Een Vandaag 🇳🇱

_id	69180cfb7957c3340b138e9d
url	https://npo.nl/start/serie/eenvandaag/seizoen-12/eenvandaag_5965/afspelen
datetime	2025-11-04 18:30:00
description	Formatie van start in Den Haag: hoe gaat dat in zijn werk? * Record aantal vrouwen in de Kamer: wat voor effect heeft dit? * Wat als de voorspelde groei van AI niet uitkomt? 'Raakt niet alleen beleggers, maar iedereen'

 

Statements

idx	statement	score
2	Fractieleiders bij elkaar, de formatie is begonnen.	4.19
3	Ik hoop toch echt dat er medio 2026, volgend jaar, voor de zomer als 't even kan, een nieuw kabinet is.	8.44
11	Eind deze middag kwamen de fractievoorzitters van de politieke partijen bij elkaar om dat te bespreken.	5.11
14	Wouter Koolmees, oud D66-Kamerlid, is aangewezen als verkenner.	6.49
20	Het lijkt me geen makkelijke klus met deze verkiezingsuitslag?	6.91
22	Vandaag herhaalde iedere fractievoorzitter zijn standpunt uit de campagne.	5.29
24	Wat ik heel belangrijk vind is dat het over de inhoud gaat en over concrete oplossingen.	4.58
25	En daarom verbaast het me ook, de enorme behoefte vanuit bepaalde hoeken om partijen die zó ver uit elkaar liggen zoals VVD en GroenLinks-PVDA om die bijna dwangmatig bij elkaar neer te willen zetten.	5.9
27	Ik denk dat Nederland snel een nieuw landsbestuur nodig heeft.	5.84
30	GroenLinks Partij van de Arbeid is daartoe bereid, om dat te doen.	21.76
31	Dat kan vanuit de oppositie, dat kan ook vanuit de coalitie.	5.5
32	Gisteren werd duidelijk dat de rechtszetel niet naar D66 gaat waardoor een kabinet over rechts met JA21 maar 75 zetels heeft.	44.04
33	Ziet u de hoop op kabinetsdeelname van JA21 nu in rook opgaan?	22.98
35	Centrumrechts is op meerdere manieren in te vullen.	5.76
36	Dus ja, daar zal ik de verkenner over informeren wat wij als fractie als voorkeursvarianten hebben of zouden hebben.	3.81
39	Wilt u met JA21 over rechts of een middenkabinet met GroenLinks-PvdA?	8.72
40	Ik denk dat we eerst moeten kijken naar een meerderheidscoalitie.	4.31
43	Ik denk dat Nederland heel erg behoefte heeft aan een kabinet dat er snel staat.	9.83
44	Daarom vraag ik u, gaat u samen met GroenLinks-PvdA?	6.22
45	Nou, ik denk dat er één combinatie erg voor de hand ligt omdat die een brede meerderheid heeft in de Kamer.	4.93
46	Dan kun je ook echt stevig aan de slag met veel onderwerpen die al lang leven.	4.05
47	Nederland heeft heel snel een nieuw, daadkrachtig bestuur nodig.	8.9
48	Ik denk dat iedereen zich houdt aan z'n woord tijdens de campagne.	3.64
49	Zoals je de kiezer hebt beloofd wat je belangrijk vindt.	3.86
51	Als iedereen dat doet dan kan je vrij snel klaar zijn voor een echt centrumrechts kabinet.	6.41
54	Wat kan het CDA doen om aan die snelheid bij te dragen?	40.65
55	Ons constructief opstellen, zoals we altijd hebben gedaan.	3.82
57	U zei al een keer tegen mij: voor kerst is er geen nieuw kabinet.	19.54
61	Kerst '26 sluit ik niet uit dat we dan een kabinet hebben!	12.2
62	Maar even zonder gekheid, ik hoop toch echt dat je medio 2026 volgend jaar voor de zomer, als het even kan, een nieuw kabinet hebt.	5.75
67	Hoe krijg je als verkenner of als informateur mensen zover dat ze gaan bewegen?	15.35
70	Dat moet je als verkenner of informateur wel hebben.	4.04
71	Je kan ook nog niet verwachten dat mensen nu over hun eigen schaduw heen gaan springen.	4.07
72	Ze willen eerst steun van hun achterban daarvoor ervaren.	4.39
73	Dat is het moment dat een partij durt te gaan springen.	4.68
74	Het is belangrijk dat je investeert in verhoudingen.	4.19
76	Zeker, als deze fase niet lekker loopt, blijft het doorschemeren.	4.39
78	Toen zij verkenner was mislukte het door de affaire met Ollongren en het briefje.	8.55
79	Zitten er blokkades op combinaties dan heb je daar wel mee te maken.	4.37
81	Er zijn een paar dingen nodig om partijen toch aan boord te krijgen.	4.66
88	Ik heb veel gesproken over de manier waarop mannen en vrouwen met elkaar omgaan.	4.82
92	De verkenner kan het uiteindelijk niet verkeerd doen.	4.06
94	Het wordt dus waarschijnlijk een moeilijke formatie.	4.52
96	Ja, door al die vallende kabinetten kun je het misschien wel dromen.	5.76
97	In principe spreken we van drie fasen: De verkenning, de informatie en de formatie.	4.29
99	Simpel gezegd: iemand krijgt van de Kamervoorzitter de opdracht om met alle fractievoorzitters te spreken.	12.04
104	De aflossing van de wacht was aan de orde op paleis Huis ten Bosch.	5.29
105	Koningin Juliana heeft er drukke dagen gehad met het ontvangen en raadplegen van politieke leiders.	5.42
107	Het staatshoofd werd langzaam uit het formatieproces gehaald.	9.65
108	De functie verkenner werd in 2012 officieel vastgelegd in het reglement van orde.	7.33
112	Jawel, want u weet dat ik dadelijk naar Gerdi Verbeet ga. U weet dat ik daar om twee uur ben.	4.1
113	U kan mij daar opvangen als ik erin ga en als ik eruit ga. Maar na afloop van dat overleg wil Pechtold ons niet meer te woord staan.	4.23
114	De functie is dus relatief nieuw, en toch al berucht.	3.53
115	Denk aan PVV-verkenner Gom van Strien die in opspraak kwamm, of de foto van verkenner Kajsa Ollongren met het document met 'Omtzigt, functie elders'.	7.29
116	Als die fase wél lekker loopt, komt de verkenner met een verslag.	3.71
118	Op basis van inzichten van de verkenner geeft de kamer iemand de opdracht om een specifieke coalitie na te gaan.	7.02
119	Een informateur moet informeren wat er op inhoud mogelijk is.	5.07
122	In zo'n informatie gaat het om een stuk wat je krijgt per onderwerp van Financiën waarin ze de feitelijke situatie weergeven.	4.93
123	Dan heb je het verkiezingsprogramma van vier verschillende fracties.	5.98
124	En dan moet je heel zakelijk proberen tot een conclusie te komen.	4.3
127	In 2017 was informateur Edith Schippers voorzichtig positief over VVD, CDA, D66 en GroenLinks.	10.09
129	En met een nieuwe formateur klapte het proces alsnog.	6.2
130	Eerst wel, toen niet, toen wel en uiteindelijk toch maar niet?	4.97
131	Wij willen politieke vluchtelingen eigenlijk niet terugsturen.	12.48
132	Ja, er zijn momenten geweest dat ik dacht: misschien kan het lukken.	3.96
136	Maar als de informatiefase goed gaat, volgt de makkelijkste fase.	4.39
138	Het samenstellen van een kabinet door een formateur.	7.16
139	Meestal is de beoogd minister-president de formateur.	6.1
140	Maar de afgelopen formatie moest er een partijloze premier komen.	10.1
142	Tot slot: Via eenvandaag.nl/chat vroeg iemand hoelang het formatieproces mag duren.	3.99
143	Nou, recent is wel afgesproken dat de Kamer een termijn afspreekt voor iedere fase in de formatie.	12.12
156	Dus een middenkabinet is voorlopig niet aan de orde.	6.35
158	Doordat D66 de restzetel niet heeft gehaald is dat moeilijk.	11.09
160	Joost Eerdmans wil er een vijfde partij hebben om een echte meerderheid te hebben.	7.52
164	Dat kan dan naar links of naar rechts steun zoeken.	4.01
165	Maar daar is in Den Haag eigenlijk nog weinig over nagedacht.	3.94
167	Bij de verkiezingen vorige week zijn 65 vrouwen verkozen als Kamerlid.	11.99
169	Vijf vrouwen zijn met voorkeurstemmen in de Tweede Kamer gekomen.	15.5
172	Ik hoorde het vanochtend en ik dacht: Eindelijk in de buurt van gerechtigheid!	3.39
174	De actie Stem op een vrouw lijkt haar vruchten af te werpen.	36.9
175	Vijf vrouwelijke kandidaten die op een onverkiesbare plek op de verkiezingslijs stonden lijken dankzij voorkeursstemmen tóch in de Tweede Kamer te komen.	69.12
176	Een ontwikkeling waar oud-politicus en feministe Hedy d'Ancona zich vroeger al voor inzette.	5.24
177	Dat een doorbreking van die traditionele beroepen ontzettend hard nodig is.	5.21
180	In de Tweede Kamer hebben wij natuurlijk altijd gestreefd, in de vrouwbeweging naar gelijke vertegenwoordiging man-vrouw.	5.58
183	En ik ben nu ook weer niet zo streng dat ik daar zuur over ga doen.	3.62
186	Bij de vorige verkiezingen waren er 92 mannen, 57 vrouwen en één non-binair lid.	8.69
188	De politieke besluitvorming wordt beter met meer vrouwen in de Kamer.	84.33
189	Men kan zeggen van, vrouwen vliegen het aan vanuit een vrouwelijk perspectief.	25.82
190	Dan kan je ook bedenken dat mannen misschien de onderwerpen via een mannelijk perspectief aanvliegen.	4.29
193	Dat betekent dus dat de wetgeving en de onderwerpen die in de politiek behandeld worden meer leven bij mannen dan bij vrouwen.	9.78
194	Bij GroenLinks-PvdA vliegt Wimar Bolhuis eruit, Lisa Vliegenthard erin.	12.88
196	Maar er gaat wel iemand de Kamer uit met heel veel financiële kennis.	5.75
199	De partij had diegene natuurlijk ook op een hogere plek kunnen zetten.	4.15
201	Eén op de drie vrouwen wilde volgens het EenVandaag-opiniepanel bewust op een vrouw gaan stemmen de afgelopen verkiezingen.	88.13
202	Schuilt er een gevaar in als je gaat stemmen puur op gender in plaats van dat als eerste de kwaliteit bovenaan staat?	35.35
203	Dat doen vrouwen dus niet, want vrouwen stemmen in de eerste plaats en veel mannen trouwens ook, op het gedachtegoed van een partij en daarna pas op een gender.	19.07
204	Bovendien weten we uit onderzoek dat vrouwen veel harder moeten werken om überhaupt zichtbaar te worden in de politiek en dus ook om een positie op de lijst te krijgen.	55.58
205	Dus dat betekent dat vrouwen vaak al beter zijn dan mannen omdat mannen toch vaak ook, niet alleen natuurlijk maar gedeeltelijk om hun mannelijkheid al op die lijst komen.	40.36
206	Nog nooit zaten er zoveel vrouwen in de Tweede Kamer.	61.8
207	Volgens Hedy d'Ancona zijn we toe aan een volgende stap.	4.56
208	Ik vind het een shame dat wij een land zijn waar nog nooit een vrouwelijke minister-president Ik vind het een vorm van achterlijkheid of zo.	5.97
209	Maar eigenlijk zou ik vinden dat die achterstand toch een keer moet worden ingehaald.	4.36
215	Terwijl tech-ondernemers bang zijn dat Europa de boot mist waarschuwt het IMF juist voor overwaardering van AI-bedrijven.	83.17
217	Ik denk, als je kijkt naar de bedrijfswaarderingen dan is er zeker sprake van een AI-bubbel.	6.76
218	Ik hoor pitches van techbazen naar investeerders toe waarvan ik denk: Het is zo óver-optimistisch geformuleerd!	3.73
221	Tegelijkertijd zie je ook van: Ja, de technologie heeft echt wel hele grote stappen vooruit gemaakt.	5.76
223	En ik denk zeker dat er in alle hype die je hoort, dat er 'n bubbel is.	3.54
225	Ze zijn cruciaal voor de AI-revolutie: Datacenters, waar computers staan die zelf kunnen leren van data.	53.22
227	Deze in Amsterdam is eigendom van Equinix een Amerikaans bedrijf dat wereldwijd 300 datacenters heeft.	12.57
228	Tegenwoordig willen we allemaal AI voor specifieke toepassingen.	11.92
229	Bedrijven zoeken AI om hun bedrijfsprocessen te versnellen.	89.75
230	We zoeken voor de zorg AI om foto's beter te kunnen analyseren.	53.17
232	En daar zorgen wij voor omdat dat in ons soort datacenters kan gebeuren.	8.58
233	Wereldwijd worden er daarom nu nieuwe datacenters gebouwd om de groei van AI mogelijk te maken.	52.43
234	Alleen al dit jaar gaat het wereldwijd om een investering van 350 miljard euro.	22.44
235	De vraag is zo groot dat de industrie het eigenlijk bijna niet kan bijbenen.	6.62
236	Maar een datacenter als dit bouwen, daar heb je wel twee jaar voor nodig.	8.85
237	Dus je hebt tijd nodig om die dingen te bouwen en te zorgen dat die AI-servers et cetera ook een plek kunnen vinden.	4.11
239	Stuk voor stuk proberen ze hun AI-afdelingen zo snel mogelijk te laten groeien.	7.17
240	Die bedrijven zitten in een soort wapenwedloop met elkaar.	6.39
241	Wie kan er als eerste het grootste, beste model op de markt brengen?	5.77
242	En daarin is er geen ruimte voor een beetje terughoudendheid.	3.95
244	Jelle Zuidema is universitair hoofddocent Kunstmatige Intelligentie aan de Universiteit van Amsterdam, gespecialiseerd in taalverwerking en de maatschappelijke impact van AI.	12.51
245	Waar ik me vooral zorgen over maak is dat de financiële belangen zo gigantisch groot zijn geworden en dat er dus nu allerlei spelers zich met die AI bemoeien die er hele andere dingen mee willen dan wij als onderzoekers wilden.	8.6
248	Ontwikkeling van automatische wapens is iets waar veel AI-onderzoekers zich ook heel erg zorgen over maken.	52.79
249	Applicaties zoals ChatGPT of Google's Gemini worden uitgerold en een beetje opgedrongen aan mensen al lang voordat men echt goed, serieus heeft nagedacht over welke negatieve consequenties dat kan hebben.	5.26
250	Ik denk dat de politiek moet opstaan om Europese bedrijven te stimuleren.	6.35
251	En dat we niet bang moeten zijn om de concurrentie met de Amerikaanse techreuzen aan te gaan.	4.86
252	Lennart Zwart is investeerder in wat hij noemt 'responsible AI'.Die Lennart Zwart is investeerder in wat hij noemt 'responsible AI'.	23.35
253	AI die niet al jouw data klakkeloos afgeeft aan een techreus of voorkomt dat je kind eindeloos scrolt door dezelfde filmpjes.	84.88
254	Hij ziet dat bedrijven die AI gebruiken dat terugverdienen door personeel te vervangen en door consumenten hyperefficiënt te laten kopen.	38.83
255	Je zal zeker efficiënter kunnen kopen want het is makkelijker voor 'n AI-systeem om honderd prijzen te vergelijken dan om dat zelf te doen.	6.5
256	Maar of het voor de maatschappij als geheel zin heeft om de boel alsmaar efficiënter te willen maken en alsmaar banen te willen vervangen dat is natuurlijk een fundamentele vraag die we de komende tien jaar aan moeten gaan.	5.44
258	Het Internationaal Monetair Fonds waarschuwde onlangs voor het gevaar van de overwaardering van AI-bedrijven.	72.37
259	Wat als de AI-bubbel uiteens spat, net als de dot-com-bubbel eind jaren negentig?	24.73
260	Toen verdampten miljarden op de beurs omdat internet overgewaardeerd was.	89.63
261	Toch waren de investeringen van toen niet helemaal nutteloos.	5.01
262	Grappig genoeg heeft dat specifiek voor Nederland best goed uitgepakt.	4.99
263	Want we hebben in Nederland bijvoorbeeld enorm veel glasvezel de grond in gestopt in die jaren.	84.93
264	De bedrijven die de overinvestering deden, werden afgestraft maar de investeringen in infrastructuur, veel daarvan blijken op de langere termijn wel degelijk wat waard te zijn.	15.55
266	Deze twee datacentra samen kosten ongeveer een half miljard.	13.96
267	Maar dan moet je ook bedenken dat de klanten die hierin investeren dat nog een keer maal vijf doen.	3.83
268	Dus deze investering totaal, waar je doorheen loopt is ongeveer drie miljard aan investeringen in de Nederlandse economie geweest.	21.17
270	Het Amerikaanse bedrijf dat eigenaar is van dit datacenter zou er graag nog veel meer bouwen in Nederland.	14.22
273	Vergunningen zijn in Nederland bijna nog een groter probleem.	19.35
275	De wil van knappe koppen om zich in Nederland te bekwamen in AI is er volop.	4.79
277	Maar vaak vertrekken ze na hun studie naar Amerika.	11.38
279	Er is ontzettend veel Europees talent dat aan onze universiteiten is opgeleid en daarna carrière heeft gemaakt in die grote bedrijven.	7.31
281	En die Amerikanen zijn er heel erg veel rijker van geworden.	75.38
283	Ja, daar mogen we best over nadenken over hoe we dat beter kunnen gaan organiseren.	4.58
284	In de studio Martin Visser, van de Financiële Telegraaf, welkom.	5.35
286	Er zijn wel aanwijzingen dat er overdreven verwachtingen zijn.	6.16
289	Techbedrijf NVIDIA bereikte op de beurs een waarde van 5000 miljard!	40.35
290	Gaan de beleggers die investering er ooit nog uithalen?	6.11
292	Waarom is het in een paar maanden 1000 miljard meer waard geworden?	20.99
298	Als er dus sprake is van een AI-bubbel, en die barst wat betekent dat dan voor ons?	10.54
301	U denkt misschien: ik beleg niet, maar daar heb ik geen last van.	3.48
310	Het kan grote gevolgen hebben, zo'n barstende bubbel.	4.27
311	Europa loopt achter op de VS en China wat betreft investeringen en de ontwikkeling van AI.	56.37
312	Is dat nou schadelijk, of is het misschien straks een geluk bij een ongeluk omdat we dan minder last hebben van die bubbel als die knapt?	6.45
313	omdat we dan minder last hebben van die bubbel als die knapt?	12.65
315	Maar de technologie is geen hype, AI is belangrijk.	8.49
320	Heb je nog vragen over onderwerpen in onze uitzending?	3.72
323	We zijn er altijd online, en morgen weer, op radio en tv.	4.41