Een Vandaag 🇳🇱

_id	67c5ee2592c45a768b32323a
url	https://npo.nl/start/serie/eenvandaag/seizoen-12/eenvandaag_5596/afspelen
datetime	2025-03-03 18:30:00
description	Wat is een oorlogseconomie? * Staakt-het-vuren nu alweer het raam uit. * Ruim 4 op 10 kinderen mogen voor 18de verjaardag alcohol drinken. * Dorpen in Bulgarije lopen leeg omdat arbeidsmigranten naar West-Europa gaan.

 

Statements

idx	statement	score
1	LIVEPROGRAMMA, ONDERTITELING KAN ACHTERLOPEN Goedenavond.	0.01
2	Europese leiders proberen uit alle macht een vuist te maken tegen Rusland.	22.19
3	Samen stonden ze gisteren om de Oekraïense president Zelensky heen.	0.02
4	Europa zoekt samenwerking, maar hoe doe je dat als ieder land ook zijn eigen koers vaart?	0.02
5	Het begin van een Europees staakt-het-vuren-plan staat inmiddels alweer ter discussie.	0.11
8	Europese leiders, de Canadese premier Trudeau en NAVO-chef Rutte.	0.03
9	Natuurlijk in reactie op de woordenwisseling tussen de Amerikaanse en Oekraïense president afgelopen vrijdag.	0.15
13	De Franse president Macron onthulde aan de Franse krant Le Figaro: een staakt het vuren.	0.04
17	Beperkte wapenstilstand, alleen op zee en in de lucht.	4.7
19	Opstart voor onderhandeling over echt vredesakkoord.	0.36
22	Premier Starmer werd in Britse media afgelopen week daar ook toe opgeroepen.	0.02
25	In het verleden werd daar bijvoorbeeld onderhandeld over de oprichting van de NAVO.	0.02
26	Smeed de eenheid van Europese bondgenoten, die Churchill al voor ogen had.	0.2
27	Lukte het premier Starmer om op die plek opnieuw eenheid te smeden?	0.01
28	Het Kremlin zegt vandaag: 'Het eensgezinde Westen lijkt uit elkaar te vallen'.	0.02
29	En Donald Trump laat vandaag weten dat hij morgen in een toespraak met een grote mededeling gaat komen.	0.02
31	Daarmee loopt de spanning op en dus is het opmerkelijk dat uitgerekend de Britten zélf, vandaag twijfel zaaien over die eenheid.	26.59
33	Premier Schoof was bij het overleg en zei: Nederland heeft niks extra toegezegd.	0.05
34	De quotes die nu gegeven zijn: 'We hebben niks weggegeven' vind ik te mager.	0.01
35	Juist in deze spannende tijden verwacht ik een leiderschapsrol waarin je zegt: Nederland zit aan tafel wij zijn grootste donateur geweest.	0.16
36	Wij hebben een track-record, wij kunnen een bijdrage leveren.	0.04
37	Het gaat over de toekomst van Europa en van de Oekraïners.	0.02
40	En onduidelijkheid of er nou wel of geen overeenstemming is over dat Franse staakt-het-vuren plan.	0.01
42	U bent docent internationale veiligheid en u geeft les aan de Defensie Academie.	0.01
43	We horen net van Rob over dat staakt-het- vurenplan.	0.02
46	Het wisselt van staakt-het-vuren tot aan wat Trump wil, deal.	0.02
49	We vergeten vaak het politieke plaatje wat we moeten invullen voordat we over troepen leveren moeten praten.	0.01
52	Het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk nemen het initiatief.	0.01
54	Gisteren met alle Europese leiders Canada Noorwegen en Turkije erbij.	0.34
58	En mag het onderdeel worden van een veiligheidsorganisatie zoals de NAVO?	0.01
61	Maar Oekraïne is een soeverein land en heeft zelf de keuze om lid te worden van een organisatie.	0.23
64	Als Europa zich beter wil kunnen verdedigen betekent dat economische veranderingen.	0.01
66	Als we richting een oorlogseconomie gaan wat voor consequenties heeft dat dan voor het bedrijfsleven?	0.01
67	Er is altijd best veel discussie over wat een oorlogseconomie is.	3.85
68	Oekraïne heeft een oorlogseconomie, dat moge duidelijk zijn.	99.86
69	In geval van een oorlogseconomie staat alles ten dienste van de oorlog.	0.01
70	Dat betekent dat een heel groot deel van je economie alleen draait om het produceren van wapens.	99.98
72	Europa zal steeds meer de eigen broek moeten ophouden waar het gaat om de veiligheid.	0.01
74	Het betekent dat de tijd van vergaderen voorbij is en dat er daadwerkelijk gekeken moet worden naar waar we als landen op korte termijn op in moeten zetten.	0.01
75	Volgens financieel commentator Martin Visser is dat exact wat er op dit moment gebeurt.	0.02
76	De ministeries zijn druk bezig om te inventariseren wat ze nodig hebben en wat er beschikbaar is.	0.01
77	Dat gaat verder dan alleen maar welke defensie-industrie hebben we?	0.01
78	Dat gaat ook over gesprekken met de civiele industrie.	0.02
80	Dat zijn gesprekken met transporteurs omdat je vervoer en transportbedrijven nodig hebt.	0.03
81	Dat is iets anders dan het bouwen van militaire voertuigen.	0.03
82	Het gaat om de inzet van civiele transportbedrijven en vrachtwagens.	0.01
85	Het ministerie van Defensie bevestigt dat op dit moment in kaart wordt gebracht wat er in aanloop naar en tijdens een crisis allemaal nodig is en hoe dat kan worden zeker gesteld.	0.04
86	Ook de werkgeversorganisatie VNO-NCW zegt daarbij aan tafel te zitten.	0.02
87	We zien allemaal dat de veiligheidssituatie van Nederland en Europa fundamenteel veranderd is.	14.65
88	Dat betekent dat we meer wapens moeten gaan produceren.	0.01
89	Dat er meer mensen inzetbaar moeten zijn voor ons leger.	0.01
90	Maar ook dat alle onderaannemers zich moeten voorbereiden op bijvoorbeeld een langdurige grote stroomstoring.	0.01
91	Over al dat soort dingen zijn wij inderdaad in gesprek met diverse ministeries.	0.01
92	Sinds vorig jaar wordt er ook gewerkt aan een nieuwe wet: de wet Weerbaarheid Defensie en veiligheid gerelateerde industrie.	0.01
93	Een wet die bedrijven straks kan verplichten mee te werken met defensie.	0.01
95	Wij begrijpen dat er wordt nagedacht over dat wetsvoorstel en dat eraan gewerkt wordt.	0.05
96	We hebben niet voor niets zelf al een jaar geleden ook gezegd: Nederland moet zich voorbereiden.	0.01
99	Het is te onduidelijk welke bedrijven er nou onder vallen.	0.01
100	Maar ook wanneer je opdrachten kunt gaan krijgen van defensie.	0.01
103	Het lijkt erop ieder bedrijf in Nederland en iedere ondernemer zomaar gebeld zou kunnen worden: 'Je moet nu dit of dit of dat voor defensie gaan maken.'	0.02
104	Dat geeft heel veel onzekerheid en onduidelijkheid.	0.01
111	Het is inmiddels duidelijk dat er een enorm tempo nodig is.	0.01
112	Het is geruststellend dat er al verregaand wordt nagedacht.	0.01
113	Maar ik merk wel aan de reacties van het bedrijfsleven dat de vraag is richting ministeries: zeg ons wat je nodig hebt, kom met een concreet tijdpad.	0.05
114	Maar je zal zien in de discussie over hoeveel we moeten uitgeven aan defensie vanuit de rijksbegroting dat het andere uitgaven gaat wegdrukken.	0.09
115	Dat is het debat voor de komende tijd: gaan we het doen ten koste van zorg, onderwijs, sociale zekerheid?	0.05
117	In allebei de gevallen worden we er niet per saldo beter van.	0.01
118	Er is altijd best veel discussie over wat een oorlogseconomie is.	3.85
119	Sabine Mengelberg, docent internationale veiligheid aan de Defensie Academie.	0.01
120	Macron en Starmer willen met een 'coalition of the willing' een Europese vredesmacht oprichten.	0.02
122	De laatste jaren wordt er al gezegd dat Europa het niet redt zonder Amerika.	0.03
124	Maar zolang de wil er is en dat zie je nu ook de afgelopen weken zolang de wil er is kunnen we heel veel wel.	0.01
127	Er zijn een aantal terreinen waarop we de Verenigde Staten nodig hebben.	0.01
128	De nucleaire paraplu van de Verenigde Staten, dat is het probleem.	0.01
129	Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk hebben ook nucleaire wapens.	0.02
130	Maar dan heb je twee kapiteins op een schip en dat is niet handig in een militaire operatie.	0.07
131	Dus wie de leiding zou krijgen of ze gaan samenwerken, dat zijn de opties.	0.01
132	Hoe waarschijnlijk is het dat Nederland bij gaat dragen aan een afschrikkingsmacht?	0.01
135	En Meijer zijn voorloper in het ondersteunen van Oekraïne.	0.08
136	Er wordt vaak gezegd dat Europa geen Europees leger heeft.	0.06
139	Maar het is ook zo dat alle capaciteiten van de lidstaten aan elkaar verbonden zijn.	0.01
141	Bijvoorbeeld de aankoop van de Franse onderzeeërs daar werken Nederlandse bedrijven aan mee.	0.01
142	Er zit een afhankelijkheid in die zowel positief als negatief kan werken.	29.98
143	Via onze chat krijgen we vaak binnen dat mensen zich zorgen maken.	0.17
149	Het is het gedachtegoed van Europa om oorlog te voorkomen.	0.01
152	Wereldwijde democratie en vrijheid en handel dat is mooi om te willen bereiken maar daar krijgen we nu meer mee te maken.	0.03
158	Dan vrachtwagenchauffeurs in West-Europa verdienen bijna 8 keer zoveel als een baantje in eigen land.	99.99
159	Bulgaren trekken massaal weg omdat ze in landen zoals Nederland veel meer kunnen verdienen.	99.98
161	In Bulgarije staan in veel dorpen en huizen leeg en zien kinderen hun ouders nauwelijks.	99.94
163	Bulgaren kunnen in andere Europese landen zoals Nederland Bulgaren kunnen in andere Europese landen zoals Nederland Bulgaren kunnen in andere Europese landen zoals Nederland zonder bureacuratisch gedoe aan het werk kunnen en daar veel meer verdienen.	25.34
164	Hier bij 24/7 drive zoeken ze vrachtwagenchauffeurs voor de Nederlandse markt die goed Engels spreken.	0.01
165	Eén van die dorpen is Banitsa, drie uur ten noorden van hoofdstad Sofia.	0.02
166	Eén van die dorpen is Banitsa, drie uur ten noorden van hoofdstad Sofia.	0.02
167	Eén van die dorpen is Banitsa, drie uur ten noorden van hoofdstad Sofia.	0.02
168	Werk is hier nauwelijks en mensen zijn massaal vertrokken om meer geld te verdienen.	99.82
169	Werk is hier nauwelijks en mensen zijn massaal vertrokken om meer geld te verdienen.	99.82
171	Dit huis is sinds kort weer bewoond door de 22- jarige Marko en zijn gezin.	0.01
172	Ook zijn neef Ventislav van 15 wil zo snel mogelijk Bulgarije verlaten om geld te verdienen.	0.06
173	wil zo snel mogelijk Bulgarije verlaten om geld te verdienen.	0.05
174	wil zo snel mogelijk Bulgarije verlaten om geld te verdienen.	0.05
175	De Bulgaarse regering is een campagne gestart om mensen te overtuigen terug naar Bulgarije te komen.	0.04
176	Maar de verschillen in salarissen tussen Bulgarije en West-Europese landen zijn simelweg te groot volgens econoom Mariya Paskaleva.	0.03
179	Hij is manager bij een bedrijf in Sofia maar ziet een hoger salaris als vrachtwagenchauffer in Nederland wel zitten.	0.03
184	In dorpjes zoals Banitsa groeien veel kinderen op zonder hun ouders, die in West-Europa werken.	1.86
185	In dorpjes zoals Banitsa groeien veel kinderen op zonder hun ouders, die in West-Europa werken.	1.86
186	In dorpjes zoals Banitsa groeien veel kinderen op zonder hun ouders, die in West-Europa werken.	1.86
191	Een biertje met carnaval terwijl je nog geen 18 bent.	79.8
192	Een biertje met carnaval terwijl je nog geen 18 bent.	79.8
193	Een biertje met carnaval terwijl je nog geen 18 bent.	79.8
195	Maar heel wat ouders zien het toch door de vingers.	0.01
196	Dat blijkt uit onderzoek van het Eenvandaag Opiniepanel.	0.03
199	Alle ouders willen natuurlijk dat hun kind op een verstandige manier leert om te gaan met drank.	0.01
200	Maar hoe dat aan te leren, daar wordt verschillend over gedacht.	0.09
201	44% staat het toe als hun kind van 16 of 17 alcohol wil drinken.	0.01
202	Vooral omdat ze denken dat het beter is als kinderen onder toezicht kennis maken met alcohol, Verbieden maakt het aantrekkelijker.	10.28
203	En veel ouders waren zelf 16 toen ze begonnen met drinken.	0.02
204	Daar zijn ze ook niet slechter van geworden, zeggen ze.	0.03
205	Ruim de helft wil niet dat hun onvolwassen kind drinkt.	99.99
208	En ook zeggen veel ouders in deze groep: we willen niet dat ons kind denkt dat het normaal is om te drinken.	0.02
209	Ouders zijn overigens in de loop der jaren wel strenger geworden.	0.01
211	Het aantal ouders dat hun kinderen laat drinken is gedaald van 56% in 2018, naar nu dus 44%.	5.06
218	1 op de 5 ouders laat hun kind van 14 of 15 wel eens alcohol drinken.	99.99
221	Ouders denken vooral vaak: laten we er niet te spastisch over doen.	0.01
222	Kinderen mogen echt wel eens proeven, bijvoorbeeld tijdens carnaval.	0.19
228	Bij hun thuis is de afspraak geen alcohol voor je 18 bent, maar die weg is soms hobbelig.	0.03
232	Op een gegeven moment komt hij terug en dan is het: wat heb je nou gedronken?	0.01
235	En dat je op die manier met elkaar het gesprek aangaat.	0.01
242	Uit onderzoek van het EenVandaag Opiniepanel blijkt dat ouders het allemaal niet zo makkelijk vinden.	2.03
243	Hoe ga je om met tieners die nieuwsgierig zijn naar alcohol?	0.06
245	De startleeftijd van jongeren is ongeveer 13,2 jaar.	0.01
246	Dan wordt het eerste glas of de eerste slok gedronken.	0.01
250	Dus draag dat vooral uit als ouder zijnde en begeleid je kind daarin.	0.01
251	Bijna de helft van de ouders, 44% laat hun kinderen het eerste drankje proberen als ze 16, 17 jaar zijn.	99.99
253	Ik heb ze altijd verteld dat het veel beter is om er niet aan te beginnen.	0.02
254	Omdat het lastig is om er vanaf te komen, net als met roken.	0.01
256	Ik geloof dat ouders dat vanuit goede intenties doen.	0.01
257	Dat ouders hun kind in goede omstandigheden groot willen brengen.	0.01
258	Maar het is niet handig om je kind op vroege leeftijd al alcohol te geven.	0.92
259	We begrijpen ook de jongeren van 16, 17 jaar steeds meer gaan experimenteren en grenzen opzoeken.	0.01
260	En juist dan is het extra belangrijk om die grens te stellen.	0.01
261	Maar die grens wordt ook vaak overschreden, vaak buitenshuis op vakantie, of bij speciale gelegenheden Ik hoor ook verhalen dat er in galapromenades ouders nog steeds shotjes uit staan te delen.	99.75
263	Maar, zo blijkt uit ons onderzoek niet alle ouders denken er zo over.	90.67
266	Heel erg op de gevaren en risico's wijzen en zeker niet verbieden.	0.01
267	Want als je het gaat verbieden, zeker op die leeftijd kinderen op die leeftijd willen experimenteren.	0.01
268	Willen weten waarom iets verboden is en gaan het proberen.	0.01
269	Het is voor jongeren geen goed idee om vroeg te beginnen met drinken.	6.62
270	Omdat het puberbrein nog volop in ontwikkeling is waardoor het extra kwetsbaar is.	0.02
271	We weten dat alcohol invloed heeft op het leervermogen concentratie, het geheugen.	99.81
273	Jongeren raken eerder verslaafd op latere leeftijd als ze vroeg beginnen met alcohol drinken.	99.99
274	Je kan ook denken aan de kortetermijnongelukken die het met zich meebrengt.	0.01
275	Schappen in de supermarkt staan vol met alcoholvrije alternatieven maar die zijn niet terug te vinden in de koelkast van de familie Ekkel.	0.04
277	Want je leert kinderen er aan te wennen dat bier of wijn normaal is, dat het erbij hoort.	2.44
280	0.0 is een mooi alternatief voor volwassenen die anders alcohol zouden drinken.	80.85
283	De jongeren maken kennis met de smaak van alcohol en met het merk.	0.02
284	En met het gevoel van een biertje in hun hand te hebben.	0.01
287	*Brabadaapapap bier* Dit is het straatbeeld en, dat is niet ondenkbaar vervagen de afspraken met ouders over alcoholgebruik wellicht ook.	98.97
290	Maar de tentfeesten vanaf 16, dan heb je zo'n mooi bandje om maar dan laat je je vriendje twee bier halen.	0.06
297	'Voorkomen kun je het niet, maar loslaten moet je toch.'	0.01
302	Trimbos raadt dus aan om jongeren ook geen alcoholvrije varianten aan te bieden.	0.01
307	De ene helft wil niet dat hun kinderen alcoholvrije drankjes drinken.	0.14
308	Ze denken dat het de stap naar echte alcohol te veel verkleind.	0.01
310	Ze vinden het vaak ook een goed compromis voordat hun kinderen echt met alcohol beginnen.	88.9
311	Ouders van nog wat jongere tieners zijn iets strenger.	0.04
313	De ouders die het wel toestaan, zeggen er vaak ook bij dat het eigenlijk alleen gebeurt op speciale gelegenheden.	0.02
314	Dat kinderen toch mee kunnen proosten bijvoorbeeld.	0.01
315	En vooral: je laat zien dat er een prima alternatief is voor alcohol.	0.32
317	Heeft u vragen over dit verhaa of andere onderwerpen in deze uitzending?	0.01