje lager.	85.27
350	Terwijl de cognitieve potentie van die kinderen veel groter is.	41.23
351	Verder het zelfinzicht, impulsiviteit, de consequenties overzien, kiezen en beslissen.	4.27
352	We kunnen natuurlijk kiezen, we kunnen stemmen voor een bepaalde partij.	4.84
354	Welke argumenten zijn voor, welke argumenten tegen.	6.83
355	En daarin zijn zestien tot achtenjarigen, eigenlijk zestien tot twintigjarigen zijn nog wel een stukje werk in uitvoering.	5.15
356	Die moeten ervaringen krijgen die nodig zijn om een onderbouwde beslissing te kunnen nemen.	5.04
358	Die hebben geen idee wat ze doen die zestienjarigen.	5.06
362	Onder andere in Oostenrijk, waar dus jongeren al sinds 2008 vanaf zestien jaar mogen stemmen.	24.37
363	Maar recent ook in Nederland onder de huidige zestien- en zeventienjarigen.	6.66
364	En dan zien we dat de kwaliteit van de uitgebrachte stem of de stemvoorkeur in het geval van Nederland van zestien- en zeventienjarigen eigenlijk net zo goed is als van oudere kiezers.	8.33
366	Nou, dan kijk je naar wat voor soort factoren bepalen waarop iemand wil stemmen.	4.46
367	Dus in welke mate dat door inhoud met name gemotiveerd wordt.	4.23
368	En in hoeverre de standpunten die iemand heeft overeen komen met die van de partij waar hij of zij voor stemt.	3.84
369	Nou ja, en dan zien we dus dat jongeren eigenlijk net zo goed in staat zijn om een goed gemotiveerde inhoudelijke stem uit te brengen.	9.25
370	Volgens mij kiezen ook heel veel volwassenen pas in het stemhokje uiteindelijk op wie ze stemmen hoor.	13.48
372	Dat is heel sterk toegenomen dat pas in de laatste fase van de campagne wordt beslist.	4.33
373	Daarnaast is het natuurlijk ook zo dat we ook bij volwassenen de capaciteiten van mensen om een stem uit te brengen.	4.77
374	We hebben grote groepen laag letteren in Nederland voor wie het moeilijker is om te informeren.	22.19
375	Veel oudere kiezers kunnen ook moeite hebben om een stem gemotiveerd uit te brengen.	25.28
376	Dat wegen we ook niet mee bij het toekennen van het kiesrecht.	17.37
377	Dus waarom zou je dat wel doen dan bij die leeftijd tussen 16 en 18?	10.83
378	Wel bij 16 en 17 doen, juist als ook blijkt dat die kwaliteit van die stem eigenlijk helemaal niet slechter is dan die van oudere kiezers.	34.48
379	Ik heb twee punten daar een beetje mee te praten met tegen in te brengen.	3.59
380	In de eerste plaats is onderzoek wat gedaan is bij 15, 16, 17, 18-jarigen is vooral gericht op midden en hoger opgeleide jongeren.	47.94
381	De lager opgeleide jongeren die bijvoorbeeld op VMBO of MBO zitten, die worden heel erg ondervertegenwoordigd in dit soort onderzoek.	64.18
382	En dat vind ik jammer, of ik vind het zelfs slecht, omdat daar de kansenkloof nog wordt vergroot.	4.98
383	Dat betekent dat je door 15, 16, 17-jarigen te laten stemmen de kloof tussen de kansenarmen en kansenrijken vergroot.	78.21
384	Het tweede punt is dat het feit dat volwassenen, er zijn volwassenen die ook moeite hebben met stemmen.	73.28
385	Maar het grote verschil dat ook lager opgeleide volwassenen hebben heel veel ervaring.	12.1
386	Ze hebben al meerdere relaties gehad, ze hebben een woning, ze hebben te maken met de gasrekening en de wateroverlast in hun kelder.	9.63
387	Ik denk dat er veel mensen tot de dertigste geen woning hebben hoor.	4.55
389	Het gaat mij om het feit dat een 22 tot 30-jarige al enorm veel meer levenservaring heeft.	4.95
390	Ook hoogopgeleide kinderen, jongeren, adolescenten van 21 jaar, die hebben theoretische kennis, maar die hebben het niet in de praktijk kunnen brengen.	15.13
391	Studenten die in een studentenhuisvesting zitten, die hebben nog veel minder ervaring dan eigenlijk nodig is.	12.39
392	En waarom zou je dan wat u betreft niet kunnen stemmen?	7.3
393	Omdat stemmen, het gaat erover, je kunt een keuze uitbrengen voor wat voor politieke partij ook.	4.2
394	Maar het gaat erover dat je daar een zekere argument voor hebt.	4.82
396	En die weging is makkelijker als je een zekere praktische basis hebt, als je dingen hebt meegemaakt.	4.18
397	Dat is ook waarom, er zijn natuurlijk heel goede 16, 17-jarigen die gewoon gekozen worden voor het Europees Parlement.	7.15
398	Voor landelijke organisaties, de jongste wethouder in Nederland in 19 jaar.	10.08
399	Dat kan, maar als je kijkt naar de mensen die dit halen op deze jonge leeftijd.	4.97
400	Die hebben een burgemeester als moeder, die hebben een politicus als vader.	8.04
403	Allereerst wil ik graag corrigeren dat het onderzoeken naar deze jongeren en hun kwaliteit van hun stem, dat dat alleen onder hoger opgeleide jongeren plaatsvindt.	6.7
404	De onderzoeken die ik aanhaalde, die zijn onder een representatieve steekproef van jongeren gedaan.	9.79
406	Maar daar komt wel een heel ander belangrijk thema uit voort.	3.68
407	In alle landen waar deze maatregel succesvol is ingevoerd, is er zeer sterk geïnvesteerd in het burgerschapsonderwijs.	8.84
408	Op scholen, maar ook daarbuiten in democratische instellingen in Nederland hebben we bijvoorbeeld ProDemos.	12.31
410	Want wat we nu zien, is dat de hoeveelheid burgerschapsonderwijs tussen lage opgeleide jongeren en hoge opgeleide jongeren sterk verschilt.	88.03
411	In de hoeveelheid contacturen die ze krijgen, maar ook het soort stof dat ze aangeboden krijgen.	6.85
412	Dus in hoeverre daar ook bij praktische vaardigheden aan bod komen.	3.9
413	En wanneer je dat beter inricht, dat is een absolute voorwaarde voor succesvol invoeren van lager stemgedacht.	5.09
414	U herkent wat meneer Jolles zegt, er is misschien voor veel 16, 17-jarigen nog weinig kennis.	5.64
416	Die kennis en ook die interesse, die komt met die stemgerechtigde leeftijd.	3.82
417	Dus je ziet dat als je die stemgerechtigde leeftijd naar beneden brengt, dat die interesse en die kennis daarna ook komen.	3.68
418	Omdat de verkiezingen zelf een motivatie ook zijn om je te verdiepen.	5.92
420	En op je 16e kan op alle scholen dat ook aangeboden worden.	17.68
421	Terwijl 18 is eigenlijk een heel ongelukkig moment.	5.61
423	Mensen gaan net studeren, gaan net werken, gaan uit huis, worden niet meer ook in de huislijke context geïnformeerd.	9.75
424	Dus het wordt juist veel gelijker als je het onderwijs goed inricht en het met 16 doet.	10.55
425	Meneer Jolles, denkt u, want u zegt ja, neurologische ontwikkeling, nog te weinig ervaring.	6.37
426	Maar stel je gaat dus investeren in dat burgerschapsonderwijs.	5.97
427	Mevrouw Delange en ik kunnen elkaar vinden in het feit dat burgerschapsonderwijs ongelooflijk belangrijk is.	4.28
428	En dat is ook een grote uitdaging voor onze samenleving.	4.59
429	Voor de politiek, voor de overheid, voor scholen om daarin te investeren.	6.33
430	En niet alleen in theoretisch ideeën over het Staten-Generaal en de Eerste en Tweede Kamer.	4.37
431	Ik vind dus dat er op alle scholen verplicht schoolparlementen moeten zijn.	8.4
432	Dat er gewoon lesgegeven wordt dat er praktijkervaring moet komen bij 12, 13, 14-jarigen al.	6.93
433	En ik ben het met haar eens dat we, dat principeel kinderen, jeugdigen, adolescenten, dit moeten kunnen.	4.59
434	En wij moeten als overheden en als ouders ook daarin investeren om te zorgen dat onze kinderen echt ook burgers worden.	8.41
435	En dan ook stemmen, als je op school dus al genoeg inbed in kennis en ervaring en meeneemt naar het stemhokje, figuurlijk gezien.	4.25
437	En ik vind dat we dat, daar hebben we niet heel veel ervaring mee.	3.54
438	Maar er zijn zoveel voorbeelden van kinderen die heel goed en overwogen op een 14e jaar, 15e jaar.	16.45
439	Met klimaatwerkgroepen, met weet ik veel wat, waterhuishouding bezig zijn.	4.47
441	En daarmee kun je als school en als ouders ook wel het verschil maken.	5.76
443	Dat brein dat dan nog niet ontwikkeld is tot 25 jaar, dat maakt dan niet uit.	16.01
447	En dat zijn ouders en omgeving en de oma en de buurvrouw, die zorgen dat die kennis en ervaringen komen.	4.36
448	En dat gebeurt nu niet, omdat we onze kinderen veel te veel vrij laten.	5.59
449	Op 12 jaar, 14 jaar heb je zogenaamde regie over het eigen leerproces.	5.33
451	Nee, kinderen, jeugdigen zijn hartstikke nieuwsgierig, zijn ondernemend.	16.15
453	En we kunnen ze voeden, moeten ze voeden met interesse in burgerschap, in de samenleving.	4.22
459	Ja, mevrouw De Lange, er is een coalitie aan het vormen hier.	3.88
462	Kijk, er wordt hier wel een heel belangrijk punt gemaakt.	4.27
463	Namelijk dat het belangrijk is dat er ook met de jongeren over politiek gepraat wordt.	5.43
465	Die zijn hele belangrijke socialisatoren van die jongeren, ook politiek gezien.	16.77
468	Dus wat ouders niet direct overdragen in de Nederlandse context, is een voorkeur voor een politieke partij.	6.64
470	Maar wat ze wel overdragen is hoe je het begrippen als links en rechts progressief conservatief kan begrijpen.	5.44
472	Maar zijn jongeren niet nog veel te beïnvloedbaar op die leeftijd?	51.38
473	Niet veel meer dan oudere kiezers die ook door een charismatisch leider, social media en dat soort zaken beïnvloed worden.	4.63
474	Kijk, en het leuke is, ik vind dat een van de mooiste dingen die gevonden is in onderzoek.	4.46
475	Dat als ouders met die 16, 17-jarigen in gesprek gaan over die eerste keer stemmen.	13.12
476	Dat ook voor de ouders de kans dat ze opkomen bij verkiezingen toeneemt.	15.49
477	Omdat zij zelf ook meer bezig zijn met die verkiezingen die eraan komen.	5.92
478	Dus het brengt eigenlijk aan alle kanten meer mensen naar de stembus.	13.11
480	Als het dus inderdaad goed ingebed is in allerlei maatregelen die daarvoor nodig zijn.	4.86
483	Je hoeft niet hoog opgeleid of ervaren te zijn om te stemmen.	7.59
484	Over vier jaar is een nieuwe ronde, soms nog sneller.	3.65
490	We moeten hun steun geven en sturing en vooral inspiratie geven.	4.24
491	Maar juist om te zorgen dat de politiek ook in hun investeert.	6.57
494	Ik vind zelf dat er veel te zeggen is over jongerenparlementen die veel meer zouden moeten inhouden dan wat er nu op heel veel scholen gebeurt.	16.27
495	Het gaat niet alleen om één keer per jaar stemmen in mei.	11.67
496	Nee, heel veel scholen kunnen hun kinderen empoweren.	43.11
497	Kunnen ze inzicht geven in de samenleving door werkgroepjes, studiegroepjes, suggestiegroepjes.	5.52
501	Maar juist deze sociale kennis, maatschappelijk kennis.	3.99
503	Mevrouw de Lange, een gokje wanneer krijgen 16-jarige stemrechten in Nederland, denkt u?	11.78
504	Nou ja, het vervelende is dat het in Nederland nog wel eens heel lang kan duren.	4.92
505	Want Nederland is één van de weinige landen in de wereld die de stemgerecht tot de leeftijd in de grondwet heeft verankerd.	62.06
506	En dat maakt het heel moeilijk om hem te veranderen.	4.51
509	Jaren, met uitzondering van de Europese parlementsverkiezingen.	7.0
511	Dus bij de volgende Europese parlementsverkiezingen zou dat zover kunnen zijn.	4.48