Dit is de Dag 🇳🇱

_id	6904fdd17cc22ff6e08a1dd4
url	https://www.nporadio1.nl/uitzendingen/dit-is-de-dag/9d7a9bf6-92ab-4bd5-9ef7-d52166f15e4e/2025-10-31-dit-is-de-dag
datetime	2025-10-31 00:00:00

 

Statements

idx	statement	score
3	Maar dat kost je bijna drie kwartier extra reistijd.	15.67
6	Afgelopen woensdag mochten alle 18-plussers naar de stembus.	22.71
10	En die vinden er ook wat van hoe het gaat in hun land.	3.93
12	Want kinderen hebben er ook niet heel veel verstand van.	11.17
13	Maar aan de andere kant vind ik het eigenlijk ook niet eerder.	3.57
14	Als het aan Marjolein Weidema van 7e Childrenlicht mogen kinderen in de toekomst ook stemmen.	19.57
15	Of dat een goed idee is, dat gaan we zo meteen bespreken.	4.23
16	Maar eerst, de zaak rondom Marco Bersater draait op volle toeren.	3.79
17	En niet alleen hij, maar ook het gezin van het slachtoffer krijgt een hoop media-aandacht.	6.81
18	Er zou binnen zijn huis een vrije sfeer zijn waar veel ruimte was voor naaktheid en expliciete gesprekken over seks.	3.97
19	Ja, de reacties op die verhoudingen binnen het gezin waren veelal negatief.	6.65
20	Maar ja, hoe ga je thuis dan wel goed om met dat thema seksualiteit?	7.56
22	Bij mij in de studio zitten opvoedingsdeskundige Jacqueline Kleijer en Igwanti van Hulst van de Seksualiteitsschool.	5.29
24	We zijn ook benieuwd wat u als luisteraar van dit onderwerp vindt.	3.83
26	Ja, in dat gezin zou dus een vrije seksuele moraal zijn.	10.46
30	En er werden naaktfoto's en opnames van seks gemaakt en verspreid.	24.4
31	Ja, mevrouw Kleijer, wat dacht u toen u dat hoorde?	3.8
32	Ja, ik was daar wel eerlijk gezegd best wel van in shock.	3.87
34	Ja, want ik ben heel lang hulpverlener geweest van slachtoffers van seksueel geweld.	10.35
35	En wat mij wel opviel was dat het een hele glijdende schaal was.	3.81
37	En ja, je gaat er toch in van er zijn altijd twee kanten aan het verhaal.	4.09
39	En als ik zo'n soort verslag hoor, dan denk ik ook altijd van het is ook een soort wake-up call voor jezelf.	4.27
40	Wat je hier zag was dat Borsato in plaats van dat hij bystander bleef, dat hij participant werd.	6.99
42	Van hoe kun je zeg maar neutraal blijven, terwijl je eigenlijk ook denkt.	5.38
43	Want wat er verteld werd, was dat het best wel grensoverschrijdend was.	4.72
44	Of dat het niet een morris was zoals hij dat zelf had.	4.88
46	En ja, dat vind ik wel een soort wake-up call voor eigenlijk iedereen die dit hoort.	3.92
50	Mevrouw Van Huls bedoel ik, hoe gek is die situatie nou van dat gezin?	6.57
51	Ik hoor mevrouw Kleijer zeggen, ja, ik was in shock.	4.12
52	Ja, ik heb ook nog niet vaak dit soort tijdsituaties gehoord, nee.	3.51
53	Nee, ik kom veel in gesprek met ouders over de seksuele opvoeding.	5.69
55	Nee, toch is het, we zijn er best wel veel gezinnen waar thuis naakt rondlopen heel normaal is.	66.24
56	Toen ik kind was, er was al een gezin waar ze geen deur in de douche en zo en in het toilet hadden.	5.13
58	Ja, dat kan natuurlijk bij gezinnen ontzettend verschillen, ja.	7.03
60	Er wordt heel veel mensen zeggen, hij had meteen weg moeten rennen.	3.64
61	Maar ik hoor u zeggen, mevrouw Kleijer, hoe word je van een soort, u noemt dat bystander?	3.99
62	Ja, eigenlijk heb je dus in grensoverschrijdende situaties, heb je heel vaak te maken met bystanders.	5.64
64	Moeten die wegrennen of moeten die wel betrokken blijven?	7.06
66	Nou, ik denk, wat ik heel bijzonder vond aan de situatie, was dat het hier ging om een fanclub van hem.	3.5
68	Maar dat is niet de rol die hij had moeten pakken, om daar het gezin in te gaan.	3.88
69	Dus het management, een andere bystander, die had in kunnen grijpen.	3.71
70	Zijn familie had kunnen zeggen, dit is geen goede situatie.	4.61
72	Dus het is heel interessant, je kunt zo'n situatie op zichzelf laten staan.	4.11
74	Maar het is ook heel interessant om te kijken, wat gaat daar helemaal omheen?	4.79
77	Gezinnen die thuis nu misschien, of ouders die denken, hoe is het eigenlijk bij ons?	12.13
78	Wat is nou een normale thuissituatie als het gaat om seksuele moraal?	8.96
79	Ik denk dat het vooral belangrijk is dat we open kunnen spreken over seksualiteit.	5.54
80	Maar dat het heel belangrijk is dat we wel daarin ook bepaalde wensen en grenzen duidelijk maken.	4.2
81	Niet alleen dus van jezelf als ouder, maar ook om dat aan je kind aan te leren.	4.5
82	Daarin gaat het dus niet alleen over dat je zelf als kind leert grenzen aan te kunnen geven bijvoorbeeld.	11.26
84	Maar dat je als ouder zelf ook die grenzen waarborgt van je kind.	10.56
88	Maar je moet daarin wel ook erbij stilstaan dat jouw kind misschien daar anders over voelt.	4.75
89	Dus bijvoorbeeld, jij gaf net dat voorbeeld over naakt kunnen rondlopen in huis.	6.49
90	Nou, jij als ouder kan misschien daar heel comfortabel mee zijn.	4.2
92	En jouw kind zegt op een gegeven moment, oh, ik wil helemaal niet meer dit.	3.55
93	Ik vind het helemaal niet prettig om naakt rond te lopen in huis.	8.99
94	Nou, of ik vind het helemaal niet prettig dat jij dat doet.	4.24
96	En dan is het dus belangrijk dat je daarin in gesprek gaat met je kind.	4.34
97	En dat je daarin ook laat zien dat als jouw kind zo'n grens aangeeft, dat je die dan ook wilt waarborgen.	5.95
98	Zit er nou nog verschil tussen een gezinssituatie of bijvoorbeeld samenwonen met huisgenoten?	10.35
100	Want ik hoor soms ook dat als er gehospiteerd wordt en je gaat de wc in, dat je dan ziet dat daar de studenten van het huis zelf allemaal bloot gefotografeerd zijn.	11.87
102	En als je dat niet wil, dan kun je natuurlijk bij de hospiteeravond dan zeggen, dit lijkt me geen huis voor mij.	3.98
105	Ja, dit gebeurt, weet ik toevallig, uit eerste hand.	3.73
106	Maar dus ja, ik denk dat zeker tussen huisgenoten onder linken, je hebt natuurlijk ook een verschillende opvoeding achter de rug.	3.57
107	Dus als je samen gaat wonen, vind je het misschien ook prettig dat, ja, het is wel handig dat je daar misschien afspraken over maakt en elkaars wensen grenzen daarin.	4.52
109	En ik zit te denken aan, mevrouw van Nusser, u zegt ja, dat je seksualiteit open bespreekt.	5.09
111	Maar betekent dat dan ook dat dat ouders, nou dat het heel gewoon is als ouders hun eigen seksualiteit met hun kinderen gaan bespreken?	30.14
112	Als ouder heb je natuurlijk een opvoedkundige rol, dus je bent niet de beste vriend van je kind, je bent een ouder.	5.78
113	Ik denk dat het voornamelijk belangrijk is dat kinderen weten dat zij met alles bij jou terecht kunnen.	4.7
114	Dat als zij met vragen zitten of als zij iets bespreekbaar willen maken, dat die ruimte er is bij een ouder.	8.17
115	En daarin kan je wel als ouder zo'n ruimte creëren.	5.26
116	En u zegt, mevrouw Kluijer, ik was in shock, maar heeft u wel eens meegemaakt dat kinderen hier tegenaan lopen thuis?	19.44
120	Het kan bijvoorbeeld ook zo zijn dat als er een nieuwe vriend of een vriendin in een gezin komt, dat er dan grensoverschijnende dingen gebeuren.	5.23
122	Nou, dat de nieuwe vriend van de moeder een relatie met de dochter aanlegt.	7.22
123	Maar het kan ook zijn dat dat soort dingen gebeuren er.	4.33
124	Dus ja, wat ik denk ik wel, ja, wat ik fijn zou vinden wat er uit deze situatie voort zou komen, is dat je zelf nadenkt.	4.01
125	Hoe zit het eigenlijk bij ons en hoe bespreekbaar is het en wat zijn mijn grenzen eigenlijk?	5.33
126	En wat ik ook best wel vaak zie is dat als het over seksuele opvoeding gaat, is dat juist volwassenen het seksualiseren.	35.41
127	En dan gaat het, ik maak vaak een onderscheid tussen seksualiteit of seks.	4.02
129	Ja, bij het, als ik het over seks heb, dan voelt dat ook anders dan seksualiteit.	6.61
131	Dus je kunt bijvoorbeeld al aan kindjes van vier zeggen, weet je, als jij, dan kun je vragen van, nou, als je het fijn vindt dat iemand op je rug kribbelt, of je tekent iets, dan kan je ja of nee zeggen van, dat vind ik wel of niet fijn.	3.64
133	Maar volwassenen hebben vaak de neiging als het over intimiteit gaat en het gaat over seksuele opvoeding vanuit hun eigen beleving, om daar iets seksueels van te maken.	47.74
134	Terwijl het eigenlijk, ja, je leert gewoon een kind, ja, de grenzen en wensen.	5.61
136	En als dat nou niet gebeurt, als dat nou verstoord is, waar lopen pubers dan tegenaan, mevrouw van Helst?	19.45
137	Als dat niet op een, nou ja, zeg maar, gezonde manier besproken wordt.	4.78
138	Ja, ik denk dat als je opvoedt, als je een kind op een manier opvoedt waarin er geen ruimte is om die eigen grenzen aan te geven, maar ook niet de ruimte is om juist wel open over seksualiteit te praten, dat het dan heel moeilijk wordt om bij jezelf te gaan voelen wat dat gevoel nou is.	10.43
141	Als er in een opvoeding daar geen ruimte voor is, dan wordt het heel moeilijk om bij jezelf gewoon te raden te gaan van wat voel ik nou eigenlijk?	6.91
142	Ik ken vooral pubers die er vooral niet over willen praten.	8.12
144	Vaak willen ze met hun ouders er niet over praten, maar ik weet zeker dat als jij in de klas komt, dat ze heel veel vragen hebben.	3.8
145	En soms ben je als ouder ook niet de juiste persoon om erover te praten, maar is het heel fijn als er zo iemand als jij in de klas komt.	4.53
146	Oké, want mevrouw van Nuss, u komt veel in klassen.	5.1
149	Nou ja, dan hebben ze van alles te melden hoor, dat zeker.	4.04
150	Het is voor mij ook heel veilig, want ik ben een gastdocent, ik kom even binnen, dus ik ga er nou ook weer weg.	3.42
151	Maar dan gaan ze in de groep met z'n allen vragen stellen.	3.56
153	We gaan vaak met stellingen aan de slag en dan gaat het vooral over het gesprek wat in de klas plaatsvindt.	4.09
154	Dus niet per se dat ik met heel veel informatie kom, maar meer de vraag van goh, wat vinden jullie van jaloezie in een relatie?	5.76
156	Of vraag je toestemming voordat je iemand zoent, wat vinden jullie?	5.14
158	Oké, dus onderling, dan heb je jongens en meiden bij elkaar in de klas, dan is er helemaal geen probleem.	10.72
160	Het begint natuurlijk altijd losgespannen en iedereen zit te giegelen.	4.05
161	Maar na een tijdje merk je eigenlijk dat zodra je met oprechte interesse naar de jongeren kijkt, dat zij echt wel voelen dat die ruimte er is.	6.18
163	Nou valt iedereen hier dus over de vrijheid in dat gezin, waarbij ik natuurlijk moet aanmerken wat ook steeds wordt gezegd is, dat is nog geen reden.	4.08
164	Een kind, een tiener is in dit geval natuurlijk nooit schuldig hier aan of wat dan ook.	7.43
165	Maar iedereen vraagt zich dan nu af van hoe gaat het bij ons.	3.99
166	We hebben het nu over hoe vrij moet je zeggen, maar wat als kinderen heel preuts worden opgevoed.	4.41
167	Dus als er niet wordt gepraat over seks, als het allemaal heel bedekt is.	4.92
172	Stel voor je twaalfde spreek je misschien juist wel heel veel of heel vrij of juist helemaal niet veel over seksualiteit.	7.55
173	Het is in ieder geval een onderwerp wat iets verbodends dan oproept of juist iets waarin je je grenzen niet meer kan aangeven.	5.27
174	En dat betekent dat als je in de pubertijd komt en je gaat jezelf ontwikkelen en je hormonen gaan spelen, dat dat niet een goede basis heeft.	75.12
175	Dus je ziet ook wel bij, als het helemaal verboden wordt en als het zelfs een taboe wordt, dat je daar heel verkramd in kan raken en dat je op een andere manier met seksualiteit omgaat.	6.06
176	En dat dat juist omdat je niet hebt geleerd hoe dat je grenzen en wensen aan moet geven, dat je dan grensoverschrijdend gaat worden op een andere manier wellicht.	5.6
177	En zijn die kinderen, is er ook iets te zeggen uit onderzoek of zulke kinderen vatbaarder of, nou laat ik het zo zeggen, kwetsbaarder zijn voor misbruik?	75.54
178	Kwetsbaarder voor misbruik zou ik niet meteen zeggen, maar wat we bijvoorbeeld wel zien is dat een sekspositieve benadering, zeker in educatie Een sekspositieve benadering?	23.81
179	Een sekspositieve benadering gaat dus over dat je eigenlijk niet alleen alle gevaren wilt wegvagen of die wil bespreken, maar dat je eigenlijk streeft naar een ideale ervaring.	4.81
180	Dat je prettige relaties kan hebben, dat je fijne intimiteit kan hebben met iemand.	11.94
181	Als je met jongeren op deze manier over seksuele vorming praat, zien we dus eigenlijk dat jongeren weerbaarder worden.	39.42
182	Dus omdat zij weten dat seksualiteit iets plezierigs dient te zijn, kunnen ze sneller aangeven van, oh ja, dit is wanneer het geen prettige situatie is.	11.92
183	Dan kunnen ze makkelijker zeggen, oh ja, dit is iets wat ik niet wil.	3.71
184	Als dat helemaal niet besproken wordt, dat seksualiteit ook iets plezierigs zou kunnen zijn, dan zie je dat ook niet als optie bijna.	5.74
185	En toch gebeurt, dat vind ik altijd zo heftig, dat er wordt gezegd in elke klas zit een kind waar grensoverschrijdend dan wel seksueel misbruik plaatsvindt.	25.05
186	Het lijkt er allemaal gewoon niet beter op te worden.	4.71
188	Ik denk wel dat het gesprek dat we hier nu hebben, als dat gehoord wordt door mensen die denken, oh ja, ik heb daar een gevoel bij, misschien moet ik het toch eens bespreekbaar maken.	4.18
189	Ik hoop dat eigenlijk altijd, denk ik, als je ergens bent, er kan altijd iemand zijn die iets naars, seksueels heeft meegemaakt.	4.22
190	Wees altijd voorzichtig met je woorden en zorg dat je dat niet afwijzend bespreekt, maar dat je, ik zeg vaak, kijk met zachte ogen naar elkaar, zodat het ook, zodat je het durft te bespreken, zodat er iemand is waar je naartoe durft te gaan.	3.67
191	Want nog even, als nu mensen luisteren, of jongeren luisteren, vast ook heel veel jongeren, NPO Radio 1, superpopulair, niet zo lachen.	30.42
193	Nee, maar als ze jongeren luisteren, waar moeten ze naartoe?	23.64
195	Naar iemand die ze vertrouwen, dat is het belangrijkste, ja.	4.68
196	Dat ze iemand weten te vinden waar ze zich comfortabel bij voelen, waarbij ze dat kwijt kunnen, ja, zeker.	5.32
197	Daarom is het ook zo belangrijk om als ouder die omgeving te creëren, door het bespreekbaar te maken.	4.98
198	Dat ze weten dat ze bij je terecht kunnen, dat is vooral belangrijk.	4.07
199	En als het dan niet de ouder is, bij wie je terecht kunt, dan je kan bijvoorbeeld altijd, er zijn hele betrouwbare hulplijnen, zoals de kindertelefoon of in je bol.	5.02
201	En soms is dat ook prettiger, want als je niet hebt geleerd om over seksualiteit te spreken, dan is chatten bijvoorbeeld fijn.	5.7
202	Want dan hoef je die woorden niet te zeggen, want dat heb je vaak niet geleerd.	4.31
203	Dank voor dit gesprek, opvoedingsdeskundige Jacqueline Kleijer en Iglantie van Hulst van de Seksualiteitsschool.	6.43
205	Het is tijd voor onze satirische verslaggever Diederik Smit.	4.43
207	En de grote vraag is natuurlijk, wat kunnen we verwachten van de formatie?	5.22
208	En dat ga ik bespreken met hoogleraar staatsrecht Ruiterd van Til.	3.88
209	Meneer van Til, met deze verkiezingsuitslag van afgelopen woensdag.	6.84
211	Nou ja, als je een beetje uitzoomt en kijkt naar de afgelopen jaren, dan zie je eigenlijk al heel lang een politieke impasse.	4.42
212	Lange formaties, al drie kabinetten op rij met veel onderling wantrouwen.	3.9
213	Stilstand op de belangrijke thema's, dus er zal nu echt haast gemaakt moeten worden.	4.16
215	Dan moet er meteen een verkenner worden aangesteld van D66-huizen.	6.03
216	Dat moet Tom de Graaf worden van de Raad van State.	5.02
217	Dan moet de fractie van de BBB daar meteen bezwaar tegen maken.	12.66
218	Omdat iemand van de Raad van State zich in hun ogen niet onafhankelijk zal opstellen.	6.08
219	Dan is het heel belangrijk dat dit zo snel mogelijk leidt tot een politieke rel van een week.	4.14
220	Waarna Tom de Graaf de eer aan zichzelf houdt, dan kan de weg vrijgemaakt worden voor een discussie over wie dan wel de nieuwe verkenner moet worden.	4.55
221	En of dat dan wel of niet iemand van D66 kan zijn, dan kan Herman Schenk Willink heel snel in een korte tussenronde bij alle partijen inventariseren of het echt erg is als de eerste verkenner toch van D66 is.	5.51
222	Daarna kan dan Roger van Bokstel worden voorgedragen, die kan dan meteen aan de slag.	4.12
223	GroenLinks-PVDA kan dan gelijk een ledenreferendum organiseren over de vraag of ze überhaupt in een kabinet met de VVD zouden moeten gaan zitten.	57.51
224	Dan moeten de leden twee hooguit drie weken de tijd krijgen om daarover te stemmen.	6.49
225	Maar als de uitslag positief is, dan kunnen de middenpartijen druk uitoefenen op de VVD om toch samen te werken met GroenLinks-PVDA.	30.11
226	En dan zou het wel eens heel snel kunnen gaan, want dan kan de VVD meteen erop aandringen dat er eerst een coalitie zonder de VVD onderzocht moet worden.	15.5
227	Namelijk met acht linkse partijen onder leiding van een informateur van Volthuizen.	4.64
228	Die kan dan als een gek gaan onderhandelen en na twee maanden kan dat dan stuk lopen op een conflict tussen Denk en de ChristenUnie, zodat er daarna opnieuw druk uitgehoefend kan worden op de VVD om toch met GroenLinks-PVDA samen te werken.	14.12
229	En dan kan tussenverkenner Johan Remkes misschien al binnen vijf maanden vaststellen dat die samenwerking toch echt niet mogelijk is.	5.72
230	Het voordeel daarvan is dat dan meteen aan het begin al duidelijk is dat een centrumrechtse coalitie onderzocht moet worden, dan kan D66 een paar weken later op een zomercongres stemmen tegen minderheidskabinet en tegen samenwerking met de BBB.	9.8
231	Zodat je twee of drie informateurs later al weet waar je aan toe bent, namelijk onderhandelingen tussen D66, VVD, CDA, JAIN en 20 en de ChristenUnie.	8.99
232	En die onderhandelingen hoeven dan ook niet langer dan een jaar te duren.	3.92
233	Dus al deze dingen, dat is het eerste wat er nu zou moeten gebeuren.	3.76
234	En dan kan er bij wijze van spreken in 2027 al een kabinet op het bordes staan.	7.42
235	En dat zou ook goed zijn, want het land moet wel geregeerd worden en snel ook.	5.03
240	En misschien is het dan ook wel zo'n heel goed idee dat kinderen het potlood, het rode potlood in handen gaan krijgen.	4.7
242	Dat bepleit Marjolein Weidema vandaag in het Algemeen Dagblad.	5.76
244	Nou, als je dit zo hoort van Diederik misschien wel.	3.95
247	En met politicoloog en journalist bij de correspondent Simon van Teutem.	5.71
250	En als luisteraar kunt u ook weer meepraten via de NPO Luister-app.	5.24
251	Ja, mevrouw Weidema, wat had u zelf gestemd op uw achtste?	4.51
252	Nou, ik was nog niet zo heel erg geïnteresseerd in de politiek op mijn achtste, moet ik eerlijk toegeven.	3.47
254	Dat had denk ik afgehangen ook van de ondersteuning die ik gehad had om me heen, hopelijk.	3.53
255	Oké, maar dit pleit dan eigenlijk tegen uw standpunt?	6.53
258	Maar waar ik eigenlijk vooral voor pleit, is dat het gewoon belangrijk is dat kinderen die misschien wel op hun achtste wel al die politieke voorkeur hebben of interesse hebben in de politiek.	5.58
260	In een democratie wil je het liefst dat alle stemmen gehoord worden.	4.87
261	Nou, ongeveer 20% van de Nederlanders is onder de 18 jaar.	82.2
262	Hoe belangrijk is het om ook hun stem te laten horen?	6.08
263	Dus ik geloof heel erg dat met de juiste ondersteuning, met de juiste informatie, juist ook die achtjarige zou kunnen stemmen.	4.0
264	Misschien niet helemaal op dezelfde manier zoals de 18-plussers doen, maar zeker wel vanuit thema's die ze belangrijk vinden of andere dingen die ze belangrijk vinden.	5.78
265	Ja, maar uiteindelijk wel de bedoeling dat zij ook gewoon een vakje rood kleuren uiteindelijk in het stemhokje.	4.73
266	Ja, misschien niet op die manier, want ik denk niet dat met een vakje rood kleuren en met zo'n heel enorm groot biljet, wat misschien nog wel groter is dan zij zelf, dat dat werkt.	4.18
267	Maar ik geloof wel in kindvriendelijke manieren en die bestaan er ook.	3.87
269	Nou, dan kan je bijvoorbeeld denken aan dat zij aangeven via stickers welke thema's zij belangrijk vinden en dat we op basis daarvan de stem van kinderen en jongen ook meenemen in die verkiezingen.	3.98
271	Hoe ga je dat uiteindelijk dan concreet maken in die verkiezingen?	7.69
272	Nou, dat zou je kunnen doen door te kijken naar de partijen welke thema's zij belangrijk vinden, welke zij meenemen in hun programma's.	3.83
273	En dan vervolgens een gewogen stem ook aan die kinderen meegeven, vanuit die kinderen meegeven aan die partijen en de verkiezingen.	3.87
274	Ja, Simon van Teutem, wat vindt u van het plan van mevrouw Weidema?	4.63
275	Nou, toen ik hoorde achtjarigen die stemmen, toen dacht ik al even, ja, dat is vrij radicaal.	3.93
276	Maar ik denk dat de probleemanalyse van mevrouw Weidema wel heel belangrijk en urgent is.	4.27
277	Namelijk, heel veel van het beleid dat er vandaag de dag gemaakt wordt in Den Haag heeft natuurlijk niet alleen invloed op, ja, 18-plussers die naar het stemhokje kunnen, maar ook op kinderen die al op de wereld staan en die nog decennia lang met ons beleid en de gevolgen ervan moeten leven.	23.09
278	Om nog maar te zwijgen over toekomstige generaties.	4.29
279	En het is ergens wel een soort van democratische weeffout in ons systeem, dat hun stem eigenlijk niet geïnstitutionaliseerd is.	5.17
281	Ik denk dat, ja, het is een goede steen in de vijver, vind ik dit plan dan.	3.74
282	Alleen achtjarigen die stemmen, achtjarigen zijn natuurlijk nog niet cognitief ook helemaal goed genoeg ontwikkeld misschien om daar goede overwegingen in te maken.	17.27
283	Ja, u schreef eerder al een artikel over dat u de stemleeftijd wel zou willen verlagen naar 16.	45.82
284	Eerder in dat programma hebben wij al eens gedeputeerd over dat punt, stemmen vanaf je 16e.	5.07
285	Neuropsycholoog Jelle Jolles vond het toen geen goed idee.	18.16
287	En het is niet alleen dat het brein zich nog ontwikkelt, uitrijpt zeg maar, tot ongeveiligend een jaar.	5.53
289	De kennis en ervaringen van een 16-jarige, 18-jarige, die zijn onvergelijkbaar met datgene wat een 20-jarige, 24-jarige, 30-jarige kan. Dus mijn standpunt is Concreet, wat ontbreekt er nog aan bij een 16-jarige?	6.35
291	Het zelfinzicht, impulsiviteit, de consequenties overzien, kiezen en beslissen.	8.77
292	We kunnen natuurlijk kiezen, we kunnen stemmen voor een bepaalde partij.	4.84
293	Maar de overwegingen, de argumenten wegen, welke argumenten zijn voor, welke argumenten tegen.	4.08
294	En daarin zijn 16- tot 18-jarigen, eigenlijk 16- tot 20-jarigen, zijn nog wel een stukje werk in uitvoering.	5.73
296	Ja, ik vind het wel een interessante, want wat hier dus elke keer, of nou ja, elke keer wat hiermee gezegd wordt, is dat je dus op basis van de kennis die je hebt, op basis van de ervaring die je hebt, dat dat een weging is om te bepalen of je wel of niet mag kiezen.	3.81
297	Als je 18 wordt, vraagt iemand aan jou of je voldoende ervaring hebt om te mogen kiezen.	5.53
299	Die capaciteit van hersenen vind ik ook een hele interessante, of die ontwikkeling van hersenen, die is natuurlijk pas volledig ontwikkeld als je 25 jaar bent.	6.34
300	Dan moet je eigenlijk die grens nog even een stukje omhoog doen.	4.37
301	Zou je zeggen, dan moeten we hem omhoog doen, maar zelfs dan, op het moment dat je hersenen volledig ontwikkeld zijn, er is niemand die een test hoeft te doen om dat te bewijzen.	10.62
302	Volgens mij zit het hem vooral in, wat hebben kinderen, jongeren, misschien wel meer mensen dan alleen kinderen en jongeren nodig, om dat stemrecht zo goed mogelijk te kunnen invullen.	9.29
303	Om welke informatie hebben zij nodig, welke ondersteuning hebben zij van volwassenen nodig, van het onderwijs, om daarin een juiste keuze te maken.	4.48
304	Ja, dus ondanks werk en uitvoering gaat het mij aan de slag.	3.7
307	Er zijn ook andere wetenschappelijke opinie hierover, zoals een adviesrapport van de Raad van Openbaar Perspectuur, volgens mij van professor Sarah Belangen.	13.37
308	Die heeft een rapport gestreven genaamd Jong Geleerd Oud Gedaan.	9.92
309	En die betoog daarin ook dat als mensen al eerder bezig zijn met stemmen en met burgerschap, dat ze dan misschien ook daar beter mee omgaan op latere leeftijd.	4.92
311	En ik denk dat dat ook wel, veel partijen die willen natuurlijk ook dat we goede burgers opleiden en dat mensen er toch jong al met dat soort thema's bezig zijn, met het wikken en wegen van argumenten.	4.61
314	Opiniepeiler Peter Kannen deed drie jaar geleden onderzoek naar zestien en zeventienjarigen.	7.39
315	Of zij het zagen zitten om naar de stembus te gaan.	11.75
317	De animo toen om te gaan stemmen lag wel half zo laag, half zo hoog moet ik zeggen, als gemiddeld.	4.11
318	Bij die zestien, zeventienjarigen lag dat rond de veertig, vier en veertig procent.	8.63
319	Oké, dus minder dan de helft voelt er iets voor om te gaan stemmen eigenlijk.	8.78
321	We hebben gevraagd of die leeftijd omlaag moet van 18 naar 16.	21.74
322	Maar 11 procent van de Nederlanders wilde dat die leeftijd omlaag ging, na 16 jaar.	87.2
327	Maar ja, mevrouw Weijder, ze willen het helemaal niet.	4.15
330	Tegelijkertijd horen we ook dat een deel het wel wil.	4.05
331	En dat dus niet kan. Omdat we zelf bepaald hebben, of de wet bepaalt, dat je 18 moet zijn voordat je kan stemmen.	56.63
332	Ja, en ik wil er nog wel iets tegenover stellen eigenlijk.	4.27
334	Kijk, misschien interesseren 16, 17-jarigen zich er ook gewoon minder voor, omdat het niet mag.	8.64
335	Je hebt in andere landen ook gezien dat als die kiesleeftijd verlagen wordt, dat er dan groter politiek engagement komt van jonge mensen.	30.29
336	En bovendien in de jaren 70, toen de kiesleeftijd omlaag ging van 21 naar 18.	38.14
337	Toen waren er ook veel van dat soort conservatieve geluiden.	4.03
339	Nou, ik kan me wel voorstellen dat hij over een paar jaar naar 16 gaat.	4.21
340	En daar is het 50 jaar later nog steeds nooit van gekomen.	4.49
341	Nee, dus dat moet nu sowieso, zegt u. Maar 16 is dan voor u de grens?	10.33
343	Maar ik denk ook dat we, je hebt die kiesleeftijd natuurlijk.	4.07
344	Maar ik denk dat we ook op een andere manier moeten nadenken van hoe kunnen we die stem van toekomstige generaties en van kinderen beter institutionaliseren in de democratie.	5.15
345	Ja, waar ik nog wel mee zit, mevrouw Weidema, daar kom ik weer natuurlijk.	3.47
346	Als kinderen mogen stemmen, maar dat vind ik wel een serieus punt, worden ze dan niet te veel beïnvloed in het maken van een keuze door hun ouders?	26.77
347	Want ja, ik kan wel zeggen, een achtjarig kind die wil stemmen, die ouders kunnen dan op die manier ook een extra stem uitbrengen.	9.68
351	Media in zijn algemeenheid is een belangrijk invloedsmiddel.	15.7
352	Dus tuurlijk worden kinderen beïnvloed door ouders of door misschien wel politieke partijen die dan meer in gaan zetten op kinderen en jongeren.	22.32
353	Ik denk dat we ons bewust moeten zijn dat dat bestaat en dat het belangrijk is om kinderen en jongeren, stel dat het mag, dat ze uiteindelijk zouden mogen stemmen, dat we ze leren hoe daarmee om te gaan.	4.96
354	En ik zou wel een voorstander zijn van een gewogen stem.	4.13
355	Dus dat je, als ze jongeren zijn en dus ook daar meer omvankelijk voor zijn, dat ze niet een volledige stem hebben, maar dat dat naarmate hun ervaring en bijvoorbeeld de kennis die ze opdoen een grotere stem wordt.	4.23
360	Een reactie is een heel slecht idee om 16-jarig te laten stemmen.	6.65
361	Als ze al politiek bewust zijn, halen ze hun info veelal via de socials en we weten waar dat toe leidt.	7.56
362	Nou, ben ik wel even benieuwd wat meneer Verteutum daarvan vindt.	3.89
363	Ja, nou ja, wat ik sowieso problematisch vind bij dit soort discussies om te redeneren vanaf de uitkomsten.	4.27
364	Dus eigenlijk te zeggen van ik wil een bepaalde politieke uitkomst of ik vind dat op deze informatievoorzieningen dit geluid luider klinkt.	4.73
365	En daarom moeten we de democratie zo of zo inrichten.	4.54
366	Volgens mij moet je heel erg het beredeneren van of iets procedureel eerlijk en juist is.	4.53
368	En bovendien, ik denk dat heel veel 19, 20-jarigen, daar is ook veel onderzoek naar gedaan natuurlijk, ook gewoon hun nieuws van socials halen.	8.37
369	Dus ik zie daar ook niet meteen, die 18 jaar is ook een beetje een arbitraire grens.	3.87
370	Ik zie overigens ook nog wel een ander voordeel wat wij eigenlijk nog niet hebben besproken.	3.6
371	En dat is, op jonge leeftijd lopen kinderen nog meer door elkaar heen.	23.58
372	In sociaal-economische achtergronden en misschien ook in wat er kies voor veel kouders zijn.	4.21
373	Ja, en het lijkt me ergens dus wel mooi ook dat als je op jonge leeftijd al in contact komt en discussies hebt met anders denkenden.	4.52
374	Wat bijvoorbeeld op de universiteit al veel moeilijker wordt.	6.26
375	Omdat het toch wel iets progressievere bubbel vaak is voor veel mensen.	8.71
376	Dus ja, daar zit ook nog wel een interessant middel om misschien polarisatie tegen te gaan.	4.38
378	Want je merkt dat er een soort van angst ontstaat van dat het misschien de uitslagen heel anders gaan worden als we dit gaan doen.	5.36
379	Wat je ziet is dat de scholierenverkiezingen die bestaan al, die zijn ook dit jaar weer uitgevoerd.	6.82
380	En wat je eigenlijk elke keer ziet is dat de scholierenverkiezingen best wel een goede voorspeller zijn voor de landelijke verkiezingen.	7.73
381	Dus mensen raken een beetje in paniek van oh dan gaat er misschien wel heel veel veranderen en zo.	4.31
382	Ja, de praktijk laat op dit moment ook wel iets anders zien voor de scholierenverkiezingen in dit geval.	9.2
383	Dat is even dan een steuntje in de rug voor de conservatieve mensen die het allemaal nog een beetje spannend vinden.	4.05
385	Marjolein Weidema en politicoloog en journalist bij de consulant Simon van Teutem.	7.6
387	Die uitzending staat ook weer in het teken van de zaak Marco Borsato.	6.24
388	En om half negen zijn wij er weer met langste lijn en omstreken voor het NK schaatsen veel aandacht en natuurlijk voetbal.	3.87