Een Vandaag 🇳🇱

_id	67a255a1f54554f72967603e
url	https://npo.nl/start/serie/eenvandaag/seizoen-12/eenvandaag_5560/afspelen
datetime	2025-02-04 18:30:00
description	Achtstegroepers maken de doorstroomtoets, maar kritiek onder basisscholen neemt toe * Microplastics zijn in de hersenen gevonden: welke gevaren kleven hieraan? * Door cellentekort lopen daders in 1.158 strafzaken met slachtoffers nog vrij rond * Subsidie warmtepompen brengen aanleg warmtenetten in gevaar

 

Statements

idx	statement	score
1	LIVEPROGRAMMA, ONDERTITELING KAN ACHTERLOPEN Goedenavond.	0.01
2	Het aantal veroordeelden dat vanwege het cellentekort geen straf uitzit is het afgelopen jaar flink gestegen.	99.99
3	Het zijn er nu ruim 4000, en dat is vier keer zoveel als vorig jaar.	0.72
4	In een kwart van de gevallen gaat het om zaken met slachtoffers en nabestaanden blijkt uit onderzoek van EenVandaag.	99.99
7	En wij al vier jaar bijna in een nachtmerrie zitten.	0.01
9	Dan bekruipt je ook wel de angst, als nabestaande en als ouders: Wordt het nog wel in Nederland Gaat hij zijn straf nog wel uitzitten?	0.01
10	Vier jaar geleden werd de 22-jarige Shana op haar fiets vlak voor een zebrapad doodgereden in Amsterdam.	6.02
12	Shana kwam zwaargewond aan in het ziekenhuis, vertelden haar ouders eerder in EenVandaag.	0.3
13	Die arts kwam naar me toe en die zat echt op de knieën voor me.	0.09
15	En vijf minuten later kwam hij terug en hij zegt: Ik kan het niet.	0.01
16	Toen zijn we bij haar geweest en was het heel snel eh is ze gestorven.	0.01
17	De dader werd vorig jaar mei in hoger beroep veroordeeld tot zes maanden cel en twee jaar rijontzegging.	0.01
19	Shana's ouders vonden de straf te laag maar waren opgelucht dat hij wel de cel in moest.	0.02
20	Maar de dader heeft zijn straf nog altijd niet uitgezeten vanwege cellen- en personeelstekort.	22.93
26	Want hij moet eerst zijn zes maanden celstraf uitzitten, en daarna gaat de rijontzegging pas in.	0.02
27	Het kan toch niet zo zijn dat welke straf je ook opgelegd krijgt dat je die dan maar niet hoeft uit te zitten, door dit probleem?	0.01
28	Eind 2023 moest toenmalig minister Weerwind een pijnlijke beslissing nemen.	0.66
29	Ik zie een forse, enorme instroom van gedetineerden.	0.19
30	Ik zie maar een beperkte menskracht die op dit moment heb.	0.01
33	Vanwege het tekort aan personeel werd besloten bepaalde veroordeelden voorlopig niet op te roepen hun straf uit te zitten.	0.01
35	Zij wachten thuis op een brief wanneer ze zich moeten melden bij de gevangenis.	0.01
36	Het zou niet moeten gaan om de zwaarste criminelen want die worden na hun veroordeling meestal meteen naar de cel gebracht.	0.05
37	Alles is er puur op gericht om ervoor te zorgen dat de zware gevallen worden opgesloten.	0.01
38	Een jaar geleden ging het om 1100 veroordeelden die niet werden opgeroepen.	0.05
39	Uit cijfers blijkt dat het aantal inmiddels bijna is verviervoudigd naar ruim 4000 veroordeelden die nog altijd vrij rondlopen.	97.42
44	Voor rechter, want die heeft straf opgelegd en die wil dat die straf wordt uitgevoerd.	0.01
46	Dus dan maar zo snel mogelijk zitten en niet nog een paar jaar wachten.	0.01
48	Want die willen ook dat een straf wordt uitgevoerd.	0.01
49	Dit is voor alle partijen een onwenselijke situatie.	0.01
50	Veroordeelden in zaken met slachtoffers en nabestaanden zouden met voorrang worden opgeroepen.	0.01
51	Maar inmiddels lopen ruim 1100 veroordeelden in zaken met slachtoffers nog vrij rond.	0.03
52	Het gaat dus om ruim een kwart van het totale aantal.	0.02
54	Want als je nog weet dat de dader nog altijd vrij rondloopt.	0.01
57	Het is altijd makkelijk gezegd: Je moet je leven weer oppakken.	0.01
60	Wie de status van zelfmelder krijgt en dus nu nog vrij rondloopt verloopt volgens van der Goot bovendien willekeurig.	0.01
61	En het leidt tot onnavolgbare en onrechtvaardige situaties, zegt hij.	0.02
62	Zijn 18-jarige cliënt kreeg een veel lichtere straf voor een verkeersongeluk dan zijn 24-jarige cliënt die twee mensen doodreed door onvoorzichtig rijgedrag.	99.97
63	Toch kreeg juist deze laatste het stempel zelfmelder.	0.01
64	Dus in de zaak van die jongen van 24 was alles zwaarder, erger en ernstiger ten opzichte van die cliënt van 18 jaar.	0.07
65	Het CID heeft bepaald dat die jongen van 18 jaar geen zelfmelder is.	0.04
66	Dus die werd op een ongelegen moment thuis opgewacht door de politie en afgevoerd naar de gevangenis.	0.01
67	En die jongen van 24 jaar zit nu al anderhalf jaar te wachten op een oproep die maar niet komt.	18.66
70	Het is wat mij betreft willekeurig, niet transparant en onrechtvaardig.	0.01
71	Staatssecretaris Coenradi kondigde eind vorig jaar 'code zwart' af.	0.02
72	In geen enkele gevangenis of politiebureau is nog plek voor nieuwe verdachten of veroordeelden.	22.25
73	Sommige gevangenen komen daarom nu drie dagen eerder vrij.	0.01
74	Ook wordt soms gekeken naar de enkelband als alternatief voor celstraf.	0.01
75	Gaan ze duidelijk niet zeggen: Het heeft te lang geduurd dus meneer hoeft zijn straf niet meer uit te zitten.	0.02
76	Of dat er iemand gaat zeggen: Laat hem maar thuis zitten, met een enkelband om.	0.01
79	Ik nodig de staatssecretaris of de minister heel graag uit om persoonlijk met ons in gesprek te gaan.	0.01
81	Dat ze zich moet schamen dat in een land als Nederland waar we normen en waarden heel hoog in het vaandel hebben staan dat dit gebeurt.	0.01
82	Ik ga het erover hebben met justitieverslaggever Fannie Tijmstra.	3.55
83	Het aantal veroordeelden dat vrij rondloopt groeit dus explosief.	0.03
85	Ja, er werd altijd gezegd dat de veroordeelden die niet opgeroepen zouden worden lichtgestraften zouden zijn.	0.03
87	En veroordeelden in zaken met slachtoffers en nabestaanden zouden met voorrang worden opgeroepen.	0.03
88	Maar uit de cijfers die wij nu in handen hebben komt een ander beeld naar voren.	3.39
89	Dit laat voor het eerst zien dat er wel degelijk heel veel veroordeelden bij zitten van zaken met slachtoffers.	1.63
91	Dat gaat dus om dodelijke verkeersongelukken, maar ook om mishandeling of diefstal.	0.01
93	En dan komen er dus ook nog eens elke maand honderden veroordeelden bij die niet vastgezet kunnen worden Het aantal groeit, maar je zou zeggen: er worden ook mensen alsnog vastgezet.	97.11
94	Slechts 32 mensen van de 1700 zitten achter de tralies.	1.55
96	Het kan zijn dat ze zijn opgeroepen maar ze hebben zich niet gemeld.	11.85
98	Een andere optie is een boete opleggen of een enkelband.	17.05
100	De mensen zijn bang dat zo iemand een enkelband krijgt.	0.02
102	Als een zaak verjaard dan hoeft zijn de daders geen straf uit te zitten.	0.01
103	Zes personen worden met voorrang opgeroepen om te voorkomen dat die hun straf ontlopen.	0.03
104	Ook in Den Haag is met verbazing gereageerd op ons onderzoek.	0.02
109	Want de samenleving moet erop kunnen vertrouwen dat de overheid zorgt voor veiligheid en dat de rechtsstaat in ieder geval als basistaak heeft om te zorgen dat mensen die straffen opgelegd krijgen van een rechter dat die ook fatsoenlijk hun straf uit kunnen zitten.	0.01
112	Die meneer krijgt maar geen oproep om te gaan zitten.	0.26
113	Die ouders van dat slachtoffer, die maken zich ernstig zorgen.	0.03
119	Nu blijkt ook uit de gegevens die het departement Veiligheid en Justitie ons heeft gegeven dat er een groep van 1750 zelfmelders zoek is in het systeem.	0.02
123	De staatssecretaris faalt in de basistaak om te zorgen voor voldoende celcapaciteit om de gevangenen op te sluiten.	0.12
124	En dan is ook nog de administratie dusdanig slecht op orde dat je niet weet waar die mensen zijn, of ze wel of niet hun straf hebben uitgezeten.	1.12
127	Dat zag ik vanochtend in jullie bericht voor het eerst.	0.01
129	De PVV heeft grote woorden gesproken, een grote mond gehad, die zou het op gaan lossen.	0.01
132	Je zou het vak van gevangenispersoneel aantrekkelijker kunnen maken om te kijken hoe je meer mensen naar de gevangenissen kunt trekken om dit belangrijke werk te doen.	0.01
134	Fannie, wat zegt staatssecretaris Coenradie hierover?	0.01
136	Ze zou ons voor de camera te woord staan, maar ze liet vandaag weten ziek te zijn.	0.02
137	Ze heeft schriftelijk laten weten dat ze het onverteerbaar vindt voor de nabestaanden.	0.06
138	Ze zegt keihard aan het werk te zijn om te voorkomen dat die mensen vrij rond kunnen lopen.	0.02
139	Maar ze heeft niet echt een oplossing voor deze chaos.	0.01
140	Ze zegt plekken te hebben gecreëerd in een aantal bestaande gevangenissen.	0.02
141	Maar dat zijn druppels op een gloeiende plaat, lapmiddelen.	0.01
143	Dat is heel pijnlijk, met name voor de PVV de partij die beloofde daders keihard aan te pakken en dat misdaad niet zal lonen.	4.62
144	Hun eigen staatssecretaris kan niet voor elkaar krijgen met dit systeem dat al die veroordeelden, waaronder de dader die Shana doodreed, vast komen te zitten.	0.11
147	En als u een vraag of opmerking hebt over dit verhaal dan kunt u naar eenvandaag.nl/chat.	0.46
148	Daar zitten collega's van de redactie en mijn collega Fannie sluit daar ook zo bij aan.	0.02
149	Achtstegroepers maken vandaag en morgen de papieren doorstroomtoets.	0.01
150	Met de uitslag van deze verplichte toets kan het schooladvies van 175.000 leerlingen omhoog bijgesteld worden.	0.01
152	Maar er zijn steeds meer scholen die kritiek hebben.	0.02
158	Alle kinderen uit groep 8 zitten vandaag en morgen te zwoegen op de doorstroomtoets.	0.02
159	Maar Op de Matthieu Wiegman school is het niet verplicht om mee te doen aan deze belangrijke toets.	0.01
160	Maar Op de Matthieu Wiegman school is het niet verplicht om mee te doen aan deze belangrijke toets.	0.01
166	Hij meet spelling, begrijpend lezen en het rekenonderwijs.	0.01
170	Kinderen leren ook heel veel van het spreken met elkaar.	16.44
172	Vorig jaar is de doorstroomtoets voor het eerst geïntroduceerd.	0.01
173	De bedoeling was dat kansenongelijkheid verminderd zou worden.	0.04
174	Maar na een jaar tijd blijkt het tegenovergestelde het geval.	32.19
175	Veel kinderen worden te hoog ingeschaald en kunnen niet meekomen.	7.06
176	Veel kinderen worden te hoog ingeschaald en kunnen niet meekomen.	7.06
177	Het is onze taak om kinderen op een passende plek te krijgen.	0.01
178	Mirjam den Braven, de moeder van Puk, heeft er bewust voor gekozen dat haar dochter vandaag niet de toets heeft gemaakt.	0.01
179	Want er is allang een keuze gemaakt voor het niveau van de middelbare school.	0.14
180	Wij hebben de afgelopen drie jaar nauw contact gehad met de leerkrachten.	0.01
181	We weten heel goed op welke manier zij het beste kan leren.	0.01
191	Het laat zien welk type vervolgonderwijs bij een leerling past.	0.05
192	Een school kan aan de hand van resultaten het advies verhogen.	0.01
197	Ik heb er vertrouwen in dat alle leerkrachten op school het goed gezien hebben.	0.01
198	Bovendien worden scholen ook afgerekend op de scores van de kinderen.	0.01
199	Bovendien worden scholen ook afgerekend op de scores van de kinderen.	0.01
200	Als het de leerresultaten zou kunnen meten vind ik dat prima.	0.01
202	De school biedt hitte aan maar er wordt veel te weinig getoetst.	0.06
204	De bestuurlijke ongehoorzaamheid wordt ook hoog opgenomen in Den Haag Vanmiddag komt er een telefoontje van de staatssecretaris van onderwijs, Mariëlle Paul.	0.02
209	Wat is er mis met het te hoog inschalen van een kind?	0.01
211	Dat kind denkt dan de hele tijd: ik weet niet waar het over gaat.	0.01
216	De onderwijsinspectie doet onderzoek naar de scholen die zijn gestopt met de doorstroomtoets.	7.48
217	Morgen staat er alvast een gesprek gepland met de Matthieu Wiegmanschool.	0.01
218	Microplastics, stukjes plastic die je soms niet eens met het blote oog kunt zien.	99.98
220	En nu blijkt uit onderzoek dat ze zelfs in onze hersenen zitten.	99.88
221	Ja, Amerikaanse onderzoekers analyseerden het hersenweefsel van tientallen overledenen, uit 2024 én uit 2016.	0.11
223	In de hersenen uit 2024 was de concentratie microplastics ongeveer anderhalf keer zo hoog als bij de hersenen van 8 jaar eerder.	99.99
224	In deze studie gingen wetenschappers met een nieuwe methode op zoek naar de allerkleinste plasticdeeltjes.	67.52
225	Die zijn slechts een miljoenste van een millimeter groot en zelfs onder een microscoop niet te zien.	21.83
226	En zo kwamen ze erachter dat een half procent van ons brein bestaat uit plastic.	99.99
227	De doses van plastic die ze nu vinden in de hersenen zijn echt een stuk hoger dan ik had verwacht.	99.99
229	Uit de studie blijkt dus, dat er via de lucht, het water en ons voedsel.. steeds vaker dan vroeger plastic deeltjes ons lichaam binnenkomen.	99.99
231	En die komen op verschillende plekken in ons lijf terecht.	0.1
232	Ze zijn in dit onderzoek aangetroffen in de lever en in de nieren.	0.05
233	Maar opvallend genoeg komen er op een of andere manier veel grotere hoeveelheden in onze hersenen.	92.59
234	Ik denk dat er twee mogelijke redenen zijn waarom het zich meer ophoopt in de hersenen.	0.06
235	De eerste is dat als je microplastics inademt dat ze via de neuszenuw vrij direct in onze hersenen kunnen komen.	99.94
236	Een andere reden: Gezien het karakter van plastic zou het zo kunnen zijn dat ze wat meer ophopen in vettige omgeving.	0.01
238	Nu horen we al langer over microplastics en de mogelijke gevaren ervan.	0.01
242	Want de onderzoekers vonden bij mensen met dementie meer plasticdeeltjes in het brein.	99.99
244	Wat de auteurs zelf al zeggen in deze studie, ik denk terecht is dat het waarschijnlijk komt doordat die microplastics makkelijker de hersenen van mensen met dementie kunnen binnendringen dan de hersenen van gezonde mensen.	99.97
245	Dat betekent dat die hogere aantallen microplastics in de hersenen waarschijnlijk eerder een gevolg zijn van de dementie dan een oorzaak.	30.97
246	Die plasticdeeltjes zijn dus echt overal: in de lucht, in het water, in ons eten.	99.98
247	Is er dan niets dat we kunnen doen om onze inname van die microplastics te verminderen?	0.01
248	Ja, het lijkt echt onmogelijk om helemaal te voorkomen dat je ze binnenkrijgt.	0.08
251	Bepaalde soorten tandpasta en make-up bijvoorbeeld.	0.05
254	Maar onderzoekers zijn sowieso niet alleen maar pessimistisch.	0.01
255	Het lijkt er namelijk op, dat ouderen niet meer plastic in hun hersenen hebben dan jongeren.	99.99
256	Dat zou erop kunnen wijzen, dat het lichaam niet alleen plastic opneemt, maar ook weer zelf afvoert.	99.81
259	Warmtenetten zijn onmisbaar voor de energietransitie.	99.98
261	Een populair alternatief is de oorzaak: de warmtepomp.	0.01
264	Ja mevrouw, ze zijn hier druk bezig in de straat met het aanleggen van een warmtenet voor stadsverwarming.	0.01
268	De meeste mensen hebben hier of CV of ze hebben nog gas.	0.01
269	Ik heb al elektrisch koken en ik heb een hekel aan elektrisch koken.	42.37
272	Nee, hier op de rand van de Haagse Schilderswijk en Transvaal horen we weinig enthousiasme over stadsverwarming en elektrisch koken.	0.5
277	En die buizen zorgen ervoor dat warm water vanuit de haven van Rotterdam hier naar de stad toe komt.	92.72
278	Dat warme water moet uiteindelijk duizenden woningen gaan verwarmen.	0.01
279	Onder andere dus in Transvaal en de Schilderswijk waar de buizen inmiddels liggen en de straat weer wordt dichtgemaakt.	0.02
281	In deze Haagse wijken moet het gebeuren, vindt wethouder Arjen Kapteijns.	0.02
282	Onze handen jeuken om dit soort straten aan te pakken.	0.01
283	En wat we dan willen is niet alleen isoleren maar ook dan meteen een hele goede warmteoplossing aanbieden.	0.01
284	En dat zou in dit soort delen van de stad echt een warmtenet moeten zijn.	0.01
285	En Den Haag is niet de enige stad met ambitieuze warmtenetplannen.	51.46
287	Vooral in gebieden waar mensen dicht op elkaar wonen.	0.01
289	En het klinkt gek, maar volgens de Algemene Rekenkamer komt dat door teveel subsidie.	0.09
290	Wat we zien: Nederland gaat van het aardgas af voor de verwarming van woningen en huizen en gebouwen.	99.94
291	En de minister heeft tal van subsidies daarvoor beschikbaar gesteld.	0.01
292	En onze hoofdconclusie is dat het risico is dat de ene subsidie, namelijk die voor warmtepompen in het wiel gaat rijden met de uitrol van de warmtenetten.	0.04
293	Want dat zit zo: Een warmtenet is pas betaalbaar als het grootste deel van de woningen meedoet.	56.19
294	Als mensen warmtepompen nemen, hebben ze geen warmtenet meer nodig.	39.71
295	En dan wordt het voor de rest zonder warmtepomp dus duurder.	0.02
296	Of dan heeft het warmtebedrijf geen zin meer om erin te investeren.	0.01
300	En de onderliggende oorzaak daarvan is dat de groei in warmtepompen heel stevig is.	0.19
301	Veel steviger dan bijvoorbeeld de groei in het aantal aansluitingen voor het warmtenet.	0.01
302	En dat ziet er zo uit: In 2023 is volgens de Rekenkamer 160.000 keer gekozen voor een warmtepomp, om een huis duurzaam mee te verwarmen.	0.05
303	15 keer zoveel als het aantal warmtenetaansluitingen in hetzelfde jaar.	98.58
305	En dat terwijl het kabinet over vijf jaar een verdubbeling van het aantal warmtenet-aansluitingen wil hebben.	0.05
309	En die stellen: de uitrol van de warmtenetten naar dit doel toe is buiten bereik.	0.02
313	Het aansluiten van een warmtepomp zit de aanleg van een warmtenet dus in de weg.	0.07
314	Dan kun je denken, dan laten we dat warmtenet toch voor wat het is en doen we voor iedereen gewoon een warmtepomp.	0.02
316	Voor lucht-waterwarmtepompen, die nu best wel populair zijn en ook flink gesubsidieerd zijn daar kun je met 1 kilowatt aan elektriciteit in de winter, als het echt koud is 2,5 tot 3,5 kilowatt aan warmte naar je radiatoren brengen in een woning.	99.98
317	Maar gaan we naar warmtenetten met duurzame temperatuurbronnen bijvoorbeeld geothermie of restwarmte uit de industrie dan kun je met 1 kilowatt elektriciteit wel 20 kilowatt voor geothermiebronnen of 50 kilowatt voor restwarmte aan warmte afleveren.	17.78
318	Dan zijn we bijna gek dat we met warmtepompen werken.	0.02
320	Je hebt ze allebei nodig in een duurzaam energiesysteem.	0.02
321	Want als woningen heel ver uit elkaar liggen, in uitgestrekte dorpen dan ligt een warmtepomp heel erg voor de hand.	0.01
322	Maar in dichtbebouwde stedelijke gebieden, daar is een warmtenet een heel interessante optie.	0.02
324	Warmtebedrijven willen niet investeren omdat de nieuwe warmtewet nog niet is aangenomen.	6.62
326	Maar hoe langer dat duurt, hoe moeilijker het aanleggen van een warmtenet uiteindelijk wordt.	0.02
327	Als je CV-ketel nu kapot is, gaan mensen voor een warmtepomp kiezen, want er is nog geen warmtenet.	0.31
328	En als straks 10 of 20 of 30% van de huizen al een warmtepomp heeft, dan kan het helemaal niet meer uit.	0.02
329	En dan heeft Den Haag wel een probleem, zegt de wethouder.	0.05
330	Zonder warmtenetten komen deze delen van de stad niet van het gas af.	99.87
331	Uit alle studies blijkt dat warmtenetten in hele grote delen van Den Haag de beste oplossing zijn.	99.9
333	Dit zijn ook de delen van de stad waar veel kwetsbare mensen wonen.	0.01
334	Veel woningbouwcoöperatie bezit, veel hoogbouw, veel sociale huur.	0.65
335	Juist deze groep mensen moeten we niet in de kruil laten staan.	0.01
336	Als deze groep mensen zouden we een heel financieel aantrekkelijk aanbod willen doen zodat komende decennia van duurzame, comfortabele woningen binnen handbereik komen.	0.01
338	Het kabinet moet daar wat aan doen, vindt de Algemene Regenkamer.	0.02
340	Wij bevelen aan dat zij stopt met het subsidiëren van warmtepompen in wijken waar een warmtenet is gepland.	0.01
341	En waar dus die warmtepompen ook die uitrol van het warmtenet kunnen belemmeren.	0.01
344	Voor een bedrijf moet het rendabel zijn en voor de burger moet het betaalbaar zijn.	0.01
345	Maar daarvan zegt het kabinet in een reactie op het rapport: Er is volledige keuzevrijheid.	0.03
348	De vraag is alleen, moet de minister dat subsidiëren?	0.02
349	Dus iets subsidiëren waarbij hij eigenlijk een andere oplossing ondermijnt?	0.01
353	Als u vragen heeft over dit verhaal of over andere onderwerpen in deze uitzending stel ze vooral aan mijn collega's op de redactie.	0.02