WNL Haagse Lobby 🇳🇱

_id	68bf3369c2c77c1562ca505e
url	https://www.nporadio1.nl/uitzendingen/wnl-haagse-lobby/9d86d518-3478-4465-9812-dd0e3bf6bf43/2025-09-08-wnl-haagse-lobby
datetime	2025-09-08 00:00:00

 

Statements

idx	statement	score
0	Het Openbaar Ministerie gaat weer digitale dossiers delen met advocaten.	64.03
1	Het gebeurde sinds juli niet meer vanwege een hack.	19.27
3	In de tussentijd kregen advocaten alle stukken per post.	7.43
4	Sinds kort werkt ook de e-mail weer en kan de politie weer digitaal informatie uitwisselen met het OM.	7.7
5	De strengere regels voor ZZP'ers leiden tot een nog hogere werkdruk in de zorg, zegt vakbond CNV.	84.9
6	Roosters zijn nog moeilijker rond te krijgen nu veel instellingen geen ZZP'ers meer inhuren.	71.48
7	Medewerkers moeten vaak overwerken en het ziekteverzuim is opgelopen.	45.73
9	Volgens Nieuwsuur stond het bedrijf al onder streng toezicht vanwege misstanden.	10.36
10	Nina Care zegt gewoon door te willen gaan, maar dan met au-pairs uit EU-lidstaten.	7.07
13	Het drie maanden jonge dier is gezien in het Merwedekanaal.	63.12
14	Omdat de zeehond gezond lijkt, wordt er niet ingegrepen.	78.78
15	Mensen worden opgeroepen het dier met rust te laten.	27.49
16	Goedenavond en hartelijk welkom bij WNL Haagse Lobby, het programma over het spelende knikkers in politiek Den Haag.	4.54
17	Het zijn bedrijven waar u niet elke dag uw boodschappen doet, maar ze leveren zeer grote bijdrage aan de Nederlandse economie.	30.94
18	En één voor één vallen ze om: Lionel Bazel sloot haar fabriek voor basischemicalie op de Maasvlakte waarbij 160 banen verdwenen.	17.56
19	In de Botlek beëindigde Tronox de pigmentproductie waarmee 240 mensen hun baan verloren.	47.73
20	In Dorama staakte de productie van petflessen, 208 banen hier verloren.	17.16
21	Weslaken stopte met het produceren van chlorproducten waarmee nog eens 230 banen op de schop gingen.	46.36
22	En vorige week maakte Shell bekend dat de bouw van haar biobrandstoffabriek in de Rotterdamse haven werd afgeblazen.	52.92
23	Volgens het oliebedrijf verdween het perspectief om de fabriek voldoende competitief te laten produceren.	12.25
24	En als we nu niks doen, dan zijn we in 2040 een openluchtmuseum.	16.55
25	Dat zei Jolanda Janssen, zij is voorzitter van de Denktank Rotterdamse Economie 2040 tegen de lokale media.	11.04
26	Zijn dit de logische groeistuipen van de groene transitie of is hier meer aan de hand?	7.1
28	En is er nog een groene toekomst voor de Rotterdamse haven mogelijk?	38.83
29	Dat en vele andere zaken gaan we bespreken met drie heren.	3.54
30	En ik zeg, u bent van tevoren was, die zijn zeer positief geluimd, maar ook wel kritisch en ook wel hebben ze wel hun zorgen te weten.	3.61
31	Victor van der Scheijs, hij is voorzitter van Delta Links.	9.05
32	Dat is de belangenvereniging van de haven- en industrievereniging van de Rotterdamse haven.	9.22
33	En even voor het perspectief, die vertegenwoordigen 700 bedrijven uit 14 sectoren en 175.000 arbeidsplaatsen.	9.56
34	En ze zijn goed voor 3% van het Bruto Nationaal Product.	13.57
36	De tweede gast, André Faaie, hij is directeur wetenschap en technologie bij TNO.	7.17
37	Hij is daar verantwoordelijk voor de energie- en materiaaltransitie.	11.46
38	En daarnaast is hij professor energie- systeemanalyse aan de Rijksuniversiteit Groningen.	8.61
41	Hij is voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Duurzame Energie.	12.14
42	En om dat ook even in perspectief te plaatsen, die vertegenwoordigen maar liefst 6.000 bedrijven.	6.82
43	Voor een totaal kapitaal van 41 miljard en 250.000 werknemers.	9.85
44	Kortom, drie heren aan tafel die van de hoed aan de rand weten en ook nog wat vertegenwoordigen.	3.49
46	Gebruik dan de hashtag WNL via X of volgens via het WNL Haagse Lobby.	5.96
50	Alle drie, ik vroeg het jullie van tevoren even, een positieve grondhouding.	3.59
51	Ik ga beginnen even bij de professor aan deze kant.	3.48
53	Waar is dat op gestoeld dat enthousiasme en die blijmoedigheid?	4.86
55	Het perspectief voor een industrie die groen is, dus op nul CO2-emissies functioneert veel meer circulair dan nu.	88.42
58	Dus sector naar sector, product naar product, kun je heel helder schetsen hoe die op een termijn van 20 jaar, zeker de periode tussen 2040 en 2050 is belangrijk.	5.18
60	Dat die groene fabrieken die al die producten maken die we willen hebben, dat hier kunnen staan.	5.6
61	En dat die ook dat kunnen doen tegen een heel redelijk kostprijsniveau.	5.46
62	En dan toch maar vast de hoofdvraag van deze uitzending.	4.29
64	Een soort padstelling waar iedereen naar elkaar kijkt.	4.4
67	Of is het eigenlijk voorkomen logisch dat we op dit punt beland zijn?	6.77
68	Kijk, die trajecten om dat prachtige eindplaatje, wat ik net schets, te realiseren.	4.01
69	Die vragen heel veel stappen in de tijd en hele goede planning.	3.86
72	Soms gaat het ook over technologie die verder ontwikkeld moet worden.	3.99
74	Het gaat over bijvoorbeeld gebruik van meer gerecyclede grondstoffen in plaats van virgin grondstoffen maken.	18.39
76	Dus we hebben veel meer groene stroom nodig voor die nieuwe processen.	15.41
77	Ook groene waterstof, biobased grondstoffen, noem maar op.	20.99
78	En al die zaken moeten op het juiste moment in elkaar grijpen.	4.07
81	Die kun je maar één keer nog verbouwen tot tot het jaar 2005.	5.0
83	Dus de planning dat al die dingen goed bij elkaar moeten komen, die is cruciaal.	4.11
84	Het lijkt een beetje bijna als een soort pitstop van Max Verstappen.	4.46
85	Die moet op het juiste moment naar binnen en dan moet die bandelwissel goed zijn en dan kan hij door.	4.43
89	Victor van der Seijs, zoals gezegd de voorzitter van Delta Links.	8.03
90	Er zijn de afgelopen twee jaar redelijk wat brandbrieven richting het kabinet gestuurd.	21.55
93	Volgens mij waren we best lekker bezig in de Rotterdamse Haaf en meer in het algemeen in de industrie in Nederland met betrekking tot de verduurzaming.	8.82
97	Maar wat je ziet is dat de afgelopen twee, drie jaar er een soort giftige cocktail is ontstaan van een aantal externe factoren met name.	11.98
99	En iedereen zit nu wel te kijken van hoe moet het nu verder.	4.23
100	Is het woord padstelling wel een beetje op zijn plaats?	7.12
102	Ik denk dat er heel hard gezocht wordt naar oplossingen.	4.35
103	Maar oplossingen zijn over het algemeen heel gecompliceerd.	3.75
105	Daar heb je ook veel spelers voor nodig en vooral ook heel veel geld.	3.55
106	En ik denk dat een van de dingen waar het nu niet goed gaat is dat we proberen iets dat voor een hele langere termijn moet worden geregeld.	4.87
108	Proberen we eigenlijk te financieren met heel weinig geld.	5.5
109	Namelijk het moet precies in het huishoudboekje van de staat passen per jaar of per vier jaar.	6.2
115	Er is natuurlijk een totaal andere geopolitieke situatie ontstaan waardoor energieprijzen heel erg zijn gaan fluctueren.	47.15
117	Leg het in dat op zich af ten opzichte van de Verenigde Staten en China.	10.19
118	En wat het dan nog eens een keer in Nederland ingewikkeld maakt.	4.67
119	Europa heeft het dus moeilijk, maar Nederland heeft het nog een keer extra moeilijk.	5.15
120	Omdat wij met elkaar een aantal dingen hebben afgesproken.	3.67
121	Die op een zeker moment waarschijnlijk heel intelligent en slim waren.	4.14
124	De waterstofhub van Europa te worden voor de Rotterdamse haven.	21.86
126	Die staat zeker nog boven water, maar hij staat ook op het spel.	3.59
130	Sterker nog, er is eigenlijk geen onderneming in Nederland en zeker niet in Rotterdam die niet wil verduurzamen.	12.51
132	Omdat verduurzaming er ook voor zorgt dat je minder afhankelijk wordt van energie vanuit het buitenland.	78.5
133	Dus iedereen wil zo snel mogelijk daar aan de gang.	3.83
134	Maar wat je ook ziet bij een transitie, die loopt altijd anders.	4.53
140	Maar ja, als de stroom er even niet is en je hebt geen stopcontact met de stekker in te steken.	5.3
144	Olaf van der Gaag, de voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Duurzame Energie moet ik trouwens zeggen.	12.08
145	Wat brengt u echt dat u zo goed gemutst en goed geluimd hier de studio in komt?	5.35
146	Ja, dat gaat zo ongelooflijk veel goed eigenlijk in die energietransitie.	4.83
149	Ons aandeel Duurzame Energie, dat is in tien jaar tijd vervijfvoudigd.	19.91
152	En we hebben een miljoen elektrische auto's rondrijden in Nederland.	84.02
153	Een gemiddelde woning in Nederland gebruikt nog maar een derde van de energie van wat hij vijftig jaar geleden gebruikt.	87.95
155	Dus moet je nagaan hoe die energierekeningen waren geweest als we dat niet hadden gedaan.	4.61
156	Er zijn eigenlijk heel veel trends die de goede kant op gaan.	4.4
158	En we zien ook dat zei de heer van der Scheijs heel goed alles wat ons duurzamer maakt.	5.84
160	Dus als je niet wakker ligt van klimaatverandering.	14.44
161	Ik ben nog wel wakker van het feit dat één draai aan de knop van iemand als Poetin of Trump jouw energierekening kan verdubbelen.	13.14
162	En die enorme uitocht van die bedrijven, ik noemde net die hele serie op.	3.9
163	Is dat dan collateral damage in die groene transitie?	12.82
164	Ja, ik denk dat inderdaad over de industrie ben ik ook echt bezorgd.	3.84
166	En om het op Zuid-Hollands te zeggen vrees ik dat we daar ook een behoorlijke clusterfuck tegemoet kunnen zien als we niet oppassen.	4.99
167	In de eerste plaats door de geopolitieke situatie staat onze industrie ernstig onder druk.	28.65
168	Landen als China die dumpen overschotten van hun industrie op de wereldmarkt.	89.17
170	En dan moet het toch even de ironie, ik weet niet of het ironie wel op zijn plaats is.	4.23
171	Want waarom kunnen die Chinezen het ook zo goedkoop doen?	55.53
172	Want die halen hun energie nu voor goede prijzen uit Rusland.	13.25
173	Ja, zij hebben nu heel goedkoop aardgas van Rusland overgenomen.	86.59
174	Maar zij timmeren ook als een dollen aan de weg wat heel positief is aan bijvoorbeeld zon- en windenergie.	5.65
175	Dus in China, het grootste zonneproject van China, dat genereert de elektriciteit van anderhalf keer de totale vraag van Nederland.	75.38
176	Dus China doet alles op schaal, ook de energietransitie.	29.54
178	Component twee is dat die energie-intensieve industrie in Nederland is ontstaan.	32.55
181	We pompen het niet meer uit Groningen, we pompen het niet meer uit Rusland.	5.88
182	Dus ook om die reden moet de industrie zich uitvinden.	4.52
183	En de derde factor is dat de politiek nogal met zichzelf bezig is.	4.69
184	We hebben de afgelopen vijf jaar de helft van de tijd een demissionair en de helft van de tijd een missionair kabinet gehad.	55.72
185	Terwijl er echt partnership tussen bedrijfsleven en overheid is om langetermijnkeuzes te maken die over tientallen miljarden euro's gaan.	16.11
186	Ik ga jullie alle drie aan het eind vragen om eigenlijk met z'n drieën even de paragraaf voor het nieuwe kabinet te schrijven als het over energie gaat.	8.87
187	Even zeggen of het nou midden links, midden, midden rechts is.	4.36
188	Volgens mij de energie paragraaf is bijna politiek overstijgend.	5.94
189	Want we hebben het gewoon allemaal nodig en niemand is er tegen als het om groene energie gaat.	15.57
194	Departement, groene groei, ze allemaal hand in hand gaan.	4.15
197	Want onze economie groeit en we stoten steeds minder CO2 uit.	90.38
198	Dus onze uitstoot die is afgelopen jaren met tientallen procenten gedaald.	87.76
199	Terwijl de economie met tientallen procenten is gegroeid.	81.13
200	Dus ik vind dat streven naar groene groei eigenlijk een heel goed streven.	5.23
201	En als je bij het grootste deel van mijn achterban kijkt.	3.9
205	Dus als het er nu ligt, een nieuw kabinet, los van de samenstelling.	8.94
206	Zou u graag zien dat zo'n departement gewoon nog een keer vier jaar opgaat.	4.02
209	En dat mag ook voor mij het ministerie van energie onafhankelijkheid heten.	5.69
212	Ik denk niet dat het aan de VVD heeft gelegen dat het wat minder is geweest.	5.67
214	En ook het repareren van dingen die in het verleden op een andere manier zijn afgesproken.	4.11
216	Ik denk dat je Sophie Hermans niet kan verwijten dat ze er niet hard genoeg aan heeft gewerkt.	4.87
217	In een hele ingewikkelde situatie zit ze nog steeds.	3.69
220	Waar ze met een aantal companen zat die niet zoveel op hadden met de energietransitie.	4.73
221	Dus in dat opzicht Nou ja, ik moet ook denken aan We hadden natuurlijk een enorme lijst met die bedrijven.	4.25
223	En die zouden met hulp van de overheid de groene draai maken.	8.09
224	Het is toch een beetje sneu dat er één bedrijf Die daar overigens heel enthousiast is over die samenwerking met de overheid.	5.24
231	Maar het is niet dat dat niet aan de inzet van Nee, nee, aan de inzet geloof ik allemaal wel.	3.73
234	En ik denk dat we in dat opzicht misschien ook wat naïef zijn geweest.	3.94
235	Een weur is dan niet het ministerie, maar wij in Nederland met z'n allen.	10.28
236	Dat we dachten dat dat allemaal maakbaar en stuurbaar was.	4.37
237	A, daar kwam dus inderdaad die oorlog in de Oekraïne dwars doorheen kachelen.	18.25
239	Maar bovendien We dachten dat we die afspraak ook heel snel konden maken.	3.75
243	Maar dan moet je er wel voor zorgen dat je inderdaad ook aan de andere kant kan leveren.	4.81
245	Maar dan moet de andere kant ook heel veel beloven.	3.99
247	Het interessante aan die Rotterdamse haven is Zoals vaak de uitzendbranche een voorloper is als het om ontwikkeling op de arbeidsmarkt gaat.	36.09
248	Maar de Rotterdamse haven is een soort spiegel van de wereldmarkt bijna.	8.66
250	Dus wat wij nu zien in Rotterdam, dus wat er terug loopt Wat er ook weggaat uit Rotterdam, maar misschien wat erbij komt Als we in die spiegel kijken via die Rotterdamse haven, wat zien we dan?	4.81
251	Nou kijk, om te beginnen: Rotterdam is het grootste haven-industriele complex van Noordwest-Europa.	69.8
252	Dus alles wat daar gebeurt en niet goed gaat, heeft dus ook zijn consequenties.	4.2
253	Zeker in Nederland, maar ook een groot deel van de rest van Europa.	19.83
254	Wat bovendien uniek is, is dat Rotterdam de energiehoofdstad van Europa is.	13.72
255	13% van de totale energiebehoefte van Europa komt via Rotterdam binnen.	89.66
259	Van de CO2-doelen voor 2030, die 55% minder, moet ongeveer 40% in Rotterdam gerealiseerd worden.	69.51
261	Dus dan heb je het echt over hele substantiële grootheden.	3.76
262	En daarom is er ook zoveel aangelegen om het juist in Rotterdam te laten lukken.	8.29
263	Want als het in Rotterdam lukt, dan lukt het in de rest van Nederland ook.	12.27
264	Maar als het in Rotterdam niet lukt en de industrie het daar moeilijk heeft.	19.13
265	Ja, dat is ook de basis van heel veel andere industrie in Nederland.	15.48
268	Daar worden de materialen gemaakt die ASML gebruikt.	13.77
269	of die bijvoorbeeld het defensie nodig heeft om kogelvrije vesten te maken.	17.17
271	En dan heb je het aan de ene kant dus over energiezekerheid.	4.31
272	Maar aan de andere kant dus ook echt over cruciale materialen.	4.21
273	EU heeft een lijst opgesteld met volgens mij 50, 60 materialen die je echt in Europa wil produceren.	12.82
276	Dus er is in dat opzicht ook veel aangelegen om ervoor te zorgen dat die Rotterdamse industrie echt op storm blijft.	34.66
277	André Fai, ik ga toch ook even de andere kant op hangen.	3.47
278	Je zou ook kunnen zeggen, nou ja, er gaan misschien wat energieslurpende, vervuilende bedrijven weg.	5.3
279	Misschien ook weer een kans voor wat duurzamere bedrijven om daar in Rotterdam een plek te krijgen.	7.03
280	Nou, er zijn een paar dingen die je niet door elkaar moet halen.	3.82
281	We hebben aan de ene kant afgelopen jaren geleerd dat het heel belangrijk is dat we onze eigen baasindustrie hebben.	8.02
282	Afhankelijkheid op dat vlak van een onstabiel buitenland, daar heeft Europa ook van gezegd, dat is gevaarlijk.	8.79
284	Het tweede is dat die vergroening van die industrie, dus die blauwdrukken waar ik het in het begin al even over had.	3.94
285	Dat zal ook voor een belangrijk deel energie extensiever worden.	4.05
286	Als je productie van heel veel materialen ook meer circulair wordt, dat is ook iets wat we willen.	8.49
287	Minder afhankelijk zijn van ruwe grondstoffen, levert dat ook heel veel energiebesparing op.	58.6
288	En veel van die nieuwe processen zijn ook inherent zuiniger.	4.0
289	Dus het overstappen van klassieke petrochemie, processen op hele hoge temperatuur naar voor een deel biochemie, om maar iets te noemen.	27.87
290	Dat heeft ook inzicht dat dat veel efficiëntere processen worden qua energiegebruik.	7.01
292	Dus die plaatjes van hoe kan die industrie zich ontwikkelen, dat is een totaalplaatje.	4.46
294	Er is ook al gezegd, wat is het totale economisch belang daarvan?	8.7
296	De basisindustrie alleen is een fundering voor heel veel andere sectoren.	18.57
297	Dus op het moment dat daar een stuk om gaat vallen, dan wordt het een set dominostenen die verder om kan rollen.	3.81
299	Dus die basisvoorwaarden Want je hebt dat even plas gezegd, als een paar uit zo'n keten dan weggaan, dan moet die rest van die keten zich ook gaan heroriënteren eigenlijk.	3.93
300	Dus je hebt kans dat er dan in die slipstream van zo'n vertrekkende partij en nog tientallen meegaan.	3.63
302	En je ziet ook in de grote industriele clusters Rotterdam voorop, maar dat geldt ook voor een gemmelot in Terneuzen, Eems-Delfzijl.	5.15
304	Dus op het moment dat daar grote bouwstenen uitvallen, dan werkt die synergie die daar in de loop der jaren is opgebouwd, die werkt veel minder goed.	4.74
305	Hoe schouw je nou, dat blijft me toch ook fascinerend, is je ziet natuurlijk toch dat de industrie ook qua PR toch aan een inhaalslag bezig is.	8.57
306	We hebben natuurlijk ook een beetje in het sentiment geleefd, ze zijn vervuilend, wat hebben we er eigenlijk aan, en laat ze ophouden met vieze dingen uitstoten.	3.62
307	En we moeten ook bijnemen dat het op sommige plekken natuurlijk ook, als het onder maatschappelijke commerciële balans niet helemaal goed gegaan is, to put it mildly.	4.63
308	Ja, nou oké, de milieueffecten van de industrie, dat is op zichzelf een dossier, waar nog van alles aan moet gebeuren.	6.71
309	Er is ook heel veel gebeurd in de loop der tijd in goede zin.	3.8
310	In ieder geval kun je ook zeggen dat als een neven-effect, een positief neven-effect van die vergoeding van de industrie, ook heel veel emissies die we nu nog hebben, ook omlaag kunnen.	7.26
311	Tata Steel is daar een heel goed voorbeeld van, daar worstelen we natuurlijk met allerlei emissies van het huidige proces.	7.33
312	Op het moment dat je dat in de tijd gaat vervangen door een staalproces op basis van groene waterstof, dan zijn heel veel van die emissies die nu de kern van de vervuiling vormen van die staalproductie, die verdwijnen.	53.74
313	En dat geldt ook voor heel veel andere industriele sectoren.	8.02
314	Maar ook, laten we nou even bij Tata blijven, het fascineert natuurlijk mateloos.	4.33
315	We hebben hier ook Hans van den Berg, de president of de voorzitter Raad van Bestuur, geïnterviewd.	4.98
316	Die had zijn begin dit jaar nog voor de zomer, lees de zomer waar we dus nu van in de staart zitten, moet de deal op tafel liggen.	3.59
318	We zitten nu begin van het nieuwe, nou ja, schoolseizoen zou ik willen zeggen.	4.3
320	Dan lees je in de krant dat eigenlijk het departement woedend is op het feit dat ze bepaalde data of niet, of niet volledig willen delen.	34.86
321	Dat is toch voor een buitenstaande, zo zie ik dan mezelf maar even, toch een merkwaardige situatie.	4.12
322	Dat je dus zelf de groene draaiening kan maken, waar de overheid aanklopt om financiering daarvoor, en dan in een soort argwanende positie blijft om dan informatie niet te delen.	12.6
324	Nou, in deze ben ik net zo goed een buitenstaander.	3.79
325	Als ik dat van afstand bekijk, en dat kun je als academicus heel goed in nemen, dan is dat zeer onwenselijk.	4.61
326	Kijk, één ding is hier cruciaal, dat is dat er goede samenwerking is tussen bedrijfsleven en overheid.	5.41
327	Er is natuurlijk een structureel groep, het is hier ook al gezegd, er is heel veel behoefte aan regie.	4.08
328	In de industrie en in de industriele transformatie, het gaat allemaal over gigantische investeringen.	5.55
329	Het gaat ook over trajecten waar je stap voor stap, daar hebben we nog technologieontwikkeling plaatsvinden, veel factoren moeten bij elkaar komen, hebben we het al over gehad.	4.23
330	Dat vraagt een lange termijnplanning en die termijnplanning moet je volhouden.	4.22
331	En lang bedoelt hij langer dan de vier jaar van een kabinet als het al vier jaar volmaakt.	4.37
333	Want u had het eerder over die plaatjes zoals u ze noemde.	6.92
335	Die plaatjes, want we hoorden u net ook zeggen, er zijn zoveel geopolitieke veranderingen.	4.89
336	Zijn daarmee de plaatjes, dus even de toekomstscenario's, zijn die daarmee verouderd en aan updates?	10.33
338	Tegendeel, ik denk dat die plaatjes des te actueler zijn.	3.89
339	Die geopolitieke ontwikkelingen waar we het over gehad hebben, hebben de noodzaak voor die transitie juist veel groter gemaakt.	29.34
340	Kijk, wat we hebben gezien gebeuren met bijvoorbeeld de gasprijzen en de kwetsbaarheid die we daarvoor hebben.	6.02
341	Op een gegeven moment was het gas twintig keer zo duur dan wat we gewend waren in de piek.	34.03
342	Die risico's zijn niet weg, dus daarvan wegbewegen is cruciaal om in de toekomst een duurzame productie te hebben.	8.88
343	Dus eigenlijk is de noodzaak alleen maar groter geworden.	5.16
344	En we hebben ook, om nog een stukje meer wetenschappelijke informatie neer te leggen, we hebben keurige berekeningen gemaakt van wat er nodig is om die transities voor elkaar te krijgen, ook om dat te versnellen.	3.97
345	Nou, de consequentie is heel veel kapitaal, dus er is heel veel investeren.	4.77
346	Maar je gaat daar in de tijd ook heel veel mee uitsparen.	5.07
348	Dat is dus voor je handelsbalans, is dat een hele goede zaak.	4.13
349	Even dat we even goed begrijpen wat het woord infrastructuur is nu gevallen.	4.48
350	En eigenlijk zeg je, als je gewoon naar de Nederlandse economie kijkt, moet je denken aan dezelfde waarde die het voor maatschappij heeft als gewoon een wegesnelsnelwet.	13.43
352	Dus daarmee zegt u volgens mij ook, de overheid moet gewoon die rekening oppakken.	6.83
356	Dat zien we nu met elektriciteit natuurlijk heel pregnant.	31.21
358	Dat geldt ook voor biomassa productie en importcapaciteit.	24.79
362	We hebben even een getalletje bij, dan weten we waar we het over hebben.	4.49
363	Nou ja, kijk, er is een recent rapport neergelegd waar je een grote orde uit kan halen rondom het op orde brengen van het elektriciteitssysteem.	33.6
366	Tegelijkertijd zeg ik daar ook als onderzoeker over, met de inzichten die wij daarin hebben.	4.11
367	Als je dat slimmer doet, met ook heel goed gebruik maken van allerlei flexibiliteitsopties, ook in die nieuwe industriële processen.	4.15
368	dat beter plant, kan die rekening ook een stuk lager worden.	6.65
369	Dus het gaat ook nog eens een keer om hele slimme implementatie.	3.81
370	En dat is iets wat we op dit moment ook niet heel erg goed doen, omdat we die planningen niet op orde hebben.	3.95
376	We hebben op dit moment een hele vrije analyse, waarin je die kosten voor die energietransitie verdisconteert.	8.12
377	En dan zie je ook van nou, dat heeft, dat levert druk op.	3.63
378	Op de kapitaalmarkt, daar moet van alles geregeld worden.	4.45
382	Maar op het moment dat je dat doet, dan zie je dat die Nederlandse economie, eigenlijk die Europese economie, op een gegeven moment sneller gaat groeien dan in een pad waarin je blijft hangen in het oude.	12.81
383	Dan gaat bijvoorbeeld die handelsbalans van die importen van fossielgat steeds zwaarder tellen.	45.57
384	Je gaat niet meer profiteren van al die leercurves in die nieuwe processen.	4.24
385	Dus ook wat Olav al schetste in de energietransitie, wordt alles goedkoper.	13.04
386	Dat mag een wat rare opmerking zijn, maar dat is precies wat we zien.	4.14
387	Dat is ook wat we kunnen met al die nieuwe industriële processen.	3.94
388	Als je dat niet doet, hang je in het oude en dan gaat je economische groei dus afremmen.	12.17
389	Dus het perspectief voor deze trajecten is, ja de kost gaat voor de baat uit, maar op een gegeven moment levert je dat ook meer welvaart op.	4.01
391	Nou, we praten hier over het traject richting 2040 en het eindplaatje hebben voor 2005, maar de grote klap kan gemaakt worden in de periode na 2040.	5.78
392	Nou, 200 miljard, dat lijkt me moeilijk om die vrij te maken bij Prinsjesdag.	13.95
395	Als je ziet wat onze importrekening is per jaar op dit moment van olie en gas.	8.19
396	Voor Europa heb ik het paraat, maar dat zweeft rond de 500 miljard euro per jaar.	13.24
397	Dat is wat Europa uitgeeft buiten zijn grenzen om de fossiele brandstof hier binnen te krijgen.	20.12
399	Het is niet iets dat je nu ineens over de balk gooit, maar dat je natuurlijk over een hele lange periode uitsmeert, afschrijft.	3.57
400	En waar inderdaad het verdienvermogen van Nederland uitstekend mee op peil blijft.	5.16
401	En anders zou je het inderdaad een soort, ja, ik noem het al, suicide by slow motion.	4.3
402	Dus je hebt eigenlijk ook Ook wel langzaam de dood genoemd, ja.	4.2
403	Ja, je moet, je kunt beter snel door die appel heen buiten.	8.33
405	Dan weet iedereen waar ze, elk bedrijf weet waar ze aan toe zijn.	4.11
406	Trouwens ook elk consument weet waar ze aan toe zijn.	6.63
407	Dat doet inderdaad financieel pijn, omdat je het op een andere manier moet gaan structureren.	4.83
408	Maar uiteindelijk ben je op de langere termijn gewoon veel beter uit.	4.23
410	Ik kijk ook nu even een kant op meneer van der Gaag.	3.44
412	Het pijnlijke is natuurlijk ook nog dat dat geld dat wij uitgeven aan import van fossiele energie voor een deel nog steeds wordt betaald of wordt gebruikt door Poetin om raketten op het Oekraïnse parlement in woonwijken te gooien.	60.37
413	Dus we zijn onze geopolitieke vijand aan het subsidiëren eigenlijk.	13.84
415	En wat Mark Rutte als NAVO-chef volgens mij ontzettend goed gedaan heeft in die onderhandeling met Trump over uitgaven voor defensie en weerbaarheid, is dat hij heeft gezegd die uitgaven die moeten naar vijf procent.	47.99
417	Maar hij heeft ook gezegd, wij mogen ook anderhalf procent daarvan gebruiken voor andere vormen om onze weerbaarheid te versterken.	13.74
418	De bruggen kun je ook doen, want daar kunnen dan de tanks veilig overheen.	26.36
419	Maar als die brug toch versterkt wordt, hebben we er zelf ook wat aan.	4.27
420	Oud-commandant der strijdkrachten Dick Middendorp, die had een hele goede uitspraak daarover.	6.83
421	Die zei ook dat de energietransitie is het versterken van je weerbaarheid.	57.13
422	In de eerste plaats omdat het je energiesysteem veel weerbaarder maakt.	64.73
423	In de tweede plaats ook omdat verduurzame klimaatverandering tegen gaat.	18.44
424	En ook klimaatverandering is wereldwijd een aanjager van conflicten.	70.92
425	Het wordt groene defensie wordt het nieuwe ministerie gewoon.	72.62
426	Nou ja, het is allebei al groen, dus dat schept misschien een band.	3.6
428	Volgens mij is het dus heel logisch om te zeggen vanwege die anderhalf procenten en die NAVO-norm en het belang van energie voor onze weerbaarheid.	12.09
429	Stoppen we bijvoorbeeld 50 miljard in de uitbreiding van het elektriciteitsnet.	63.54
431	Meneer van der Seijs nog heel even, dus als gezegd de voorzitter van Deltalinks hebben.	11.29
432	Ik wil toch even, ik bedoel, het gaat wel van die bekende kreten, het is één voor twaalf.	4.42
434	Maar toch even, dat rijtje, dat is een substantieel aantal bedrijven met een substantieel aantal arbeidsplaatsen dat nu al weg is.	5.04
435	Hoe zou u de huidige situatie in de Rotterdamse haven nu zelf kwalificeren?	13.54
437	Want je noemde inderdaad net een aantal arbeidsplaatsen dat vooral is gegaan.	5.01
439	Dat is de industrie met de hoogste toegevoegde waarde van Nederland.	13.13
440	Eén baan in de industrie zorgt indirect voor tien andere banen.	48.56
441	Dus je hebt het niet over duizend banen, maar uiteindelijk over tienduizend banen nu al langzaam aan het verdwijnen zijn.	5.06
445	Het goede nieuws, maar daar gaan we straks verder over praten.	3.94
448	U hoort Victor van der Scheijs, hij is voorzitter van Deltalinks.	7.76
449	Daarnaast hoort u ook nog André Fay, de directeur wetenschap en technologie bij TNO.	6.6
451	De Rotterdamse haven is ook wel de spiegel van de wereldeconomie.	45.25
453	Maar u heeft net ook gehoord dat na het nieuws in de reclame er mogelijk een oplossing ter tafel komt.	9.11
454	U luistert naar Weno Haags Lobby zoals iedere maandag.	5.52
455	Iedere maandag bespreken we hier de belangrijkste lobby richting de nieuwe kabinetsformatie.	4.56
456	En dat dit een onderwerp van gesprek is, dat mogen duidelijk zijn.	4.32
457	NPO Radio 1 is nu ook te horen via de NPO Luister-app.	11.92
458	Download hem gratis en luister overal naar NPO Radio 1, onze podcasts, of stuur een rechtstreeks bericht naar de studio.	4.72
466	Bij Randstad weten we dat er 124 banen nodig zijn om het weer te voorspellen.	9.64
467	Van elektromonteur en finance manager tot engineer.	8.91
471	Ze zat nota bene ziek thuis toen haar baas mailde dat ze werd ontslagen.	48.92
473	Nou, daar helpen we je bij ARAG graag mee, stelde ik haar gerust.	4.75
474	Op deze moment is het fijn als je verzekerd bent bij ARAG.	5.06
475	Daar werken daadkrachtige juristen en advocaten die jou de controle teruggeven als je wereld op zijn kop staat.	9.8
478	Op zoek naar engineers, monteurs of finance managers?	4.38
493	Kom naar je dichtstbijzijnde dealer en profiteer van onze jubileum acties.	3.58
495	De positieve energie van Greenchoice is er ook voor ondernemers.	13.86
498	Kijk op krooncozijn.nl Van in vastgoed investeren zullen je kleinkinderen nog profiteren.	4.75
514	Het Israëlse leger gaat door met de verwoesting van Gaza stad.	81.02
515	In twee dagen tijd zijn volgens premier Netanyahu 50 flatgebouwen neergehaald.	29.43
516	Hij spreekt van terreurtorens omdat ze zouden zijn gebruikt door Hamas.	55.47
517	Netanyahu draagt de inwoners van Gaza stad opnieuw op om te vluchten.	88.31
518	Omdat het echte werk volgens hem nog moet beginnen.	4.16
519	De Israëlse regering heeft besloten de hele Gazastrook militair te bezetten.	83.48
520	Volgens de VN is meer dan 90% van alle woningen en gebouwen in de Palestijnse enclave deels of volledig verboest.	65.0
521	Het kabinet wil hulp aan illegalen niet meer strafbaar stellen.	82.97
522	Dat blijkt uit de aangepaste asielwet die de missionair minister Van Weel naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.	16.7
523	De Kamer besloot dat illegaal verblijf strafbaar moest worden, zou dat ook gelden voor hulp aan illegalen zoals eten geven.	72.93
526	De Turkse politie heeft pepperspray ingezet om het partijkantoor van de CHP in Istanbul binnen te dringen.	58.54
527	Leden hadden het kantoor gebarricadeerd om te voorkomen dat de interim partijvoorzitter, die door de rechter is benoemd, naar binnen zou kunnen.	28.04
528	Ze zien de benoeming als een poging van de regering om de partij verder te verzwakken.	12.36
529	De CHP-burgemeester van Istanbul, Imamoglu, zit al maanden vast.	19.94
530	Vanaf morgenochtend deelt het Openbaar Ministerie weer digitale dossierstukken met advocaten.	25.98
531	Sinds juli was het OM grotendeels losgekoppeld van het internet na een hack.	76.78
532	De laatste weken komen systemen langzaam weer online, met morgen het gedeelte waarin advocaten dossiers kunnen inzien.	4.36
533	Andersom kunnen advocaten ook weer stukken uploaden.	9.3
535	Het is onduidelijk wanneer het OM weer volledig online is.	6.1
541	Het wordt 13 graden in de regen tot 20 op plekken waar de zon schijnt.	44.81
543	In deze tijd is het extra belangrijk om je organisatie te beveiligen tegen cyberdreigingen.	9.97
544	KPN Zakelijk helpt je graag, zodat je gegevens veilig blijven en je systemen stabiel draaien.	5.59
547	Kijk hoe we jouw organisatie veiliger kunnen maken op kpn.com slash beter werken.	4.44
548	Hey, jij reist toch veel voor je werk met de trein?	5.13
556	Ik ben zelfs voor dat ene ritje per maand al voordeliger uit.	3.55
557	Combineer de NS Business Card bijvoorbeeld met het DAL-abonnement, dan is het vanaf één retour per maand vaak al voordeliger.	15.85
559	Audica is de nieuwe naam van Van Bokstel Hoorwinkels.	10.04
561	Audica vergoedt voor één zorgtoestel de kosten die de zorgverzekeraar niet vergoedt.	66.58
563	Eigen risico- en kostoplaadbaar mogelijk van toepassing.	4.26
564	Informatie en voorwaarden op audica.nl Voor wie de finishlijn het startpunt is.	4.55
567	Als je groots denkt, heb je een private bank nodig die dat ook doet.	6.88
571	Hij is de eerste zwarte balletdanser ooit bij het wereldberoemde Frans Nationaal Ballet.	19.76
573	Over eeuwenoude tradities, vooroordelen, lef en triomf.	3.62
581	Het programma over het spelende knikkers in politiek Den Haag.	14.26
582	En vanavond praten we tot half tien dus over de duurzame groene plannen van de Rotterdamse haven.	16.46
583	Want hoewel donkere wolken zich samentrekken boven de Rotterdamse haven en de industrie is er juist heel veel mogelijk.	7.16
584	Misschien zelfs wel meer dan we vermogelijk houden.	4.22
585	En dit positieve geluid komt onder andere van een van deze drie heren.	4.79
588	Hij is voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Duurzame Energie.	12.14
589	André Fay is professor energie, systeemanalyse aan de Universiteit Utrecht en de Rijksuniversiteit Groningen.	9.52
590	En daarnaast is hij ook nog directeur aan het onderzoeksinstituut TNO.	7.97
592	Hij is voorzitter van Delta Links, de Belangenvereniging voor de Rotterdamse haven en de industrie.	8.14
593	Meneer van der Scheijs, u heeft eigenlijk uw eigen teaser.	3.89
595	Want waar we bijna in mineur richting het nieuws en de reclame van negen uur gingen zeiden.	4.36
601	Die industrie of die energietransitie is loopmoezamer.	18.5
602	Dat heeft onder andere te maken met het concurrentievermogen van Nederland.	33.7
603	En een groot deel van die concurrentiepositie in Nederland wordt beïnvloed door beleidsmaatregelen.	18.36
608	Om die situatie gelijk te trekken met de rest van Europa.	4.84
609	Is Nederland meer dan uitstekend in staat om te concurreren met de rest van Europa.	10.03
610	Dit gaat voor mij ook over de kop op de EU afspraken.	5.22
611	Dus dat wij als Nederland, zoals dat dan vaak heet, het beste jongetje van de klas willen zijn.	5.08
613	Heeft u, daar heeft Sophie Hermans de minister van Groene Groeien al op ingegrepen, geloof ik.	18.81
614	Nou, ze heeft een industriele commissie rond de tafel heeft ze ingezet.	5.62
616	En helaas komt het rapport daarvan pas na de verkiezing uit.	6.04
621	Je hebt in Nederland een uitstekend, of je hebt in Europa een uitstekend systeem.	4.35
623	Waardoor het betekent dat bedrijven steeds meer voor hun CO2 uitstoot moeten betalen.	67.61
624	En dat systeem dwingt bedrijven om gewoon snel te verduurzamen.	64.23
625	En dan moet je niet een marktverstorende nationale oplossing bovenop opleggen.	4.77
628	Maar waar in Nederland de meeste bedrijven het meeste last van hebben.	49.34
631	Hoeveelheid geld die je moet betalen voor elektriciteit.	42.35
636	Want eigenlijk ontzat er een soort cannibalisme op.	9.84
638	Op dat net waar we het dus voor de nieuws en reclame over hadden.	4.75
641	Dat is net zo belangrijk als het wegennet waar de auto's en de vrachtwagens overheen rijden.	4.98
644	Is dit ook de infrastructuur waarvan u zegt eigenlijk.	5.6
645	Die moet de Nederlandse overheid voor zijn rekening nemen.	10.35
655	Waarbij de uitgaven eigenlijk onmiddellijk worden teruggelegd bij de gebruikers.	4.15
656	Met als gevolg dat daardoor de elektriciteitsrekening duurder wordt.	35.95
657	Tot op het niveau dat sommige gebruikers de industrie zeggen.	4.7
659	En sommige industrie zegt dan ook dan stoppen wij daarmee.	16.59
662	Dus uiteindelijk wordt de rekening per bedrijf dan ook steeds hoger.	6.03
663	Dus langzaam maar zeker ben je jezelf aan het de-industrialiseren door dit systeem.	4.67
668	Nou ja god dan gaat er misschien een energieslurper.	4.84
672	Maar heel veel bedrijven hebben helemaal geen keus.	5.48
673	En het systeem is natuurlijk ook zo snel mogelijk elektriceren.	5.21
674	Dan zou je denken er worden bedrijven voor beloond in plaats van bestraft.	8.52
679	Zoals gezegd de voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Duurzame Energie.	11.19
680	Ja nou ja die adviescommissie over die CO2 heffingen die kwam ter sprake.	41.09
681	Toevallig heb ik het genoeg om daaraan deel te nemen.	3.51
684	En het klopt inderdaad in Nederland hebben wij wat meer heffingen dan in omringende landen.	22.47
685	En we hebben ook meer subsidies voor verduurzaming van de industrie.	51.22
686	En het idee was in het klimaatakkoord in Nederland dat gaat werken.	47.54
688	Maar volgens mij neemt dat niet weg dat als we een industrie weten te maken.	4.69
689	Die efficiënter met energie en grondstoffen omgaat.	13.13
690	In weten spelen op bijvoorbeeld het overvloedige aanbod van wind op zee.	14.43
691	We hebben een fantastische Noordzee voor onze deur liggen.	4.64
692	Waar we heel veel windenergie en zonne-energie en zeewier en getijdenenergie kunnen opwekken.	6.76
693	Daar kunnen we zoveel mee doen ook voor die industrie.	4.65
694	Dus we hebben ook gouden kansen om er wel wat van te maken met de industrie.	4.17
695	Alleen dan moeten we wel zorgen dat de business case rondkomt.	4.41
696	Maar dat zal alleen kunnen voor bedrijven die transformeren.	4.99
697	Niet voor bedrijven die blijven hangen in het oude.	5.29
698	Dus de koplopers in deze transitie wil je misschien belonen met een uitzondering bijvoorbeeld of een korting?	11.58
700	En ik denk zelf niet dat wij ooit even goedkope energie of de goedkoopste energie ter wereld kunnen leveren.	4.23
701	Wij zullen ook nooit onze werknemers de laagste salarissen ter wereld betalen.	29.66
702	Dus we moeten zorgen dat we op andere punten beter zijn.	4.56
703	Dus we moeten zorgen dat we beter zijn in innovatie.	7.4
704	Dat onze overheid betrouwbaarder en voorspelbaarder is dan anderen.	11.01
707	Dus we moeten zorgen dat we die randvoorwaarden ook heel erg verbeteren.	4.27
708	En we moeten zorgen dat we bijvoorbeeld met wind op zee zorgen dat er een overvloed aan betaalbare stroom voor die bedrijven.	31.42
709	Die toevallig meestal aan de kust liggen beschikbaar is.	11.97
710	Overigens is het zo dat als die energie inderdaad overvloedig voorradig is.	8.79
711	Dat je als Nederland uitstekend kan concurreren met plekken waar ook overvloedige stroom voorradig is.	8.3
717	Een van de redenen is dat je namelijk kunt besparen op bijvoorbeeld transportkosten.	21.46
718	Omdat als je het in Nederland produceert dan hoef je het niet uit andere landen in te voeren.	19.79
720	Ik daarna kom bij u. Ik weet ze hebben dat we voor de luisteraar naar André Faye.	4.2
723	Volgens mij was het van de collega's van TV Rijnmond.	6.24
724	Daarin hoort u de Rotterdamse havenwethouder Robert Simons.	7.94
732	Over die verslechterde situatie van die Rotterdamse haven zei hij het volgende.	14.0
738	En als het even niet zo goed gaat, is het ook niet zo'n probleem.	4.37
743	Want als we niet oppassen, dreigen we onze industrie in Nederland, in Rotterdam, gewoon te verliezen.	30.41
744	Terwijl we hier nu nog de bouwmensen zien rondlopen.	3.64
745	Die zijn bezig met een grote verbouwing van miljoenen.	10.73
747	Deze investeringsbeslissing waar ze nu aan het bouwen zijn, die is vijf jaar geleden genomen.	7.95
748	Als er nu vandaag worden er gewoon geen investeringsbeslissingen meer in Rotterdamse haven genomen.	20.39
749	Ook met name door de stikstofuitspraak in december.	35.74
756	Het zijn ook hele heldere knelpunten waar je ook direct van kan zeggen.	4.31
758	Die stikstofproblematiek is op een bepaalde manier bizar.	33.26
759	Dat die de verduurzaming van de industrie, de verduurzaming van de energievoorziening, dat die hindert.	9.11
760	Want al die projecten die bijdragen aan die transitie en die duurzame industrie, zorgen ook voor stikstof, uitstoot, vermindering.	67.04
762	Ik las ergens dat er op dit moment 300 projecten van alle kleuren, maat en grootte, 300 projecten, die dus eigenlijk waar iedereen zegt die willen we graag hebben, liggen gewoon stil.	3.89
763	En die dus ook zullen zorgen voor een lagere stikstofuitstoot als het gaat over duurzaam energie en industrie.	47.0
764	Voor Nederland als geheel is het nog een veelvoud daarvan, denk ik.	4.51
767	Voor Nederland als geheel is het een veelvoud daarvan.	5.48
768	Ook bijvoorbeeld alleen bij Alliander, de netbeheerder, liggen er al 300 projecten nu in de vertraging door stikstof.	68.13
769	Dus ik denk dat dit voor Nederland om duizenden projecten gaat.	5.09
770	Het is inderdaad van de gekken, want het zijn projecten, de CO2, of de stikstofuitstoot van het bouwen, die is binnen een paar weken of een paar maanden terugverdiend.	29.69
771	En daarna heb je tientallen jaren gewoon emissiereductie, zowel van CO2 als van stikstof.	45.16
774	Dit is iets wat met de grootste voet moet worden opgenomen.	4.29
775	U krijgt het voordat even terug, maar ik probeer even toch even te bedenken nu.	3.41
777	Nou, alles wijst op iets met midden, middelinks, midden, middenrechts, zoiets.	3.58
781	Nou, als we kijken naar de laatste formaties kun je er toch minimaal een half jaar, ben ik nog optimistisch, bij optellen.	3.53
784	Dus nog steeds niet weten wat er dan gaat gebeuren?	5.78
786	En onder wel lopen de bedrijven naar buiten, liggen er 300 projecten plat?	28.71
787	Ja, ieder uitstel van daadgrachtig handelen is hier zeer ongewenst.	4.09
789	Ik denk dat het ook goed is om nog even onderscheid te maken tussen politiek en openbaar bestuur.	4.63
790	De politiek, dat zegt het openbaar bestuur notabene zelf, als je daar rondloopt, is eigenlijk de grote stoorzender voor goed beleid.	11.63
791	Dus die politiek wijzigt steeds prioriteiten, ook in van wat voor vorm van elektriciteit willen we hebben.	6.57
792	Er worden regelingen gestart, er worden regelingen gestopt.	5.27
793	En die onstabiliteit is een factor in zichzelf waarom dingen trager gaan.	6.72
794	Het openbaar bestuur, onder andere weer dat ministerie van klimaat en groene groei, heeft bijvoorbeeld een nationaal plan, een energiesysteem neergelegd.	34.91
796	Dat is een voorbeeld van een stuk regie waarin heel duidelijk de grote trends staan, ook de snelheid waarmee dat gaat, hoe de verhoudingen veranderen tussen de energiedragers en noem maar op.	4.46
797	En dat moet eigenlijk vertaald worden in hele concrete implementatietrajecten.	4.55
799	Wat we nu in Nederland, dat zie je ook door een aantal anderen, maar Nederland is daar pregnant slecht in, zien rondom grote projecten, dat kunnen nieuwe fabrieken zijn of infrastructuur, dat we zeven tot tien jaar bezig zijn met praten en de vergunningverlening.	7.5
801	Nou, daar moet echt van gesteld worden, dat kan niet.	4.32
802	Dat past niet in die transitietrajecten die we af moeten leggen naar 2040, 2050.	6.11
804	We hebben gezien dat toen Rusland de Oekraïne binnenviel en de gasprijs twintig keer omhoog ging, dat de projecten van nationaal belang konden worden afgesproken.	73.27
805	Er was de binnenkortste keren lagen nieuwe LNG-terminals in de Eenshaven en die werden gerealiseerd, want dat was van nationaal belang.	17.64
807	Dus die implicaties voor wat er nodig is om te implementeren, dat is een heel groot punt voor Nederland om te verbeteren.	4.97
808	Ik wil met jullie dit laatste blok, want we zetten we inmiddels alsnouw gaat dat aanbeland, is even een jump maken.	3.94
810	Laten we nou eens hier in de studio de 2050 jump maken.	4.41
811	Een beetje positief denkend, vanuit jullie perspectief ook.	4.03
813	Hoe ziet die haven dan eruit eigenlijk, ten opzichte van nu, 2050?	41.55
815	Zijn voor een deel nieuwe bedrijven gekomen, zijn ook voor een bedrijf enorm getransformeerd.	4.18
816	Je kunt daar zorgeloos rondfietsen, want de lucht is schoon.	13.51
817	En die draait heel veel op eigen groene energie, is veel efficiënter met energie.	19.71
818	En waar gaan die bedrijven die ons verlaten, waar gaan die voornamelijk naartoe?	9.72
819	Nou, voor een deel hebben we ook wereldmarkten met overcapaciteit, dus de hele wereld maakt veel meer staal dan we nodig hebben.	5.79
820	We hebben in 2050 veel minder raffinaderijen nodig, omdat het meeste vervoer dan gewoon elektrisch zal zijn, dus daar hoef je geen brandstoffen meer voor te bewerken.	84.92
821	Er is wel een toekomst voor raffinaderijen met circulaire en bioproducten, maar dat zal veel kleiner zijn.	11.43
823	En de omvang van de haven en ook in de omzet en wat ze per twee seconden geloof ik aan de kader brengen.	3.54
826	Ik denk dat ze onderdeel zijn van een voor een deel veel lokalere keten.	4.0
827	Het zal bijvoorbeeld sterk verbonden zijn met de lokale windparken op zee.	4.47
828	Dus dat betekent dat de euro's die die industrie betaalt voor zijn energierekening, die gaan naar bedrijven die ook in Nederland voor een deel die duurzaam energie maken en ook de infrastructuur daarvoor aanleggen.	21.99
829	En dat geld gaat niet meer naar Poetin, naar het Midden-Oosten of naar Amerika.	7.92
830	Victor van der Seys, zoals ze had gezegd, de voorzitter van Deltalinks, dus echt de belangenvereniging, die zou bijna zeggen, het VNO-NCW, maar dan van de Rotterdamse haven ook.	10.99
831	Als u nou als de opperlobbyist van de haven, zit u een beetje te kijken, neem ik aan, de een of andere partij levert nu zijn verkiezingsprogramma af.	3.95
832	Zet u dat hoopgeven met wat er nu tot nu toe een beetje op de plank valt?	4.84
835	Nee, ik heb ze ongeveer allemaal wel doorgekeken en eerlijk gezegd, wat mij verbaast is dat er toch voortdurend met een hele korte termijn naar de toekomst wordt gekeken.	3.93
836	De facto worden, weet je, er worden wel doorkijkjes gegeven, maar uiteindelijk de maatregelen die daarin worden voorgesteld zijn voor de komende vier jaar en dat werkt niet.	5.08
837	We zijn echt bezig met een grote verbouwing van Nederland en dat betekent dus ook echt op een andere manier moet gaan kijken.	6.93
838	We zeggen ook al heel lang van bedenk nou hoe Nederland er inderdaad in 2050, niet alleen maar Rotterdam, maar heel Nederland eruit moet zien en wat heb je dan nodig?	29.97
840	Wat vindt u het beeld wat Olof van der Gaag net schetst?	6.15
843	Of die haven er nou heel anders uitziet, weet ik niet.	4.02
844	Kijk, op het gebied van globalisering denk ik eigenlijk dat er tegenovergestelde aan de hand is.	7.2
845	Wij zien, het zijn de scenario's van het havenbedrijf, dat bijvoorbeeld de hoeveelheid containers die binnenkomt de komende jaren nog veel groter gaat worden.	26.6
846	Het kan zelfs nog tot 40% toenemen ten opzichte van nu.	21.19
847	En dat heeft te maken met welvaart die het toeneemt, maar ook afhankelijkheden die groter worden, omdat er inderdaad meer op plekken wordt geproduceerd waar dat slimmer is.	7.75
848	Er zijn mensen die hebben een beeld gemaakt van Pernis.	10.54
849	Nou, dat ziet er over 20 jaar dan uit als Central Park.	10.12
851	Die fabrieken staan er voor een groot deel nog steeds.	8.69
854	En het is inderdaad nog veel schoner dan het nu is.	4.05
855	Maar als je echt een beetje doordenkt, dan moet je nog ook naar een verdere herschikking van Nederland.	4.13
856	Want hoe logisch is het nog dat je bijvoorbeeld datacentra overal neerzet, terwijl je weet dat die stroom allemaal van de Noordzee af moet komen.	35.52
858	Hoe logisch is het om Maar nu raakt u een kwetsbaar punt.	4.77
862	Maar waar we dan een beetje heel spannend gaan worden, als het woord industriepolitiek gaat vallen.	4.21
863	Want daar hebben we überhaupt in jaren tachtig slechte ervaringen mee.	8.29
864	En een overheid die ook echt gaat zeggen, we gaan echt ingrijpen, harde keuzes maken.	6.03
865	Als je politici hier naar vragen zegt, daar moeten we met elkaar eens goed over nadenken en goed gaan kijken hoe we dat Ja, dat hoor ik al jaren.	6.11
866	Maar echt ingrijpen, zeggen voor jou is geen plek meer en voor jou wel, omdat we daarin geloven voor de lange termijn.	3.71
868	Je hoort me ook niet zeggen dat er geen plek is, maar misschien een andere plek.	3.97
869	Uiteindelijk moet je het energiesysteem gaan optimaliseren.	6.47
870	En dan ligt het voor de hand om bedrijven te verplaatsen naar de plek waar overvloedige energie is.	4.68
872	En waarschijnlijk het meest in de buurt van de Rotterdamsehaven, omdat er ook heel veel waterstof gaat binnenkomen.	28.59
873	En dat schuld je weer vele miljarden aan uitgaven die je moet investeren om bijvoorbeeld elektriciteitsnetten te verzwaren.	23.64
874	André Fay, zoals gezegd, de professor energiesysteemanalyse even.	14.58
875	Die waterstof, het is een vrij technisch verhaal, maar in die zin, wat belangrijker element is, is het is veel energie nodig om het te maken eigenlijk, hebben we platgezegd.	4.12
876	En nu was eigenlijk in de prognoses, in de ambities, was dat er eigenlijk nu al een grotere markt voor zou zijn.	4.04
877	Dus dat bedrijven, als ze er in een moment investeren, of het kost veel geld om erin te investeren, maar dat ik in ieder geval zeker ben dat er een markt is, dat er afnemers zijn.	4.05
878	En daar is ook nu een soort padstelling bijna ontstaan, hè?	5.53
879	Nou ja, dat is een van de sleutelvoorbeelden waar die regie, die planning, van wat heb je allemaal nodig om op het juiste moment de goede zaken bij elkaar te brengen, waar dat niet goed is gelopen.	3.9
880	Ik denk, over waterstof is misschien wel te veel gepusht.	5.25
882	Omdat, op het moment dat je veel groene waterstof wil, dus gemaakt uit duurzame stroom zonder wind, moet je eerst die overschotten zonder wind ook hebben.	8.59
883	Op het moment dat je dat systeem op schaal hebt, moeten we veel meer van die windparken bouwen, bijvoorbeeld op de Noordzee, meer zonnecapaciteit.	52.1
884	En daar ook genoeg balanceermogelijkheden in, om te zorgen dat vervolgens de waterstofabrieken, die electrolyzers, zoals ze dan heet, dat die ook weer een goede business case hebben.	6.0
885	En daar zijn we denk ik wat te veel mee gaan haasten, terwijl de productiecapaciteit op de Noordzee nog op schaal moet komen om dat te doen.	9.57
886	Nou, rondom elektriciteit zie je een soort gelijkproblemen.	7.5
887	Daar zijn we eigenlijk weer heel succesvol geweest.	4.18
889	Maar daar hebben we weer verzuimd om de vraagkant snel genoeg op orde te brengen en die ook flexibel te maken.	3.73
891	Wat je dan nodig hebt is flexibele vraag en of opslagmogelijkheden.	3.91
892	Nou, dat is ook nog een specifiek Nederlands probleem.	5.44
893	Want we hadden het al over wat is er nu specifiek in Nederland niet goed aan het gaan.	14.12
894	Waarom is Nederland nu zo duur bijvoorbeeld met zijn groene stroom?	71.21
895	Dat heeft te maken met de problematiek die al door Scheiss is geschetst.	8.96
896	Maar ook bijvoorbeeld dat wij in Nederland geen goede flexibiliteitsmarkt hebben.	11.16
897	En België en Duitsland bijvoorbeeld, andere landen om ons te zeggen.	7.62
899	Dat er waarde wordt toegekend aan apparatuur waarmee je elektriciteit op kan slaan.	13.73
900	Of heel snel een korte tijd veel stroom kan leveren als er geen stroom is.	7.32
901	Bijvoorbeeld gasturbines die een paar honderd uur per jaar draaien.	30.27
902	Dat soort onderdelen die zijn duur, maar die heb je nodig voor die totale elektriciteitsvoorziening om die gewoon weer een goede kostprijs te geven.	5.58
903	Dat zijn die systeemberekeningen die TNO ook heeft gemaakt in het verleden.	20.25
904	Als je dat goed doet, kan die elektriciteitsprijs van de toekomst gewoon een prima en concurrerend niveau bereiken.	13.46
905	Maar we hebben daar niet de goede beleidskaders voor gemaakt om dat te bereiken.	6.24
906	Nou, dat zijn hele concrete Nederlands problemen die ook eigenlijk heel snel in Nederland kunnen worden opgelost.	5.3
907	En deze zou u graag ergens verwerkt willen zien in verkiezingsprogramma's en al helemaal een coalitieakkoord.	3.7
909	Wat ziet u als u even die verkiezingsprogramma's die nu achter elkaar op de plank vallen, wat ziet u daar voor uw neus verschijnen?	5.48
910	Nou ja, wat je eigenlijk zou willen, dat is eigenlijk mijn wens, ontkoppel de energietransitie en de industriele transformatie van het politieke bedrijf.	4.7
917	Want het gaat over betaalbaarheid en zekerheid van je energievoorziening.	25.01
918	En het gaat inmiddels ook over strategische autonomie.	4.22
919	Onze kwetsbaarheid in Europa in het geopolitieke spel.	16.06
921	En die willen we ook graag concurrerend en groen hebben.	3.78
922	Dat is ook weer zo'n zaak van nationaal belang, van Europees belang.	3.68
923	Lees het Draghi-rapport, alle grote conclusies die op Europees niveau zijn.	9.32
924	Maar moet je dit hele probleem in die zin Dan gaan we nu zes minuten voor het einde van het programma.	3.4
928	Wat in Nederland dan zo'n beslag zou krijgen voor 200 miljard.	17.09
933	Die heeft ook duidelijk aangegeven een groot verschil.	4.82
934	En dat is waar Europa minpunten heeft ten opzichte van de VS en China.	9.59
935	Is dat onze kapitaalmarkt minder goed is ontwikkeld.	16.89
942	Want dit is natuurlijk echt een aantoonbare investering.	4.39
943	Waar je natuurlijk ook een logisch rendement op gaat halen.	4.51
946	Dat in Europa er veel geld bij elkaar geschaafd werd.	15.55
950	Dat helpt ook niet echt lekker met de draagvlakken.	4.73
955	En ik denk dat we daar heel nuchter over moeten zijn.	4.12
962	En dat geldt ook voor de organisatie van die kapitaalmarkt.	5.26
974	De eerste zin van de paragraaf is voor u. Wat komt erin te staan als het er nu ligt?	5.86
975	Wij gaan door met het versnellen van de energietransitie.	7.1
976	Omdat het ons land schooner en onafhankelijker maakt.	6.86
977	Daarvoor zorgen wij dat allereerst de basis op orde is.	3.76
980	En zorgen ook dat binnen 2 jaar er een vergunning geregeld is.	8.13
983	We zorgen ook dat duurzame energie betaalbaar en beschikbaar is.	58.47
986	Ik dacht dat ik u al aan zou overvallen met deze vraag.	3.59
987	Maar ik heb het idee dat u wel reerlijk voorbereidt.	3.6
988	Jullie lieten hem er al een beetje in de lucht hangen.	3.47
992	Is dat we zorgen dat de vraag naar groene producten toeneemt.	55.5
993	Want als bijvoorbeeld Tata Steel weet dat er een vraag naar groen staal komt.	20.02
994	Dan ontstaat er ook voor Tata Steel of andere staalfabrikanten.	22.59
996	Dus we moeten bijvoorbeeld kijken waar wordt dat staal gebruikt.	5.99
997	Het antwoord is bijvoorbeeld in de Europese auto industrie.	14.3
999	Voor een deel met Europees groen staal gemaakt gaan worden.	4.67
1001	Dat is die Amerikanen een gigantische heffing op de Europese staal.	48.32
1003	En vervolgens bedreigen die Amerikanen ook nog Europa.	29.41
1005	Die vervolgens dat heel goedkoop op de markt kunnen zetten.	5.18
1007	Laten wij zorgen dat we onze eigen energiebroek op gaan houden.	26.35
1008	En dat we ook onze eigen industriebroek op gaan houden.	4.4
1009	En dat wij zorgen dat er een afzetmarkt voor groen staal in Europa komt.	20.83
1013	Meneer van der Seijs, ik vroeg om één zin van de paragraaf.	4.03
1014	Maar hij heeft mij de hele paragraaf net opgedreund.	3.72
1020	Want dat is wat de industrie nodig heeft om te kunnen door investeren.	8.0
1021	En zorg er met name voor dat Nederland kan concurreren met de rest van Europa.	7.24
1022	Nederland heeft alles in zich om gewoon prima te kunnen concurreren.	9.2
1023	En hij heeft het gewoon simpelweg over die kop erop.	3.93
1025	In brede zin gewoon dat de omstandigheden, de condities dezelfde zijn als in landen om ons heen.	4.19
1026	En dan is Nederland uitstekend in staat om schoon en ook concurrerend te produceren.	8.98
1027	En dan zegt u ook, dat is een vraag, ik zeg het misschien wat stel, maar dan zegt u ook.	3.65
1028	Dan is het ook logisch dat sommige bedrijven, ook al doen we die voorwaarden dus beter.	4.82
1031	Dan zal het nog steeds voor sommige bedrijven toch niet haalbaar zijn om in Rotterdam te blijven.	5.63
1032	En die worden dan misschien vervangen door andere bedrijven.	5.31
1036	En wat voor een type bedrijven die er nu nog wel zitten, waarvan u zegt, nou eerlijk is eerlijk.	3.6
1037	Nou kijk, Olof had het er net over al een miljoen elektrische auto's die hier rondrijden.	10.68
1038	De vraag naar fossiele brandstoffen gaat langzaam maar zeker teruglopen in Europa.	53.14
1039	Dus dat betekent dat je niet meer ook een raffinaderij nodig hebt.	5.74
1046	Volgens mij heeft Shell een hele efficiënte raffinaderij daar.	15.23
1048	Het is jammer dat die bioraffinaderij niet doorging.	6.73
1049	Maar in algemene zin is Shell natuurlijk een bedrijf dat ontzettend veel in innovatie investeert.	13.65
1051	Maar dan zou je toch denken met alles wat we net over gehad hebben.	3.92
1052	Dat zo'n bioraffinaderij dat dat nou juist wel zou moeten kunnen.	6.49
1053	Zeg ik, maar niet gehinderd door exacte kennis in deze.	3.66
1054	Ja, goed, je moet dan Shell vragen waarom ze die besluit hebben.	12.98
1058	Volgens mij is ook hier het punt, als ik zo vrij mag zijn, dat de vraag naar biobrandstoffen te weinig wordt aangewakkerd.	13.52
1059	Dus als je tegen de vliegtuigindustrie zegt je moet meer biobrandstoffen bijmengen, dan ontstaat er een afzetmarkt voor bioraffinaderijen.	54.44
1060	Ja, dat was wel het idee hè, dat ook naar Schiphol daar was getransporteerd.	14.61
1061	Ja, daar zijn we toch een beetje te aarzelend in geweest.	3.65
1062	En als die afzetmarkt wegvalt, dan vallen ook investeringsbeslissingen en verduurzaming weg.	15.01
1064	Super, het laatste cruciale ingrediënt voor die succesvolle transitie is innovatie.	5.4
1065	En niet alleen om al die nieuwe processen en die energievoorziening goedkoper te maken.	5.14
1066	Maar ook omdat daar Nederland zijn geld mee gaat verdienen op lange termijn.	15.19
1067	Al die producten, al die nieuwe technieken, dat zijn de groeimarkten.	3.72
1068	De fossiele markten gaan krimpen, de markten voor duurzaam energie, voor groene producten, die gaan geweldig groeien.	18.16
1069	Als we daar een koploper in zijn en we zijn een ontzettend innovatief land, dan gaan we daar uitstekende boterham mee verdienen.	10.19
1072	Het is zeer zorgelijk, maar als u het einde van de uitzending gehaald hebt als luisteraar, weet u ook.	5.71
1073	Er liggen volop kansen en eigenlijk een hele mooie toekomst.	4.34
1076	Ik dank mijn gasten en ik dank ook u als luisteraar.	3.7
1078	Tot dan, zo direct in een Christiaan Bodebak met het nieuws.	4.18