Goedemorgen Nederland 🇳🇱

_id	68187001ca6c7ea4715b49ad
url	https://npo.nl/start/serie/goedemorgen-nederland/seizoen-9_7/goedemorgen-nederland_10094/afspelen
datetime	2025-05-05 09:10:00
description	Te gast zijn minister van Defensie Ruben Brekelmans, staatssecretaris van Defensie Gijs Tuinman, journalist Lisa Wade, documentairemaker Koen van Groesen en bestuurslid Nationaal Comité Onno Hoes. Met hen hebben we het over bevrijdingsdag, over het belang van vrijheid en herdenken en over de documentaire die Koen van Groesen maakte over zijn opa die een deel van Nederland bevrijdde.

 

Statements

idx	statement	score
2	Vieren dat we al 80 jaar in vrijheid mogen leven, met elkaar.	6.4
3	Vrijheid wil voor mij zeggen dat je met mensen samen kan leven.	4.59
6	Het is maandag 5 mei, welkom terug bij Goedemorgen Nederland.	4.08
7	LIVEPROGRAMMA, ONDERTITELING KAN ACHTERLOPEN Hier op de bank: Staatssecretaris van Defensie Gijs Tuinman programmamaker Lisa Wade ons ochtendmens deze ochtend is bestuurslid Nationaal Comite 4 en 5 mei Onno Hoes.	5.93
8	En zojuist is aangeschoven journalist Koen van Groesen.	6.57
11	Je maakt een schitterende documentaire over je opa, een Poolse bevrijder.	8.37
18	Dan breng je het terug naar je eigen familie en zijn geschiedenis.	3.82
21	Maakt het verhaal naar hen toe vertellen het makkelijker omdat je een persoonlijk verhaal hebt?	8.4
23	Ik heb ook een lesmethode gemaakt voor de groepen vijf, zes, zeven en acht.	4.72
27	Gegevens anders maar eens een documentaire van een uur.	3.52
29	Het hele onderwerp van de ochtend is dat het al hoe vertel je dit grote verhaal?	5.19
30	De hele ochtend zijn we allen broeden op een nieuwe traditie voor kinderen.	3.5
36	Als verslaggever of regisseur moet je eigenlijk weg van je eigen emoties.	7.28
37	We zitten twee uur discussiëren en de oplossing komt gewoon binnengelopen!	3.82
39	Het is vandaag de dag dat in het hele land Bevrijdingsdag flink gevierd wordt.	40.86
41	Waar oude militaire voertuigen klaarstaan om door de provincie te rijden.	12.19
49	En aan het eind van de dag komen ze allemaal in Leeuwarden.	6.24
54	Daar staat verslaggever Lennard Jan Geerts, van Omrop Fryslan.	6.34
55	Hoe wordt de vrijheid vandaag in Friesland nog meer gevierd?	7.92
58	Het is hier aardig druk ze rijden van hier drie verschillende rondes.	3.76
64	En een komende voertuigen samen op het bevrijdingsfestival in Leeuwarden.	9.14
66	En dan de samenkomst aan het eind van de middag met al de voertuigen.	3.98
67	Er is ook een Canadese veteraan die 100 jaar is en Leeuwarden bevrijd heeft.	82.13
70	We zijn hier op een landgoed op een kilometer of drie hiervoor zie je allemaal borden staan.	3.94
72	Om half zes wordt hier een hele parade verwacht van alle voertuigen.	5.1
74	Dan kunnen de mensen langs de kant staan en de veteraan aanschouwen die dezelfde route doet als wat hij 80 jaar geleden ook al deed hier.	3.7
78	Maar van al die militaire voertuigen, daar wordt u wel enthousiast van?	5.78
79	Ja, die militaire voertuigen wat het ook doet het trekt ook kinderen aan.	51.0
85	En die jongeren die vinden het superleuk om met die oude baasjes aan die voertuigen te klussen.	64.94
86	Als je dan twee dagen in het jaar hebt dat al die voertuigen op de weg zijn dat is heel mooi.	4.46
87	Deze hele ochtend hebben we het al over de vrijheid.	3.46
88	En hoe dat door kunnen geven aan de jongste generatie.	4.83
89	Onze verslaggever ging de straat op om te vragen: wat is vrijheid nou eigenlijk?	8.24
90	Vrijheid betekent voor mij dat iedereen mag zijn wie die wil.	4.52
95	Dat als je iets zegt over de regering of zo je niet gelijk opgesloten wordt en naar Siberië wordt gestuurd.	8.78
97	En niet in Gaza, of noem alle ellende in de wereld maar op.	3.94
98	Ik sta er wel eens bij stil dat er plekken op de wereld zijn waar minder vrijheid is dan hier.	4.82
101	Maar op het ogenblik, ook voor de kinderen, vind ik het echt moeilijk om nu te leven, eigenlijk.	4.06
103	Als je naar landen om je heen kijkt, zie je wat voor ellende je kunt hebben.	6.94
111	Maar in de praktijk als je naar het maatschappelijke debat kijkt levend toch mensen vaak in een bubbel.	9.86
114	Nederland is allemaal fantastisch, maar het buitenland!	6.04
115	Terwijl er hier ook veel mensen zijn die denken: hoe vrij zijn we nou?	5.41
116	Op die vrijheidmaaltijden ga je met elkaar in gesprek.	4.35
117	Er worden kaartjes uitgedeeld: wat vind je hiervan?	4.23
118	En dan ga je met elkaar praten over wat vrijheid voor je is.	4.35
123	Soms geven we af op alle instituties en oproeren leven maar we leven in een paradijs als het erop aankomt als je kijkt hoe het in de oorlogsjaren was.	4.22
124	Ook op deze bevrijdingsochtend staan we live in het land.	14.43
131	Hier staan ze klaar om mee te rijden in het defilé.	4.04
135	Van oorsprong is het een bevrijdingsdefilé vanwege de oorlog en de mensen die met de inzet van hun leven ons hebben bevrijd.	13.14
136	Nu vieren we, na 80 jaar vrijheid die vrijheid moeten we koesteren en behouden.	3.81
137	We hebben ons daar 80 jaar voor ingezet met onze internationale bondgenoten.	5.39
145	Heel bijzonder om dan voor de eerste keer mee te mogen.	4.26
151	In dit voertuig niet maar in veel andere voertuigen wel.	6.89
152	Fantastisch dat er nog tweede Wereldoorlog veteranen bij kunnen zijn.	6.89
153	Succes met het rijden met deze militaire voertuigen.	6.71
154	Straks na de vijf meilezing, de nationale herdenking rijden ze hier met de Tweede Wereldoorlogveteranen in de wagens.	6.05
155	Die veteranen waar Josephine het over heeft daar hebben we het over.	6.94
158	De mensen die het mee hebben gemaakt, dat worden er steeds minder.	5.18
162	Ja, ik denk dat hij veel kritiek krijgt in Nederland maar zijn toespraak gisteren vond ik heel mooi.	3.94
168	Als je dat familieverhaal niet hebt je moet het klein maken, er een familieverhaal van maken maar dat heeft niet iedereen.	4.6
172	Struikelstenen in de stad wat staat er bijvoorbeeld op?	14.81
174	In je straat misschien je grootouders of ouders niet maar misschien wel een tante of een oom.	4.18
177	Als ik tulpenbollen moest eten, als ze dat vertellen dan vragen ze meteen: was dat heel vies?	8.71
178	Er is een scène van de hongerwinter en dan moest een houten bootje in de kachel.	5.33
179	En dat vonden de kinderen zo erg: als ik mijn speelgoed in de kachel moest gooien!	4.46
182	Zo kies ik altijd verhalen ik heb jouw documentaire gezien op het moment dat je opa moet huilen als er naar een foto kijkt van zijn moeder.	5.16
192	Stel, je bent 18 jaar en je kunt kiezen ik blijf bij mijn gezin of ik steek de rivier over met de kans dat ik nooit meer terugkomt.	4.01
194	De hele klas zegt: ik zou bij mijn vader en moeder blijven.	5.74
197	En dan vertel ik over wat er met broers en vaders is gebeurd.	3.64
205	Ik kwam er met mijn vader en broer achter toen we de boel aan het opruimen waren.	4.15
206	Het een aantal dagen in het ziekenhuis gelegen omdat het door een kogel was geraakt.	7.03
210	Je hoort wel eens: we wisten het, maar er werd niet over gesproken.	3.64
211	Maar bij jullie werd het hele Grebbebergverhaal verzwegen?	8.13
215	Dat was aan de kant van mijn moeder, een Joodse geschiedenis.	4.29
218	Hij was zo teleurgesteld over hoe het hier was na de oorlog.	8.21
219	Er was wel vrijheid en vrede, maar leuk was het niet.	4.06
222	En hij ging helpen in Indië, dat was het beeld destijds.	9.0
223	Dus we hadden twee oorlogsverhalen thuis die met elkaar concurreerden een beetje.	3.94
230	En haar vriendje heeft het verder voor haar bij gehouden met wat er gebeurde in de stad.	4.67
231	En als er dan even terugkwam van het ene onderduikadres naar het andere, schreef ze er zelf ook in.	6.07
237	En dan vroeg ze zichzelf af: was ik hier wel gewenst?	4.16
239	En dat moet je dus overbrengen en kinderen nu om duidelijk te maken dat je elkaar zo kunt helpen.	4.87
240	Soms moet je een stap vooruit zetten dan moet je weer voor jezelf kiezen.	4.03
243	Dit zijn al drie verschillende verhalen op de bank.	6.02
245	Speelgoed van kinderen die met kindertransport zijn afgevoerd.	90.11
249	Er zijn zelfs gedroogde bloemetjes van kinderen die zijn gestorven in een jappenkamp.	90.52
250	En als ik dat bloemetje laat zien aan mijn kinderen en ik vertel dat verhaal, dan zijn ze meteen geïnteresseerd: wat was een jappenkamp?	4.88
256	Soms stop ik ermee gisteren merkte ik het ook ik word er emotioneel.	3.39
257	Ik word veel dieper geraakt door de verhalen van de oorlog omdat ik nu al de persoonlijke verhalen van mijn eigen familie ken.	4.12
258	Met alles wat ik zie, zie ik mijn eigen familie terug.	3.75
260	Je kunt nog zo rationeel zijn en veel geleerd hebben in je leven op een gegeven moment kijk je toch op een andere manier naar.	4.87
263	Ik wist helemaal niet eens dat mijn voorouders uit Polen kwamen.	4.42
265	De grootmoeder van mijn moeder haar grootvader kwam uit Polen.	7.94
266	En die reisden heel Europa door om handel te drijven.	52.77
268	Dan gaat zo'n verhaal je gaat je erin verdiepen wat de mensen hebben meegemaakt hoe zijn ze hier naartoe gekomen?	5.77
270	Als je dat gaat beseffen, word je een mooie mens uiteindelijk.	4.96
271	We hebben Wageningen, de 14 Bevrijdingsfestivals maar dat zijn natuurlijk niet de enige plekken in ons land waar we 5 mei vieren.	15.6
272	In deze speciale uitzendingen kijken we mee in alle hoeken.	4.07
275	Daar is verslaggever Simone Gideonse, van Omroep Zeeland.	7.65
280	Er wordt nog niet veel gesproken over de vrijheid hier.	3.94
284	Eerder zei ik ik ken het van Koningsdag dat iedereen zijn troep uit de kast trekt en richting de vrijmarkt gaat.	3.5
288	En dat is eigenlijk gewoon een hele praktische traditie.	4.37
289	Ik heb even rondgevraagd waarom men het hier op bevrijdingsdag doet er niet op Koningsdag.	5.38
290	Dat is omdat in Vlissingen de lintjesmarkt dicht bij Middelburg ligt.	59.15
293	Om iedereen de kans te geven om van zijn oude troep af te komen!	4.44
296	Als de kleedjesmarkt is afgelopen dan is het tijd voor het bevrijdingsfestival.	5.29
300	Het gaat nu nog even over de bevrijding van de spullen.	7.46
306	Ik denk dat we met zijn allen, ook hier bij elkaar we zijn allemaal zo gepassioneerd om de nieuwe generaties neer te zetten die ervoor gaan waken met elkaar dat we dit niet weer opnieuw gaan meemaken.	4.57
307	En om daar door kennis en om ze door het leven te helpen we weten wel een beetje hoe dat moet.	4.23
309	Veel mensen hebben het meegemaakt en zeggen: ik weet het niet.	6.01
314	Daar gaan ieder jaar meer scholen naartoe waar er op hun niveau dat hele oorlogs verhaal van het kamp verteld wordt.	9.64
318	Je kunt erover praten, maar je kunt je er ook op voorbereiden.	4.23
320	Defensie breidt uit en is naarstig op zoek naar wapens, oefenruimtes en personeel.	68.9
321	Als je deze verhalen hoort over het doorgeven van vrijheid, denk je dan: bij defensie zijn we daar praktisch mee bezig?	7.94
341	We zijn een inhaalslag aan het maken als samenleving.	6.42
349	Je moet ook pensioenen betalen, sociale vangnetten.	10.93
351	We zijn op alle drie de fronten aan het investeren.	11.26
354	De prijs die we uiteindelijk hopelijk over 20 jaar als we terugkijken, betaald hebben dat is dat we wat pijn in onze portemonnee hebben gehad.	9.94
360	U heeft vaker gezegd: geld is niet per se het probleem het gaat om spullen.	9.41
364	Het afgelopen jaar 30 miljard in nieuwe spullen gestoken.	81.2
369	Ook op het gebied van beschermingsmiddelen voor soldaten tegen drones, dat komt allemaal binnen nu.	24.06
370	Wat ook belangrijk is om te beseffen net hadden we het erover, het zijn niet alleen meer vliegtuigen.	5.24
377	Wat ik net aangaf ik zie echt dat de jongere generatie echt een stap naar voren toe doet.	5.55
379	Ze zien echt, als we willen beschermen wat ons dierbaar is dat ze stappen naar voren moeten maken.	6.06
384	Die moeten op een andere manier van werken bij de krijgsmacht.	18.86
386	Beter samenwerken met scholen, hbo en mbo waarbij jongeren een seminar doen van een week of 10, militaire training erbij.	19.37
394	Maar je werkt met bedrijven die verbonden zijn met de defensieindustrie.	7.84
396	Het gaat aardig met het personeel, zei u. Er waren 9000 niet ingevulde vacatures.	9.51
400	Over de jaren heen groeit onze krijgsmacht ongeveer met 200 mensen netto mensen die eruit gaan, mensen die er inkomen met 200 mensen per jaar.	16.07
409	Ik word helemaal plat gebeld en ge-appt het zijn jonge mensen die aan de slag willen, een nieuwe vorm van dienen.	4.11
410	En oudere mensen, die of vroeger dienstplichtig zijn geweest of militair, en die zeggen: ik wil terug.	3.84
411	Ik wil de jongere generatie opleiden, trainen en voor zorgen dat we samen sterk worden.	4.12
414	U heeft nauwelijks plek in ons land om de mensen te trainen of wapens te stallen.	48.41
421	Je moet het gesprek ook met de minister van Asiel en Migratie hebben, mevrouw Faber.	10.1
425	Maar we zijn in gesprek het mag duidelijk zijn als we stappen moeten zetten om te beschermen wat ons dierbaar is dan hebben we meer ruimte nodig.	6.97
427	Dat heeft te maken met hoe wij met zijn allen erop voorbereid zijn?	6.79
430	Als je bijvoorbeeld hbo doet, straks ook met mbo dan volg je een seminar van 10 weken dan leer je zelfredzaam te zijn en uiteindelijk word je daaruit reservist.	65.69
431	En waarom hebben we het hierover op vijf mei, als mensen dat denken dat is omdat je met een goede defensie je voorbereid op scenario's die je liever niet wil?	6.35
432	Wat ik altijd naar voren haal in de jaren 30 toen dachten we dat het niet zo'n vaart zou lopen.	3.84
436	Dat we nooit in de situatie terechtgekomen die we net op de beelden hebben gezien.	5.01
438	Naast festivals en lezingen zijn ook de bevrijdingsvuren een vast onderdeel van 5 mei.	32.94
439	Beste mensen, wat fijn dat u allemaal gekomen bent.	4.17
440	Mooi om te zien hoe vanuit Woerden meer dan 35 lopers de tocht volbracht hebben.	6.95
442	We hebben vanmiddag, op 5 mei, een Lichtenvoorder vrijheidstour.	5.59
443	Het vrijheidsvuur ging dit jaar voor het eerst door naar Kleef.	7.42
445	Na een lange tocht van Wageningen naar Schagen werden de hardlopers van team de Noordkoppers op bevrijdingsdag warm onthaald op de markt in Schagen.	6.87
447	En onze verslaggever Annelies Geradts brengt het vrijheidsvuur naar de gemeente Leidschedam Voorburg.	6.1
450	De Vuurlopers, dit team is onderweg naar Leidschendam-Voorburg vanuit Wageningen.	7.25
456	Ja, ik heb eigenlijk misschien een paar dutjes gedaan in de bus ik heb eigenlijk gewoon zin om te blijven lopen.	3.5
468	Een smoesje om even bij andere mensen terecht te komen.	6.69
470	Het is natuurlijk gewoon belangrijk om mee te doen.	3.9
471	Sommige mensen hebben geen vrijheid in deze wereld.	8.8
473	En natuurlijk omdat er moeder dit georganiseerd heeft!	6.18
475	Het is ook wel luxe om in vrijheid hier te lopen door het prachtige Nederland, of niet?	5.87
476	Ja, dat drukt je goed op de feiten dat het zo mooi is hier.	4.4
482	Volgens mij hebben deze toppers nu al een applausje verdiend.	3.5
484	Ik vind het vooral zo leuk dat die vrouw achterop die heeft de belangrijkste taak, het vuur overbrengen en ze zit op de fiets!	5.27
486	En nu gaan we snel door naar Josephine in Wageningen.	4.75
491	Ik heb net met een tweede Wereldoorlog veteraan gesproken.	4.41
499	Gijs Tuinman, u heeft in Afghanistan gediend, daar ook maten verloren?	19.12
501	Ik heb een collega van het slagveld moeten halen die hebben we in zes banken terug naar zijn familie moeten brengen.	4.03
502	Deze man zegt het ook ik kon er de eerste jaren niet over praten was dat bij u ook zo?	8.03
503	Voor ons was het we zaten met een speciale groep in Afghanistan.	7.46
505	Maar ik zie nu wel het is 15 jaar geleden dat je nu wel met de maten daar af en toe de anekdotes teruggehaald.	3.74
506	Vroeger zei ik altijd, een zure veteraan die alleen maar praten over de verhalen van vroeger, dat word ik nooit!	3.57
508	En dan hoop ik mijn verhaal te vertellen bij het vuur.	3.7
511	Dan naar een verhaal van een van de helden van toen.	4.61
513	En laat dat nu toevallig de opa zijn van Koen van Groesen.	4.08
514	Want de beloning, de bevrijding van Polen, kwam niet voor u?	11.12
516	Ik heb vaak het beeld van mensen de bevrijders die hebben gevochten voor vrijheid maar hier denkt hij zo over: ik heb gevochten voor niks.	5.46
517	Ja, de Polen hebben meegevochten met de geallieerden.	20.8
518	Ik kan wel eens boos worden als ik in de boekje zie dat er honderden Poolse soldaten zouden hebben gevochten in Nederland, maar het zijn er duizenden!	15.08
519	Het hele Poolse leger terwijl het land bezet was bestond uit 200.000 mensen.	24.18
520	Polen zoals mijn opa die dachten door te stoten en dachten als helden te worden ontvangen.	12.85
523	En de Polen die terugkwamen, werden gezien als verraders omdat ze meegevochten hadden met de geallieerden.	31.57
527	Ze worden niet genoemd in het rijtje van Nederland terwijl ze qua grootte de derde of vierde macht waren die gevochten hebben.	11.66
528	Als historicus en kleinzoon dacht ik: hier moet ik wat mee.	3.49
529	Hoe kan het eigenlijk dat dit niet in ons nationale geheugen is beland?	5.51
530	Geschiedenis wordt geschreven door winnaars, zeggen ze wel eens.	5.99
531	De films worden gemaakt in Amerika, misschien Engeland en dat is wat je onthoudt, daarom moest ik er wat mee.	3.88
532	Ik sprak met een Poolse jongen die hier gekomen was als arbeidsmigranten, en hij zei: op school in Breda moet ik vertellen dat Breda is bevrijd door de Polen.	37.18
539	Ik was de enige die dit kon ondertitelen overigens.	3.53
540	Maar er was geen tijd na de oorlog om Nederlands te leren, zei hij.	11.4
544	Hier zit wel een belangrijke positie een belangrijke rol.	4.27
545	Ja, hij kon af en toe heel emotioneel zijn, mijn opa.	3.75
546	We stonden in een Senaatszaal met mijn afstuderen en hij stond daar met zijn oorlogsmedailles en hij moest huilen!	6.47
547	En ik moet hem dan niet aankijken, want dan moet ik ook.	3.73
548	En dan de vrijheid waarvoor voor hij gevochten heeft dat zijn kleinzoon dit nu kan bereiken.	4.02
550	Ik denk dat hij ook wel trots zou zijn, hij leeft niet meer als ik dit zou vertellen.	3.86
552	Ik ben eigenlijk vernoemd ik ben de vleeswording van de oorlog, in die zin.	4.33
554	Om de helden te eren willen we het verhaal wel kennen.	4.23
555	Jij was er niet geweest als opa niet ergens in de groentezaak terecht was gekomen!	6.05
556	Ja, de Polen zijn iets na D-Day in de oorlog gekomen.	62.44
560	Lokeren, Ieper, dat werd bevrijd en daarna ging een deel naar Zeeland en een deel naar Brabant.	9.45
564	Het zuiden van Nederland was bevrijd, het noorden nog niet.	27.31
565	De zus van mijn oma had een goede zaak en die Pool mocht daar werken.	5.34
568	In het katholieke Brabant was het, ze waren niet getrouwd het lag allemaal heel moeilijk.	9.83
571	En uiteindelijk vijf kinderen gekregen, waaronder mijn moeder.	11.71
584	Het is je opa, dus je wil hem troosten maar ik wilde ook vragen stellen.	3.79
586	Als 18-jarige moest hij de beslissing nemen: de Duitsers kwamen, blijf ik?	7.92
592	Er zitten fragment in de film: als we een verjaardag hadden, dan hadden jullie een familie ik had natuurlijk mijn kinderen maar verder had ik niks in Nederland.	4.38
596	Het ontroert me ook als ik naar een begraafplaats ga dan liggen jonge kerels 18, 19, 20 die hebben voor onze vrijheid gevochten.	4.9
597	Ook de mensen in het verzet waren allemaal 20-jarigen.	12.61
599	Het waren echt niet alleen maar jongens die het graag willen doen.	4.11
600	Ik denk dat het inmiddels ook tijd wordt zoveel jaar na de oorlog om daarbij stil te staan.	4.5
606	Na de oorlog is hij dus vrachtwagenchauffeur geworden in Nederland.	14.3
609	En die verliezen is wordt dus ingevuld door zijn zus voor mij.	3.58
610	Jarenlang ging ze naar de rivier in de hoop dat Michail terug zou komen over de rivier.	5.13
613	Deze man heeft een kleinzoon die het kan verwoorden.	5.07
614	Maar het wordt geschreven door winnaars, de geschiedenis.	3.64
615	Dit soort verhalen over dit soort helden dat daar niet over gepraat wordt is een pijnlijke conclusie?	8.42
616	Daarom is het goed dat we ook aandacht hebben op vijf mei voor deze generatie.	3.98
617	Je zag het gisteren ook op de Dam, de verschillende generaties.	5.05
619	Je probeert dat mensen de verhalen doorgeven want anders ga je dat missen.	4.63
620	De eerste generatie praat makkelijker met drie dan met generatie twee.	81.52
622	Er waren familieleden die fysiek onwel zijn geworden na de documentaire.	16.57
623	Want zij hebben dingen gehoord die hij nooit tegen zijn eigen kinderen heeft gezegd.	8.28
628	Heeft veel tekort gekomen omdat de ouders niet spraken.	22.17
635	Daarom is het zo goed dat je deze documentaire maakt.	4.32
639	Als je dit hebt gezien en dan nog voor een oorlog kan zijn, dan heb je het niet begrepen.	4.45
642	In Oekraïne worden hele families uit elkaar getrokken.	90.18