Een Vandaag 🇳🇱

_id	68ed3012a9ca4362da134199
url	https://npo.nl/start/serie/eenvandaag/seizoen-12/eenvandaag_5934/afspelen
datetime	2025-10-13 18:30:00
description	Israël en Hamas wisselen gegijzelden en gevangenen uit, duizenden mensen vrij * Wereldleiders onderhandelen over vrede in Gaza, maar de grote vraag blijft: hoe? * 2 op de 3 ouders zien dat hun kinderen nu al lesuitval op school hebben gehad * Politieke partijen huiverig voor gebruik kunstmatige intelligentie (AI) in campagne

 

Statements

idx	statement	score
1	En de vraag is ook, hoe lang duurt deze opluchting, Rob?	6.6
10	Israëlische gijzelaars en Palestijnse gevangenen werden vandaag eindelijk vrijgelaten.	42.69
11	Een zeldzaam moment van opluchting en geluk in dit verder vooral hartverscheurende conflict.	4.2
12	Om 7 uur vanmorgen worden na meer dan 2 jaar de eerste Israëlische gijzelaars vrijgelaten.	13.77
13	Alle 20 nog in leven zijnde gijzelaars komen vandaag vrij.	48.72
14	Een paar uur later komen ook de bussen aan met bijna 2000 vrijgelaten Palestijnse gevangenen.	24.39
16	Hoe ben je er aan toe nadat je in zware omstandigheden hebt vastgezeten?	4.78
17	En misschien wel gemarteld bent We spraken expert Heidi Nieboer.	4.17
18	Als ik nu de beelden zie van de mensen die vrijgelaten worden zowel de Palestijnen als de Israëliërs en ik zie de grote mensenmassa's, dan denk ik van: Wauw, hoe overweldigend moet dat zijn voor mensen die waarschijnlijk heel lang in eenzaamheid hebben geleefd.	13.47
19	Voor de familie van 20 Israëliërs en zo'n 2000 Palestijnen is het lange wachten eindelijk voorbij.	19.14
21	Maar dat het voor de terugkeerders een moeilijke overgang zal zijn, is ook zeker.	4.18
22	Ja, in gevangenschap en of dat dan in een gevangenis is onder slechte omstandigheden of bij een gijzeling beslissen mensen zelf niet meer wanneer ze slapen wanneer ze die kans krijgen om te slapen, wanneer ze eten.	58.08
23	Ze kunnen niet meer even naar buiten gaan om een boodschap te doen.	5.27
24	Dus mensen wordt al hun autonomie, al hun keuzes worden voor ze gemaakt en dat heeft psychologisch een enorme impact.	6.7
25	En als ik me probeer voor te stellen dat je terugkomt in een platgebombardeerde stad terwijl je al een trauma hebt Er komt nog een trauma overheen.	4.77
28	Daarom zal deze dag niet voor elke vrijgelatene als een feestdag aanvoelen.	3.68
29	'Hoera, wij zien onze familie weer' en gelijktijdig op het moment dat je zwaar getraumatiseerd bent, in hoeverre kan je dat aan?	7.77
33	Ja, conflict of ruzie weet ik niet, maar we hebben wel gezien in het verleden dat het wel vaak leidt tot onbegrip.	5.07
34	Dat er zoveel trauma op persoonlijk niveau te verwerken is.. dat je het trauma van je geliefden, of de achterblijvers of degene die gegijzeld of gevangen genomen is geweest dat dat dat er haast geen ruimte voor elkaars emoties is.	5.57
35	Daarbij komt ook dat ze vrijgelaten worden in een informatieoorlog die nog op volle toeren draait.	10.64
36	Het gevaar in deze omstandigheden is wel dat zij geclaimd worden door de media in hun eigen land.	7.36
37	Ook van 'kijk, dit is' En in hoeverre moeten zij iedere keer weer voor de pers hun verhaal vertellen?	6.36
38	Of mogen ze ook zeggen: Nee, laat mij maar even met rust?	4.37
41	Dus dat zien we ook bij mensen in andere omstandigheden die gegijzeld of ontvoerd zijn geweest.	4.01
42	De ene maakt daar zijn of haar levensverhaal van en anderen zeggen van: Nee, ik wil absoluut niet meer in de publiciteit.	4.58
46	Dat zien we sowieso bij getraumatiseerde mensen Ja, die kunnen toch wel tot gekke daden overgaan en misschien nog extremer worden in hun ideeën dan dat ze waren.	7.01
47	En sommige mensen worden juist heel vergevingsgezind dus daar is eigenlijk geen plaatje op te leggen.	5.92
49	Ja, het allerbelangrijkste is dat ze zich weer veilig kunnen voelen en dat ze een stukje autonomie terugkrijgen.	5.74
50	Dus de afgelopen twee jaar is alles voor ze beslist.	4.67
51	Dus zelfs hulpverlening, dat moet je ze ook niet opdringen.	4.96
52	Dus op dit moment is het belangrijkste dat zij weer de controle krijgen over hun leven.	4.23
53	Dat zij zelf hun keuzes mogen maken van: Wat willen we wel en wat willen we niet?	5.39
54	Tegelijkertijd wordt in Egypte over de toekomst van Gaza gesproken.	11.77
55	De vrijlatingen zijn als het goed is nog maar het begin van een langere vrede.	4.36
58	Ja, want fase één van deal, die is nu grotendeels afgerond.	6.33
59	Gevangenen zijn uitgeruild, er is een staakt-het-vuren én de gedeeltelijke terugtrekking.	5.52
64	Meer dan 20 wereldleiders, waaronder onze premier Schoof, zijn daarbij.	9.04
65	Maar ook Mahmoud Abbas, leider van de Palestijnse Autoriteit, is in Egypte Opvallend, de grote afwezige: de Israëlische premier Netanyahu.	17.34
66	Opmerkelijk: naar eigen kwam het vanwege een feestdag niet uit.	3.98
68	De Turkse president Erdogan zou hebben gedreigd niet te komen, mocht Netanyahu aanwezig zijn.	36.06
69	Geen Netanyahu dus, maar ook zonder de belangrijkste betrokkene, kan er effectief onderhandeld worden.	15.26
70	De Amerikanen proberen samen met de Arabische Staten om eigenlijk een soort van oplossing te bedenken over de hoofden van Hamas en Israël heen.	27.54
71	Waarbij de Verenigde Staten dan eigenlijk fungeren als pressiemiddel voor Israël.	28.77
72	En de Arabische Staten, met name Turkije, Qatar en Egypte aan de Hamas-kant.	23.18
74	Het Verenigd Koninkrijk houdt deze woensdag een tweede internationale bijeenkomst over het herstel van Gaza.	52.85
75	EU-buitenland-chef Kallas laat weten dat de EU de grensovergang naar Egypte gaat bewaken Maar wat gebeurt er in Gaza?	68.42
76	Israel is helder: Hamas mag geen belangrijke rol meer spelen.	23.22
77	Maar ondertussen gebeurt dit Israel wil dat alle wapens worden ingeleverd, dat Hamas zo goed als ophoud te bestaan.	64.65
78	Israel wil dat alle wapens worden ingeleverd, dat Hamas zo goed als ophoudt te bestaan.	80.2
79	Tegelijkertijd maakt dat het bestand nu ook ingewikkeld, want wie heeft het voor het zeggen in Gaza?	11.35
81	De leider van de Palestijnse Autoriteit, Abbas, praat mee in Egypte terwijl zij het nog helemaal niet voor het zeggen hebben in Gaza.	16.36
84	Een idee uit dat 20-punten plan van Trump, de Palestijnse Autoriteit zou gister akkoord zijn gegaan met een rol voor Blair, maar dat is juist weer tegen het zere been van Hamas Blair is volgens Hamas niet welkom.	42.81
85	Daar zie je aan dat er nogal wat hordes te nemen zijn, toch is het optimisme in Israël groot zagen we vandaag De Knesset-voorzitter noemde Trump 'de redder van het Joodse volk'.	41.26
86	Zei dat de enige gelijke van Trump Cyrus de Grote is.	5.59
89	Dan gaan we het toch hebben over een soort tweestatenoplossing.	4.98
92	Mijn ervaring in het Midden-Oosten is dat vrede in het Midden-Oosten vooral tijdelijk is.	6.08
94	En als je nog vragen hebt, stel ze aan mijn collega's via eenvandaag.nl/chat.	5.37
95	Zojuist is de internationale top over Gaza begonnen.	54.35
97	Hierbij de eerste beelden van de start van deze top.	6.8
98	Volgens een Egyptische verklaring zijn de hoofdonderwerpen de invoering van een definitief bestand in Gaza, de aanvoer van hulpgoederen en de wederopbouw.	12.55
99	En als je nog vragen hebt, stel ze aan mijn collega's via eenvandaag.nl/chat.	5.37
101	Voor veel tieners is het een feest dat op middelbare scholen regelmatig lessen uitvallen.	49.54
102	Maar ouders maken zich zorgen over al die gaten in het rooster blijkt uit onderzoek van het EenVandaag Opiniepanel.	89.19
103	Joyce, jij hebt dat onderzoek gedaan, waarom eigenlijk?	6.35
104	Nou, op de redactie merkten sommige collega's op dat hun kinderen op de middelbare school al in de eerste maand al heel veel uitval hadden.	53.09
105	Mijn dochter op de middelbare school heeft dat ook.	14.5
106	En dan denk je: Is dat nou toeval, of leeft dit breder?	4.83
107	Ja, dan is het Opiniepanel natuurlijk fantastisch want dit zijn 70.000 mensen over het hele land.	8.04
109	67 procent, dus tweederde van alle ouders met kinderen op de middelbare zegt dat bij kun kind ook een of meerdere lessen zijn uitgevallen.	88.36
110	En het gaat vaak om echt cruciale vakken zoals Nederlands, Engels en wiskunde.	4.8
111	Het is ook zo dat ouders van kinderen in de bovenbouw nog vaker uitval meemaken dan ouders met kinderen in de onderbouw.	83.89
112	Dat vinden ouders helemaal zorgelijk, want dan zit je dus tegen het examen aan.	22.26
114	Dat is lang niet altijd bekend, vaak staat er gewoon in het rooster: de les vervalt.	6.34
115	Als er een reden wordt gegeven is het vaak dat iemand ziek is.	45.61
116	Soms is een leerkracht mee op kamp of schoolreis, of is er een sterfgeval in de familie.	16.83
117	Sommige ouders suggereren dat leraren zich misschien ook wat makkelijker ziek melden omdat de les ook online staat en de leerlingen dus wel thuis door kunnen met het huiswerk.	67.3
118	Daar heb ik geen bewijs voor, maar ouders zitten er wel mee in hun maag dat hun kind soms geen les krijgt.	23.46
119	Ze hebben ook het idee dat het vaker voorkomt dan toen zij jong waren.	24.96
121	Maar het echte probleem is dat er dan dus geen achtervang is en zeker als het lang duurt, er geen oplossing is.	5.32
122	Tweederde van de ouders ziet sinds de zomer al behoorlijk wat gaten in de lesroosters.	85.51
123	Eén van hen is Ronald de Goeij, lid van ons Opiniepanel.	7.3
128	Vorige week donderdag een uur lesuitval, woensdag een uurtje.	4.53
131	Dus het is een beetje om de dag dat er een lesje uitvalt.	3.85
132	Ronald de Goeij uit Veenendaal kijkt er nauwelijks meer van op.	7.64
133	Ik heb twee kinderen op de middelbare school en die hebben regelmatig last van lesuitval.	18.09
135	Vaak zijn wij zelf aan het werk, dus heel goed zien we het niet.	3.72
136	Maar ze gaan meestal naar de supermarkt, frikandelbroodje halen.	8.79
137	Of ze komen naar huis om toch even snel op de telefoon te kunnen kijken.	6.03
138	Zoon Jorrit zit op het VMBO en heeft vandaag gewoon les.	6.37
146	Ja, sowieso is er elke week wel één keer of twee keer want ik heb nog geen NaSk-docent, dus dat valt sowieso uit.	5.03
148	Ik weet niet precies wat het is, want ik heb het nog nooit gehad.	3.56
153	Er zijn niet genoeg docenten voor een bepaald vak dus dat is vervelend.	6.42
154	Maar dat geeft ons weer een tussenuur en dat is ook wel leuk.	4.07
158	Dat de lessen vaak uitvallen op zijn middelbare school erkent directeur Daan Diepeveen meteen.	20.34
159	Het komt steeds vaker voor en ook meer dan in het verleden.	12.28
161	Er zijn te weinig mensen die voor het onderwijs kiezen en wij hebben de laatste jaren ook duidelijk gezien dat de pensionado's de school verlaten.	81.99
163	Zo hoorde ik net een leerling zeggen: Ik heb nog nooit natuurkunde gehad.	5.55
165	Natuurkunde is een tekortvak en gelukkig kon ik hem meteen er ook na vertellen dat hij na de herfstvakantie wel natuurkunde krijgt omdat we gelukkig een bevoegde en ook nog redelijk ervaren docent hebben kunnen aannemen.	6.04
169	Bepaalde vakken krijgen ze ook bijvoorbeeld helemaal niet.	50.24
170	Mijn zoon die heeft nu dit jaar helemaal geen NaSk gekregen.	58.83
174	Dan missen ze toch wel een stukje van de onderwijsbehoefte.	4.58
175	Vakken vallen uit of worden soms helemaal niet gegeven.	10.13
177	Het is een maatschappelijk en landelijk probleem dat er te weinig docenten zijn en dat er te veel lesuitval is.	12.46
178	Zeker als je nog een vacature hebt, want dan wordt die les helemaal niet gegeven.	5.53
179	We hebben ook wel vacatures nog, maar dan hebben wij de kaasschaafmethode gebruikt.	4.16
180	Dan krijgt iedere klas een uurtje minder, zodat de klassen waarvoor geen docent is toch nog de lessen krijgen.	64.69
181	En alles wat niet gegeven wordt Ja, daar balen wij van.	3.79
182	Ouders zullen ook balen, realiseert Diepeveen zich.	14.23
184	Mensen herkennen het vaak ook, want ouders werken in de zorg, werken in de technische branche.	48.76
185	Overal zijn tekorten en dan zien ze inderdaad wat het doet op een school als er gewoon geen mensen zijn.	8.08
195	Scholen hebben echt moeite om volle lesdagen te kunnen dragen.	73.12
200	Daardoor krijgen veel leerlingen geen of minder les.	89.5
203	Of helemaal geen natuurkunde tot de herfstvakantie.	5.1
207	En als die lessen niet gegeven kunnen worden, kom je in de knel.	4.3
210	En straks heb je het eindexamen en dat ben je ook niet goed voorbereid.	4.27
211	Nederland bungelt onderaan als het gaat om de resultaten.	12.74
214	1 op de 3 vijftienjarigen kan het niet goed genoeg lezen om mee te draaien in de maatschappij.	41.89
215	Als je kijkt naar de politieke partijen Willen zij dit tekort oplossen?	9.65
224	Maar je ziet ook partijen zoals VVD en CDA die willen bezuinigen op onderwijs.	11.64
229	Wij hebben een plan om mensen van de zij instroom het onderwijs in te trekken.	9.52
230	Mensen met een ander beroep willen we graag verleiden om in het onderwijs te gaan.	5.23
239	En daar liggen ook politieke keuzes aan te grondslag.	3.9
242	Sommige politieke partijen maken tijdens deze verkiezingscampagne ook gebruik van AI.	11.84
244	Maar al die kunstmatige intelligentie is niet zonder risico.	4.25
246	Hartstikke nep natuurlijk, maar AI kan de twee politici vrij nauwkeurig nabootsen.	8.98
248	Voor Nederland zijn de verkiezingen van 2025 de eerste keer dat je kan zeggen: Nu is de technologie volop aanwezig.	44.91
250	Claes de Vreese doet onderzoek naar het gebruik van AI in politieke communicatie.	59.51
251	Hij ziet dat de kwaliteit van AI-video heel snel steeds beter wordt.	12.59
252	We hebben onderzoek gedaan waar we AI-materiaal en echte foto's aan mensen hebben laten zien.	31.92
253	En we kunnen nu al constateren dat mensen niet in staat zijn om het onderscheid goed te zien.	4.11
254	Dat heeft er ook mee te maken dat we veel beeldmateriaal op onze mobiele telefoon zien.	24.39
255	Dat zijn kleine schermen en we besteden daar maar een paar seconden aan.	3.5
256	En in zo'n brei van beeldmateriaal kunnen we niet dat onderscheid maken.	4.12
259	Van achter je laptop kun je met tools iemand een andere stem geven bijvoorbeeld van een bekend politicus.	10.52
261	Als je dat een beetje subtiel doet, is dat levensecht.	4.58
262	Dat kan bij een politieke boodschap een probleem zijn.	6.13
263	Je hebt weinig beeldmateriaal of geluidsopnamen nodig om een tegenstander of iemand die je niet ziet zitten om die allerlei gekke dingen te laten zeggen.	6.95
264	Dus daarom is het zo belangrijk dat je als burger alert blijft van: Is het aannemelijk dat hij dat heeft gezegd?	7.3
265	De meeste politieke AI-video wordt momenteel gemaakt door de PVV en haar aanhangers.	28.34
267	Dat past ook wel een beetje in hun communicatiestrategie.	3.85
268	Zij willen ook wel vaak iets neerzetten dat de reuring geeft en controversieel is zodat er ook langer over wordt gesproken.	7.31
269	Dus wat dat betreft past AI misschien ook eerder in hun communicatiestrategie dan in die van andere partijen.	5.08
270	Misschien omdat zij een bepaalde wereld willen neerzetten die niet bestaat, een bepaald beeld willen oproepen wat niet echt is.	5.79
271	En dat ze daardoor niet naar de echte wereld kunnen kijken maar dat ze daarvoor kunstmatige intelligentie moeten gebruiken.	8.22
272	De meeste partijen gebruiken dan ook juist geen AI-content.	23.68
273	Zeker niet als het gaat over plaatjes en liedjes want we moeten makers gewoon fatsoenlijk betalen en heel veel van die plaatjes en liedjes wordt gegenereerd met content van makers die er niet fatsoenlijk voor betaald worden.	16.49
275	Sommige partijen maken er filmpjes mee, en plaatjes.	6.28
279	En die kopen we netjes in bij het ANP ook zodat de fotografen hun geld krijgen.	13.96
281	Je kunt met een chatbot op zoek gaan naar informatie over partijen.	6.33
283	Als je iets zoekt over politieke partijen krijg je een samenvatting van alles wat online te vinden is.	8.81
284	Dus dat kan iets zijn wat de politieke partijen zelf heeft geschreven maar het kan ook iets zijn wat beweerd is over die politieke partij.	4.35
285	En in de AI krijg je een soort samenvatting van allebei.	18.11
288	Als kiezer zou ik op dit moment heel voorzichtig zijn met een ChatGPT of een ander model om daar aan te vragen: Wat moet ik gaan stemmen?	5.41
290	Alle antwoorden die ze geven dan is het zo dat ze 30 procent van de keren liegen of geen gelijk hebben.	9.0
292	Ik had iets geprobeerd en dan koppelt hij verkeerde Kamerleden aan verkeerde portefeuilles terwijl je dat eigenlijk zou kunnen checken.	6.53
297	We dachten: Mooi, dan kunnen de mensen naar de website van Volt komen en iets aan de chatbot vragen.	5.55
298	En we zagen ook dat er mensen waren die de chatbot gingen vervuilen waardoor hij andere antwoorden ging geven dan wat er in ons verkiezingsprogramma stond.	20.37
300	Inmiddels ontstaan al wel de eerste, meer betrouwbare politieke chatbots.	4.76
302	AI is echt hier gekomen als onderdeel van onze verkiezingsgereedschapskist.	6.85
304	En dan moeten we kijken hoe we allemaal, als politici maar ook als burgers en kiezers hiermee omgaan.	5.07
306	Over een paar jaar kijken we misschien wel naar een situatie waar we hunkeren naar regelgeving op dit gebied of we hebben een aantal controverses gehad waar het mis is gegaan waardoor we ook hebben geleerd: Hier moet je zorgvuldig mee zijn.	6.86
307	Of we zitten gewoon naar een internet te kijken.. dat volledig door AI gegenereerd materiaal bestaat.	14.16
310	AI is echt here to stay en het is ook echt onderdeel geworden van verkiezingen en van verkiezingscampagnes.	5.34
311	Remko, de meeste partijen lijken wat huiverig voor AI, klopt dat?	10.93
313	Geloofwaardigheid en betrouwbaarheid zijn belangrijk voor partijen en met de huidige stand van de AI is de kans op ongelukken groot.	5.66
314	Daarom communiceren de meeste partijen ook duidelijk naar de lokale afdelingen: We gebruiken alleen authentiek materiaal van en met echte leden.	4.62
315	Als partijleden gaan hobbyen en er is iets mis met het materiaal kun je daar als lijsttrekker door in de problemen komen.	11.78
317	Zij hebben kennelijk geen bezwaar tegen dat iets niet echt is.	4.94
318	Je hoorde hoogleraar De Vreese net al zeggen, dat zij eerder dan andere partijen uit zijn op ophef en reuring.	13.95
319	Hij en zijn onderzoekers aan de UvA zien dat er vooral op PVV fanpagina's veel AI-plaatjes worden gedeeld.	65.84
320	Onderzoeksjournalisten van de Groene Amsterdammer zijn daar in gedoken en hebben een aantal ontdekkingen gedaan.	16.85
321	Namelijk dat er twee PVV-Tweede Kamerleden achter die fanpagina's zitten: Maikel Boon onder andere.	7.03
323	Dat zijn de opdrachten die je geeft aan AI om de plaatjes of filmpjes te maken.	17.28
324	Daarin lazen ze, dat het er onder andere om ging, om te suggereren dat buitenlanders achter onze Nederlandse blonde vrouwen aan zitten.	25.93
328	Als je op deze manier campagne voert, kun je natuurlijk enorm stemming maken en het is nog goedkoop ook.	4.01
331	Dan wordt het voor ons als kiezers wel heel ingewikkeld.	4.44
333	Maar nu moet je ook nog eens gaan opletten of het materiaal dat je voorbij ziet komen wel authentiek is.	4.05
335	En dat kun je eigenlijk alleen als je de politiek altijd op de voet volgt.	4.69
336	Moeten er dan om de kiezer te beschermen geen strenge regels komen voor politieke AI?	39.7
337	Ja, er zijn al wel Europese regels voor het gebruik van AI.	56.52
338	En AI die stemgedrag zou kunnen beïnvloeden wordt gezien als een hoog risico.	30.51
339	Maar het afdwingen van het naleven van een regel is heel ingewikkeld.	8.44