Dit is de Dag 🇳🇱

_id	69025ad1a9ca4362daad29a4
url	https://www.nporadio1.nl/uitzendingen/dit-is-de-dag/9d7a97cd-2cac-456f-a4b4-94139743f0e6/2025-10-29-dit-is-de-dag
datetime	2025-10-29 00:00:00

 

Statements

idx	statement	score
0	De dag gaan we alvast de balans opmaken over de afgelopen verkiezingscampagne.	3.56
1	Want wat waren de sleutelmomenten en hoe inhoudelijk ging het er eigenlijk aan toe?	6.02
2	Dat ga ik bespreken met twee politiek journalisten.	5.42
3	Namelijk Marloes Lemsom van Eén Vandaag en Koen Van de Ven van de Groene Amsterdammer.	5.17
5	En bij mij zit ook de hoofdredacteur van de Volkskrant, Pieter Klok.	5.09
7	Koen, het is een hele grote vraag, maar heb jij al een soort samenvatting in je hoofd gemaakt?	4.59
9	Eigenlijk vond ik vaak een heel inhoudelijke campagne.	3.54
10	Wat ik moeilijk vond als politiek journalist was dat het een gefragmenteerde campagne was.	4.76
11	Ik heb eigenlijk, nou, weken, misschien wel twee maanden lang, maar enorm verdiept een talloze podcast, interviews, waarbij eigenlijk je ziet dat die politici voor het best goed waren in het presenteren van optie voor het land.	4.17
12	En waarom ik zeg gefragmenteerd is dat ik eigenlijk vond dat ze pas heel laat bij elkaar kwamen.	3.81
13	Dus je ziet nu pas sinds twee weken dat we eigenlijk voor het eerst worden al die krachten op elkaar losgelaten.	3.64
14	Dus je bent gefragmenteerd niet dat het over heel veel verschillende onderwerpen ging.	3.71
15	Je zegt iedereen zat eerst maar zijn verhaal te doen en we hebben pas debatten gezien in de laatste twee weken.	3.91
17	Wie mij heel erg opviel, ik heb op heel veel gelet, ik heb ook heel veel partijen gevolgd, daarmee viel nu Wilders heel erg op.	4.43
20	Ik ben ook wel even benieuwd wat jullie eerst in het was, Pieter.	3.82
21	Vond jij het in de houdelijke campagne bijvoorbeeld?	4.65
23	Dat was alle belangrijke onderwerpen werden wel vrij diepgaand besproken, behalve het klimaat.	3.77
24	Dat kwam alleen op het allerlaatste nog even aan de orde.	3.94
25	Wat ik ook jammer vond, want toen zag je ook meteen wel wat cruciale tegenstellingen.	3.74
26	Het is ook een heel wezenlijk debat natuurlijk, dus het focuste wel heel erg op migratie.	8.58
27	Toen eenmaal die confrontatie volgde en ook wel heel erg op het sentimenten onder het zogenaamde volk over migratie waarop gereageerd worden.	5.05
28	Dus er zat op sommige plekken wel blikvernauwing, vond ik, zeker ook bij de omroepen.	3.62
29	Maar over de hele linie waren het wel zinvolle inhoudelijke debatten.	3.76
30	Het ging ergens over, er waren duidelijk verschillende visies op dingen als arbeidsmigratie en de toekomst van de zorg.	10.53
32	Ik denk dat er ook nog nooit zoveel tekst is geproduceerd.	3.62
35	Bijvoorbeeld podcast, ja, elke podcast was ook zijn eigen intervuseer.	6.12
36	Vroeger hadden wij een intervuseer, waren we volgens mij nog de enige toen wij ermee begonnen.	4.21
37	Gewoon allerlei sterkersinterviewers tegenwoordig doen alle kranten dat, alle podcasts doen dat.	12.93
39	Dus het was heel inhoudelijk en dat sluit ook aan bij dat punt van Koen die zegt, ja, eerst heel veel gepraat en daarna komt het dus pas bij elkaar.	4.92
41	En dat is zonde, want het is vooral van belang dat die wereldbeelden op een gegeven moment toch een beetje gaan botsen.	4.33
44	Maar Loes, het zijn de Tweede Tweede Kamerverkiezingen op rij waarbij er geen premier op het stembiljet staat.	13.67
45	Maakt dat zo'n campagne anders dan andere verkiezingen?	8.58
46	Oeh, nou, kijk, degenen die er wel op staan willen ook premier worden.	4.18
47	Dus je hebt misschien niet iemand die je daar hard op kan afrekenen.	4.01
48	Je hebt wel mensen die verantwoordelijkheid hebben genomen, gewoon alle fractievoorzitters eigenlijk ook wel.	5.33
50	Je hebt niet one man to beat ofzo, maar ik denk dat dat in de ogen van de meeste kiezers en ook van de meeste partijen nu gewoon wilders is die ze dan nu zouden willen verslaan.	4.58
51	Dus misschien maakt het ook nog niet zo heel veel uit.	3.67
52	Nou, daardoor is het wel volgens mij een andere campagne.	3.76
53	En zien we nu ook nog dat we vijf kanshebbers hebben.	6.02
56	En dat komt denk ik wel, want normaal campagnes heb je toch meestal de zittende premier die meedoet.	5.51
58	Rutte deed altijd mee, daarvoor balken en is altijd mee blijven doen tot hij verloor.	5.58
59	Heel soms nam een zittend premier al eerder afscheid, zoals bij Kok en Lubbers.	7.7
60	Maar bij de meeste verkiezingen was er een zittend premier.	8.81
62	De premier ging zijn beleid verdedigen en de oppositie ging het zo hard mogelijk aanvallen.	9.14
63	En dan was er één oppositieleid die dat het beste deed.	4.15
65	Nou, onder Rutte was dat op het laatst ook niet meer zo.	7.23
66	Want die stond zo ver voor in de peilingen dat een tweestrijd Nee, helemaal niet.	3.99
67	Maar nu is er eigenlijk niet echt een ordenend principe.	4.7
69	Het is natuurlijk ook zo snel dat je ook niet echt beleid Er is niet echt beleid dat je kan aanvallen, want er is niet zoveel beleid gemaakt.	4.46
70	Dus inhoudelijk maakt die vergelijking denk ik ook ingewikkelder.	4.04
71	En zag jij dan nog wel een rode draad, Marloes, in die campagne?	3.99
72	Of was het iets dat het eigenlijk van toevalligheden aan elkaar hing?	5.51
73	Nou, ik vond wel dat de events, dear boy, events Wat er altijd wordt gezegd, van een campagne en eigenlijk wat er gebeurt in de politiek Hangt toch allemaal van toevalligheden aan elkaar?	4.25
75	Ik denk dat als Nieuwsuur niet dat onderzoeksjournalistieke project had gehad Naar het bijzonder onderwijs.	8.24
76	Dan hadden ze misschien Bontebal daar niet zo uitgebreid naar gevraagd.	10.63
77	Dan was Bontebal niet zo gezakt in de peilingen door de manier waarop hij daarop reageerde.	6.64
79	Dus ik vind het wel mooi om te zien dat de journalistiek toch ook wel echt een rol speelt in zo'n campagne.	4.34
80	Dat op het moment dat mensen wat dieper worden ondervraagd Dat dat de panelen ook wel weer doet verschuiven.	3.86
81	En dat mensen dan misschien denken, hé, Bontebal deed dit heel goed.	4.07
82	Hij had een fatsoenlijk verhaal en dat vond ik prima.	3.92
83	En als ze dan wat meer horen over de inhoud en hij echt journalistiek ondervraagd wordt Dat ze dan opeens denken, oh, maar wacht even, dit was eigenlijk een confessionele partij En dat wil ik eigenlijk niet bijvoorbeeld.	4.19
84	Ja, en dat journalistiek dan op zo'n manier duidelijkheid verschaft.	5.6
85	Ja, het sluit wel aan bij wat een van de twee heren net zei.	3.91
86	Er wordt pas in een later stadium echt inhoudelijk gesproken En worden de standpunten met elkaar vergeleken.	4.07
87	Dat gebeurde pas later en dan krijg je dus ook dit soort bewegingen.	3.68
91	Nou, dat grijpt dan ook weer terug op een van de vorige sprekers.	3.52
92	Van normaal is een campagne gaat in essentie natuurlijk over twee dingen.	3.98
93	Het gaat over welke richting wil je aan dat land geven.	4.5
94	Wat willen die politici, waar kiezen die burgers voor?	7.4
95	Maar het is ook een evaluatie van de periode die achter ons ligt.	3.75
96	En wat denk ik vanaf eigenlijk de kabinetsval een strijd is geweest is, kan je dat enorme gebrek aan dadendrang van dit kabinet schoof?	11.82
97	Het was een van de slechtst functionerende kabinetten van deze eeuw.	29.97
99	Kan je die verantwoordelijkheid aan Geert Wilders vastnieten?	8.98
100	En je ziet eigenlijk dat al vanaf de kabinetsval is een periode van maanden ontstaan waarin hij constant bezig was om aan Nederland te vertellen ik ben tegengewerkt.	6.53
102	En bij de andere kant zei hij nee, u heeft niet geleverd.	13.11
103	En hij is eigenlijk, dat gesprek zou ik zeggen, in deze campagne ook heel lang uit de weg gegaan.	3.81
104	We hebben bij ons op de website, dat heet de politieke schermtijdteller houden wij echt heel gedetailleerd bij hoe vaak zijn politie in beeld en hoe vaak worden ze genoemd.	18.48
105	Wat wij al vrij toe gezagen, was dat Wilders bijna nooit verscheen maar het meest werd genoemd.	4.77
106	Ik heb net even gekeken vlak voor deze uitzending, hij is 4000 keer genoemd.	6.15
107	En tot een paar weken geleden, ik schreef op Bons het blad, hij voert een spookcampagne.	4.2
108	Hij is constant aanwezig, maar hij is niet tastbaar.	18.37
109	Tot die laatste debatten, want hij was er bijvoorbeeld wel in het EenVandaagdebat afgelopen maandag en dan horen we in discussie met D66-lijsttrekker Rob Jetten.	9.91
111	De laatste twintig jaar is er een sluier van negativiteit over het land gekomen.	4.34
113	Alleen maar boze, hatelijke tweets en teksten waarmee u verdeeldheid staat en een politiek van haat bedrijft.	4.1
114	En Koen, zie je dan dat Wilders het anders aanpakt, omdat hij er niet is ook met eerst verdrietige redenen, toen die bedreigingen er waren of zie je ook dat de andere partijen op een andere manier omgaan met Wilders?	14.93
116	Toen Wilders uiteindelijk heel laat ook deze campagne weer inkwam en hij ging die arenas in, zag je dat partijen iets deden wat we jarenlang heel weinig of soms zelfs slecht hebben gezien dat progressief en conservatief, links en rechts, eigenlijk hem massaal isoleerden.	12.12
117	En dat is ook iets waarvan politicologen ook zeggen, dat moet je ook doen.	4.08
119	Maar wat ze in ieder geval allemaal deden was isoleren.	4.14
121	Dus Dylan Jessica zag je nog steeds wel die had wel de zin om dat sentiment nog wel te pakken.	3.66
122	En ik denk dat Rob Jetten, en dat hoorde je hier goed, heeft al vrij vroeg Ik meen ongeveer negen dagen geleden, ik was dat even aan het uitzoeken ook heel duidelijk gezegd, nee, ik wil hem ook politiek elimineren.	4.15
123	In de zin van, ik wil hem ook bestrijden in het debat.	3.82
125	En wat ik heel interessant vind om te zien, is dat wij voor het eerst ook zagen dat Wilders daar ook niet meer helemaal uitkwam.	4.71
126	Hij kon die verantwoordelijkheid van dat falende kabinet niet helemaal afleggen.	14.83
127	Hij kwam ook dwars te zitten tussen politie die de hele tijd, zodra hij begon te praten soms begonnen te lachen, hem gewoon ronduit aanvielen.	7.95
129	Hij brulde nog wel af en toe, maar er was ook niemand meer bang voor hem.	4.79
130	En dat is We zitten een paar uur voor die stembusgang, voor die exitpool.	3.84
132	Zeker, nee, dat is het leuke, het kan over twee uur allemaal ingehaald zijn.	3.59
135	Nee, want het is daarom ook juist wel interessant want we worden nog niet verblind door de uitslag in die zin.	5.54
136	Herken jij het dat Wilders-Pieter een andere rol speelt in deze campagne dan voorregaande verkiezingen?	11.9
138	Bij de vorige verkiezing was hij natuurlijk meer de aanvaller.	7.07
139	Dus hij werd wel consequent door meerdere partijen aangevallen.	10.1
140	En vooral inderdaad door Jetten, eerder ook door Timmermans.	5.81
141	En dat was een nieuwe positie, dus hij moest in de verdediging.	3.59
142	En ja, meestal gaat hij niet in de verdediging maar gaat hij meteen in het tegenaanval.	5.5
145	die doet net alsof ze 14 jaar niet in een kabinet heeft gezeten.	24.27
146	Die gaat meteen, hups, nee, maar in uw programma staat.	3.54
148	Maar ik merkte toch dat hij daar wat minder bedreven in was dan voorgaande campagnes.	3.46
151	Dus nou ja, ik denk als je hem consequent aanvalt dat hij op een gegeven moment toch ook een beetje moe wordt.	4.36
152	Want hij heeft natuurlijk niet zo'n heel goed verhaal op heel veel terreinen.	4.28
153	Ik denk dat hij zelf ook twijfelt over zijn verhaal.	4.24
154	De afgelopen week, meen ik, was hij in Volendam op campagne.	5.92
155	En daar heeft hij gezegd, eigenlijk best wel hard van als ik de grootste word en ik word uitgesloten dan is de democratie dood.	5.42
156	En toen dacht ik, nou, dat gaat hij vast uitspelen in die debatten.	3.5
157	Maar ik heb het hem niet nog een keer horen zeggen.	3.52
158	Dus of hij weet niet zo goed of dat nou werkt of hij durft die uitspraak toch niet helemaal aan omdat hij denkt dat dat misschien een reactie bij het electoraat oproept.	10.37
160	Maar ik heb het idee dat hij zelf een beetje twijfelt welke route hij nou het beste kan kiezen in deze campagne.	3.81
162	En dan wil ik ook nog naar wat andere lijsttrekkers.	3.39
163	Ik vind het heel goed, Marluus, dat je dat moment in Volendam aanhaalt.	3.75
164	Omdat ook die staat ook bij mij in een boekje omcerkelt.	4.13
165	Omdat daar zie je inderdaad de verandering in strategie.	4.77
166	We hebben mij wekenlang horen roepen stem op mij, maak mij democratisch de grootste want dan word ik onvermijdelijk.	3.4
168	En daar zie je ook de knik van de man die zegt ja, als de rest mij blijft uitsluiten dan vind ik het hele spelletje niet meer leuk.	3.92
170	Wat ik trouwens ook een ronduit gevaarlijke uitspraak vind.	5.1
172	Maar ik vond het echt dat Marquette inderdaad dat hij denkt, dan ga ik toch een ander soort campagne voeren.	3.96
176	Marluus, jij wilde het ook over de campagne van Dylan Jezzelgus van de VVD hebben.	7.2
177	Ja, het is fascinerend hoe zij in de zomer enorm kelderden in de peilingen.	4.46
178	Onder andere door het hele verhaal rondom Douwebop.	4.82
180	En je ziet, als je kijkt naar die campagne van de VVD dat wilde ze natuurlijk ook heel graag.	5.4
181	Maar zo ergens begin september gaf ze een interview in een krant, geloof ik.	6.24
182	En toen zei ze iets van ik heb mijn eigen stem weer teruggevonden.	3.55
188	En dat hele gevoel van deze mevrouw schiet alleen maar uit haar heup.	3.76
192	Als je op momenten dat ze niet aan het woord is is ze echt aan het lachen alsof ze aan een tampensta reclame meedoet.	8.64
194	En heel overdreven, heel positief wil ze eruit zien.	3.85
199	Daarvan dacht zij volgens mij dat heb ik ook nodig.	3.96
203	En ik vond de nieuwe slogan van de VVD ook wel goed bedacht.	4.62
210	En dan zetten ze alleen nog maar in op de economie als hoofdonderwerp.	5.71
212	Maar uiteindelijk heeft dat Ja, die knik in de campagne-strategie heeft ze toch iets opgeleverd lijkt.	4.43
214	Dat je als politicus toch een soort van positiviteit moet uitstralen?	6.67
217	Het kan vooral helpen als je uitstralt dat je heel goed in je vel zit.	28.86
235	Hij heeft veel moeten doorstaan ook in het verleden.	3.8
240	Hij heeft al die verkiezingsprogramma's doorgelezen.	6.67
246	Maar je wilt toch ook een beetje verliefd worden op de kandidaten.	4.07
252	Als je dat niet hebt, moet je het alleen op de inhoud doen.	4.49
255	Kun je ook nog steeds winnen als je inhoudelijk heel goed bent.	5.48
261	Nou ja, daar kan je dus op twee manieren naar kijken.	3.96
263	Als je ziet dat toch een belangrijke concurrent als Jetten het zo goed doet.	6.55
267	Dat is een belangrijke ontwikkeling trouwens in die laatste zin.	4.07
268	We hebben eigenlijk altijd gezien dat als D60 groeit.	49.53
269	Dat dat vaak de kosten ging van GroenLinks, PvdA en andersom.	9.68
270	Dat hebben we de vorige Tweede Kamerverkiezing gezien.	8.8
272	En je ziet nu eigenlijk inderdaad dat D60 autonoom groeit zonder dat GroenLinks-PvdA decimeert.	59.92
276	Kijk, Bontebal, dat is natuurlijk ook een interessant verhaal.	4.04
278	Die werd al heel vroeg als de nieuwe premier gezien.	7.51
279	En die kon toen heel erg die fatsoenskaart spelen waar iedereen behoefte aan had.	4.79
281	Maar dat is ook de tragiek van verkiezingscampagnes.	4.43
282	Wat op het ene moment een winnende strategie is, is op het volgende moment alweer een verliezende strategie.	4.22
283	En er is maar één verkiezingsdatum, dus dat is dan een beetje cru.	3.77
284	Ja, dan snakt iedereen ineens weer naar energie en can-do mentaliteit.	7.92
286	Want dat krijgt in die laatste dag toch wel een effect met bijvoorbeeld nou wel vier peilingmomenten die bij verschillende NPO-programma's bekendgemaakt worden.	10.48
291	Want mensen willen die kiezen op een partijprogramma.	8.04
293	En ze willen eigenlijk ook invloed uitoefenen op wat de coalitie wordt.	5.96
295	Dus die kiezer wil heel veel dingen tegelijkertijd.	3.79
296	En daar heb je heel veel verschillende types informatie voor nodig.	3.61
298	Daar heb je lijsttrekkers nodig die hun partijprogramma toelicht.	5.49
299	Daar heb je debatten voor nodig om te zien hoe een toekomstig premier zich houdt.	5.65
301	Om een beetje te kijken wat er met je stem gebeurt.	4.2
303	Invloed wordt soms ook wel een beetje overschat, denk ik.	3.83
304	Het is gewoon zo dat mensen bepalen pas in de slotfase hun stem.	7.97
305	En dan gaan ze denken, wat voor premier wil ik eigenlijk?	6.72
307	En nou, met welke stem kan ik daar het meest aan bijdragen?	4.67
308	Dus ik ben nog niet bij de mensen die kritisch over peilingen.	3.54
310	Er zijn ook voorbeelden van dat je te snel één peiling heel erg stevig bericht over doet.	4.63
312	Dan heb je denk ik te veel invloed op het uiteindelijke uitslag.	4.07
318	Dus je moet als media er wel verstandig mee omgaan.	4.92
320	Maar Loes, is er nou één moment dat jou het meest gaat bijblijven deze campagne?	4.98
329	Dat eerst had Bontebal deze kaart van eigenlijk de kaart van doe nou eens een keer leuk en normaal tegen elkaar.	3.72
330	En toen hij een beetje naar beneden ging dachten nou oké, zijn er anderen die dit hebben?	4.66
333	En nu hebben zij eigenlijk allebei dat idee van nou, we gaan wel gewoon leuk en positief tegen elkaar doen.	4.09
334	En waar dat toe leidt Dat is eigenlijk helemaal niet inhoudelijk.	5.15
336	Nee, maar jullie hebben net uitgelegd dat het een combinatie van al die verschillende factoren is.	4.46
337	En om negen uur gaan we dan zien wat dat heeft opgeleverd.	3.52
338	Dank jullie wel voor deze al toch een beetje voorzichtige nabeschouwing.	3.92
342	Miljardair Bill Gates ziet klimaatverandering niet langer als het belangrijkste mondiale probleem.	89.9
343	De Amerikaanse Microsoft-oprichter zet zijn miljarden vanaf nu liever in om honger en armoede te bestrijden.	90.7
345	Onze vraag is of hij een punt heeft dat zijn goede doelen beter geld in kunnen zetten op andere onderwerpen dan dus klimaatverandering.	6.23
351	Meneer Baudelier, de drijf van Microsoft-oprichter Gates is opmerkelijk.	36.34
353	Stak hij veel geld bijvoorbeeld in innovatie als het om energie ging.	25.43
354	Nu zegt hij, honger en armoede zijn veel belangrijker.	48.14
359	Dat was ook zijn uitgangspunt toen hij begon met zijn philanthropie.	8.01
360	Dus begon met zijn miljarden weg te geven aan vaccinaties, aan gezondheidszorg, aan onderwijs, aan alles wat met armoede te maken had.	48.41
361	Dan zie je dat hij op een gegeven moment wat afdrijft richting klimaat.	5.29
363	Hij zegt er is een grote wereldprobleem en daar moet ik ook mijn miljarden in steken.	4.36
365	En daar schrijft hij ook een boek over en een boek laat hij zien hoe er ontzettend veel technologie is en aanpakmogelijkheden voor die klimaatverandering.	12.33
366	En nu draait hij weer eigenlijk terug waar hij begonnen is.	3.69
367	Namelijk bij honger, armoede, onderwijs, vaccinaties, al dat soort onderwerpen.	10.82
369	De eerste is dat hij zegt, we zitten op het goede spoor wat betreft de aanpak van klimaatverandering.	4.81
370	En dan wijst hij er simpelweg op dat de CO2-uitstoot in alle rijke landen enorm is teruggelopen al de afgelopen dertig jaar.	80.59
372	En dat de voorspellingen van het internationale energieagentschap, die eerst nog voorspelde dat we in 2050 dacht ik 50 miljard ton zouden uitstoten.	68.53
374	En dat is toch veel, maar het is een heel stuk minder.	3.87
378	En er zijn natuurlijk nog duizenden bedrijven die ook bloeien.	8.29
379	En laat ik nu weer terugkeren naar wat ik eerst deed.	3.4
381	Te meer, omdat hij zegt, dit is volledig uit beeld geraakt.	3.87
382	Ja, en dus zegt hij, het komt wel goed, meneer Ta'ebi.	4.26
386	Want wat Gates doet is een valse dichotomie schetsen.	13.45
389	En wat ook belangrijk is om in deze mee te nemen, is dat klimaatverandering enorm bijdraagt aan armoedeverergeringen in de wereld.	81.31
391	En klimaatverandering maakt het alleen maar nog erger.	10.88
392	Dus ik vind het wel een beetje een rare move die Bill Gates op dit moment doet.	4.8
393	Wellicht wel politiek te verklaren is in de VS. Hij wil misschien niet het target zijn van Trump op dit moment.	10.16
394	Om van klimaat wel een beetje af te kijken en ergens anders naartoe te gaan.	4.71
395	Maar wat hij nu schetst als klimaat is niet een groot probleem.	4.48
398	De emissiereductie is inderdaad tot op zekere hoogte gerealiseerd.	14.39
399	Dankzij onder andere het akkoord van Parijs dat over een paar dagen wordt 10 jaar Parijs gaan wij dan bij stilstaan.	13.35
402	Maar toch snap ik niet helemaal, want u zegt ja, hij maakt een valse tegenstelling.	3.86
403	Maar hij heeft geloof ik een vermogen dat meer dan 100 miljard.	6.51
404	Maar dan geldt zelfs, je kan een euro maar één keer uitgeven.	6.84
405	Dus als hij moet kiezen waar hij zijn geld aan moet uitgeven, dan moet hij toch wel kiezen tussen het een of het ander.	6.37
406	Een beetje aan het een en een beetje aan het ander.	3.89
407	Nou, daar waar het om zijn eigen geld gaat, dan is het inderdaad een dilemma van waar besteedt hij het aan uit.	4.4
408	Je kan ook zeggen van, je kunt het ook op meerdere doelen uitgeven.	3.71
409	Maar wat hij nu suggereert, dat klimaat geen groot probleem is en dat innovatie al het gaat oplossen.	10.16
410	En dat vind ik eigenlijk kwalijk aan het betoog van Gates.	4.32
413	Nou, innovatie is tot op zekere hoogte een belangrijke pijler.	4.92
415	Maar als wij dan al onze geld op innovatie gaan wedden, vind ik eigenlijk wel verkeerden op één paard.	4.82
416	En we moeten ook niet vergeten dat de oplossingen voor klimaatverandering van meerdere hoeken moeten komen.	5.86
418	Je hebt begeleidende beleid nodig om te kunnen faciliteren.	5.58
419	Dus je hebt heel veel nodig en je hebt ook innovatie nodig.	4.35
420	En wat zou u dan nog kunnen doen met de extra miljarden van Gates?	37.61
421	Waar zou dat dan, als hij dat geld zou blijven geven, waar zou dat dan wat u betreft aan moeten worden uitgegeven binnen dat klimaatdomein?	16.7
422	Nou, wat mij betreft zal alles, alle pijlers op dit moment gericht moeten worden naar een emissiereductie.	3.93
425	Het bedrijf dat hij steunt om aan kernenergie te werken.	48.41
426	En ik vind het wel opmerkelijk en ook geen goede ontwikkeling dat we het klimaatprobleem met de emissiereductie terugbrengen tot alleen maar kernenergie.	29.51
427	Dat heb je ook wel gezien eigenlijk in de laatste ontwikkeling in Nederland.	6.28
431	En kernenergie is maar een kleine bijdrage eigenlijk aan energietransitie.	15.04
432	Ja, maar nu pakken we heel veel dingen tegelijkertijd bij.	3.98
433	En ik wil eventjes terug naar of dat optimisme van meneer Gates of dat terecht is.	3.77
434	En u zegt dus, we hebben echt nog wel geld nodig meneer Baudelier.	4.36
435	We kunnen niet op onze handen gaan zitten en wachten tot het wel goed komt.	4.59
436	Nou, een aantal dingen die toch even moet rechtzetten wat een voorganger zegt.	4.03
441	Zo'n Gates-nood kun je gewoon van internet downloaden.	68.56
442	Klimaatverandering is een enorm probleem, zegt hij.	63.7
446	Hij heeft het over manieren om cement Het is een hartstikke interessante blogpost.	5.65
449	Mijn vraag was, meneer Tijbi zegt, we hebben echt nog investeringen nodig.	5.5
450	We hebben echt nog miljarden nodig om die doelen uiteindelijk te halen.	12.84
452	Nee, nee, Gates zegt niet, het gaat hartstikke goed.	7.38
453	Maar we zien dat we een enorme vooruitgang boeken op dit terrein.	3.8
455	Maar dan verder legt hij vooral de nadruk, in dit geval, niet op het terugdringen van die emissies alleen.	6.01
457	We moeten landen in arme landen, in het zuiden, die moeten we sterker maken.	5.0
458	Omdat ze zichzelf kunnen verdedigen tegen klimaatverandering.	46.6
462	Wat dat betreft is het ook een beetje contra-intuïtief toch?	5.18
463	Dat hij als iemand die als miljardair voor de armsten op deze aarde op wil komen, dat hij zegt, laat die klimaatverandering even zitten.	12.72
465	Terwijl klimaatverandering, erkent hij zelf ook in dat stuk, uiteindelijk vooral die arme landen gaat raken.	7.53
466	Ja, maar hij zegt, toen moeten de prioriteiten veranderen.	5.16
467	En daar zijn we eigenlijk ook, daar is het ook in begonnen met de hele klimaatdiscussie, dat het ons mensen schade zou toebrengen.	31.69
470	We kijken, zegt u ook letterlijk, nu alleen nog maar naar die stijgende temperaturen.	5.49
471	Maar waar we naartoe moeten en terug moeten, is weer kijken naar, domweg, dat op dit moment 10 miljoen mensen per jaar sterven aan armoede.	88.15
473	En als je kijkt naar een aantal mensen dat op dit moment sterft aan klimaatverandering, of een klimaat überhaupt, is dat, loopt in de tienduizenden, maar niet meer dan dat.	56.01
474	Dus je zegt, als je nu echt iets wil doen voor mensen, en uiteraard niet alleen voor mensen in het westerse wereld, maar ook voor mensen in het zuiden.	3.6
476	Dan moet je ook iets doen aan die extreme armoede, die er nog steeds is.	5.84
477	10 miljoen doden per jaar, 800 miljoen mensen in extreme armoede.	87.68
478	Ik ben het met heel veel punten van de heer de Bordelier oneens, maar laat ik me focussen op een paar punten.	3.4
479	Wat betreft klimaatadaptatie, ben ik het wel met hem eens.	6.1
480	Klimaatadaptatie is en blijft belangrijk, natuurlijk naast klimaatmitigatie, oftewel het reduceren van emissie.	30.64
481	Maar als je alleen maar aan adaptatie gaat werken en emissiereductie niet realiseert, dan is het letterlijk en figuurlijk dweilen met de kraan open.	6.61
482	Dus we moeten juist wel niet vergeten dat het belangrijkste pijler in het voorkomen van klimaatverandering is, juist die reductie, waar de aandacht vanaf geleid wordt.	6.48
483	En wat ik het meest kwalijke vind aan deze ontwikkeling en het essay van Gates op dit moment eigenlijk, is dat over een paar dagen landen bij elkaar zullen komen om met elkaar die afspraken nog te na te komen.	5.75
484	Dat hij het bewust nieuwschrijft, omdat die kop top eraan zit te komen.	4.39
485	Nou, dat is dan die kop wel een verkeerde wending geven.	4.22
486	Want als je Gates mag geloven, dan gaat innovatie alles oplossen en dan innovatie gaat vanzelf.	14.61
487	Maar wat we niet mogen vergeten, dat innovatie nooit in een vacuüm gebeurt.	4.72
489	En dan zegt u dus daarmee indirect eigenlijk, daar is dus dat geld voor nodig, er zijn ook miljarden voor nodig.	13.79
490	Maar meneer Bodelier die zegt, ja maar als je echt gewoon mensen wil redden, mensenlevens wil verheffen, kun je dat beter in die armoedebestrijding en in die ziektepreventie stoppen, dan in een abstract probleem als klimaatverandering.	22.94
492	En dat is wat ik in het vals dilemma noemde eerder in dat gesprek.	3.64
494	We moeten ook niet vergeten, want ik weet niet waar het getal van de heer De Bozijnen vandaan komt.	4.15
496	Want dan kom je toch op het moment, ja, het klinkt een beetje absurd als iemand meer dan 100 miljard heeft.	5.46
497	Dat weet ik ook wel, maar dat geld kan hij dan één keer uitgeven.	4.01
498	Als je zegt het is effectiever om gewoon mensen uit de armoede te halen, dan ongericht geld aan klimaatverandering te geven.	54.17
500	Nou, wat aan de stelling niet klopt is niet per se het geld van de heer Gates.	10.38
501	Maar waar het mij om gaat is dat juist de aandacht op dit moment internationaal wordt afgeleid van de investeringen nodig zijn voor emissiereductie.	6.98
502	Dus nog even het geld van Gates, setting aside, dat is een overweging van Gates zelf.	7.27
503	Maar wat we niet mogen vergeten, dat er juist ontzettend veel geïnvesteerd moet worden aan emissiereductie en de aandacht wordt daarvan afgeleid.	5.77
504	En overigens, ik weet niet waar het getal vandaan kwam, dat er heel veel minder doden waren van klimaatverandering.	56.34
505	Ik weet niet hoe geteld zou worden, maar ik heb moeite om die redenering te volgen.	3.94
506	Want nogmaals, klimaatverandering en armoede gaan heel erg handen in hand.	17.02
509	Dat is namelijk een oplossing om met de veranderende klimaat te dieren.	7.02
511	Ik sla toch erg aan meneer Baudelie op het optimisme dat u deelt met meneer Gates.	4.09
512	Ik zie ook gewoon in zijn eigen, want hij is natuurlijk zeker geen klimaatontkenner en hij schrijft er een grafiek bij waarbij hij ook gewoon zegt, als we doorgaan zoals we nu bezig zijn, komen we uit op een opwarming van 2,9 graad in 2100.	26.36
513	Terwijl in Parijs anderhalve graad is afgesproken of maximaal twee graden.	5.56
515	Oh, die anderhalve graad is halverwege de drie graden die we per se niet moeten overschrijden.	4.73
516	Ja, maar bij Pijn, nu schuiven we de doelen wel zo aan de kant.	5.71
517	Nee, want het doel in Parijs was maximaal twee graden en het liefst anderhalve graad.	13.45
519	En Bob Gates zegt, en dat kun je over twisten, hij zegt, we moeten die 1,5 graden, die moeten we dan maar even vergeten.	7.85
521	Hij zegt overigens even, om het toch terug te brengen.	5.88
522	Maar dat is wel dus een belangrijke kanttekening, want dat betekent dat hij niet alleen maar blind optimistisch is, maar dat hij ook zegt, oké, ik schuif dit doel even aan de kant.	3.84
524	En hij schuift dit doel ook helemaal niet aan de kant.	3.87
525	Maar hij zegt, als we heel weinig doen, dan zitten we op 2,9 graden.	17.18
526	Maar als we ons meer inspannen, en dan is hij ook helemaal voor, maar dan op een misschien wat andere manier dan vele klimaatactivisten, dan kunnen we ook nog onder de twee graden komen, op 1,9 graad stijging.	39.07
527	Als de wereld naar nul uitstoot gaat, is zijn stelling, ja.	9.21
529	Ja, maar oké, hij wil geen geld, ik denk dat hij ook niet heel veel regelgeving wil, hij wil geen geld er meer uitgeven, dus wat kun je dan nog meer doen?	6.35
530	Ik weet niet of hij geen geld wil uitgeven, hij wil een andere prioriteit.	4.03
531	Hij wil meer geld uitgeven, van, hij zegt er geen cijfers bij, nu verzin ik het ter plekke, maar laat hem zeggen dat hij dan misschien 60% wil uitgeven aan afmoedebestrijding en 40% aan klimaat.	13.15
532	Als je het verzint, dan moeten we het even in het midden laten.	4.16
533	Precies, ik heb geen idee, dat zegt hij zelf niet, maar het gaat om het prioriteren, wat is nu even belangrijker?	4.39
534	Oké, en dan snapt u het wel dat ze zeggen, oké, we moeten toch iets meer naar de korte termijn kijken, dan naar de langere termijn.	4.01
535	Nou, ik snap de twee afwegingen inmiddels een klein beetje beter, dank daarvoor.	3.45
536	Ralf Bodelier is filosoof en Benam Taebi is inmiddels hoogleraar energie- en klimaatethiek.	9.26
538	Zometeen, dan is hier op NPO Radio 1 Kunsthof, dan spreekt Frank van der Linde op deze verkiezingsdag met NRC-colonist Bas Heijnen en met Hans Goslinga.	5.99
539	Hij is colonist bij Trouw over democratie en ook de rol van de journalistiek in het behoud daarvan.	5.78
540	Om half negen, geen langslijden en omstreken, dan natuurlijk de NOS met een extra uitzending over de uitslagenavond.	4.83