De Afspraak 🇧🇪

_id	6873aa5bd46cf16eb872cdc1
url	https://www.vrt.be/vrtmax/a-z/de-afspraak/2025/de-afspraak-d20250617
datetime	2025-06-17 20:35:00
description	Dit zijn onze gasten vanavond: Axel Ronse, Bert Anciaux, Sandrine Ekofo en Daniel Dardha Decennialang al wordt er over gesproken, maar nu is er een akkoord: vanaf 2029 zal ons land nog maar één federaal parlement tellen, en wordt de Senaat afgeschaft. Een staaltje politiek populisme, vindt eresenator Bert Anciaux. Hij vindt de afschaffing een gemiste kans om de democratie te versterken. Voor fractieleider van N-VA Axel Ronse is de afschaffing van de Senaat een broodnodige beslissing in budgettair moeilijke tijden. Het federaal parket vraagt de doorverwijzing van Etiénne Davignon (92) voor zijn aandeel in de moord op de toenmalige Congolese president Patrice Lumumba. De topambtenaar en minister van Staat was begin jaren 60 gezant van het ministerie van Buitenlandse Zaken in het land. Sandrine Ekofo, Congo- en Centraal-Afrika-expert, legt uit waarom Davignon een spilfiguur was in de Belgische-Congolese relaties. Daniel Dardha (19) heeft in Deinze het wereldrecord simultaan schaken onder tijdsdruk gebroken. Vijftig tegenstanders, maximum negen seconden per zet ... en toch behield hij het overzicht. Dardha werd op zijn vijftiende al schaakgrootmeester en is vandaag de beste Belgische schaker ooit. Hij staat 52ste op de wereldranglijst en droomt luidop van de wereldtitel.

 

Statements

idx	statement	score
1	Soms komt na jaren discussiëren en palaveren toch iets uit de bus wat een mens niet meer verwacht.	3.54
2	Er is een akkoord over de afschaffing van de Senaat.	29.72
3	Zeer tegen de zin van Bert Anciaux, hij zat tot vorig jaar in de Senaat, maar ook tot grote vreugde van Axel Ronse.	4.96
4	Hij zit voor N-VA in de Kamer en was een van de pleitbezorgers.	7.09
5	Met Sandrine Ekofo, Afrika- en Congospecialiste, heb ik het over dat opvallende nieuws uit gerechtelijke hoek: Het parket dat de doorverwijzing vraagt van graaf Etienne Davignon voor zijn rol in de moord op Patrice Lumumba in Congo in 1961.	12.3
7	En ook aan tafel, en een paar jaar jonger dan Etienne Davignon: de jongste grootmeester ooit in dit land Ik zou niet zeggen dat ik zenuwachtig ben.	4.7
8	Ik speel vaak onder druk, meestal is dit mijn sterkste punt.	5.25
9	Ik hoop dat ik in de zone ben en iedereen kan afmaken.	3.65
14	In deze video zien jullie mijn kloksimultaan, waar ik het wereldrecord heb verbroken in Deinze.	6.59
15	Het was een heel leuk initiatief van de schaakclub uit Deinze.	4.62
19	Je doet ook veel meer, daar gaan we het straks over hebben.	3.71
21	Er wordt al lang over gesproken, veel langer dan dit programma bestaat.	3.72
23	Als er genoeg volk mee wil, dan gaat de Senaat op de schop.	8.24
24	Vanaf 2029 telt ons land nog maar één Federaal Parlement: de Kamer van Volksvertegenwoordigers.	10.13
28	Zij worden niet rechtstreeks verkozen, maar aangeduid.	5.82
31	We gaan het voor eens en voor altijd moeten uitklaren.	4.03
37	Misschien weet Axel dat niet, in 1993 hebben wij er in het Sint-Michielsakkoord echt een punt van gemaakt, met de Volksunie destijds.	10.95
38	Het is destijds nog ontploft op basis van dit punt.	4.98
39	Wij wilden een Senaat van de gemeenschappen, samen met het rechtstreeks verkozen parlement.	5.67
40	Zo zou Vlaanderen ook macht hebben op federaal vlak.	7.09
41	De grondwet moet door de Senaat goedgekeurd worden.	12.39
44	Ja, Vlaanderen zal nooit meer rechtstreeks iets te zeggen hebben over de grondwet of de bijzondere wetten.	13.12
45	Vlaanderen zal niks meer te zeggen hebben over het Grondwettelijk Hof, de Raad van State, de aanduiding van de Hoge Raad van Justitie.	15.06
46	Zegt u nu dat de N-VA Vlaamse bevoegdheden afgeeft?	11.41
49	Maar als je confederalist bent, kan ik niet begrijpen waarom je, juist op de plekken waar je al die deelgebieden hebt die elkaar zouden moeten ontmoeten, dat zou afschaffen.	4.35
53	Ik vind de Senaat een absoluut overbodige instelling.	15.51
54	Ik heb jaren in het Vlaams Parlement gezeten en nu zit ik in de Kamer.	4.21
55	In mijn jaren in het Vlaams Parlement heb ik nooit het gevoel gehad dat ik betrokken was via de Senaat om beleid van de deelstaten federaal te realiseren.	7.63
56	Wat klopt er dan van de argumenten van Bert Anciaux?	7.41
58	In de Kamer heb je meer dan 80 Nederlandstalige parlementsleden van de 150.	10.06
61	Er komen heel weinig mensen uit Wallonië bij ons werken.	72.54
63	Je hebt geen Senaat nodig om hierover in debat te gaan.	8.35
64	Als je naar de website van de Senaat gaat, begrijpen mensen niet... Maar jullie zeggen exact het tegenovergestelde.	6.02
65	Je zegt dat je de Senaat nodig hebt voor bepaalde bevoegdheden.	8.65
66	U deed alsof ik aan het liegen was, maar het is, denk ik, correct wat ik zei.	3.52
67	De Vlaamse overheid heeft via de Senaat inspraak over grondwetswijzigingen en ze kunnen mee de regels van het Grondwettelijk Hof, de Raad van State en de Hoge Raad van Justitie bepalen.	13.98
69	Nu zou dat via de Kamer gebeuren, waar ook heel veel Vlamingen zitten.	23.0
71	Met die logica zou je het Vlaams Parlement kunnen afschaffen.	9.72
72	Dan kan je zeggen: geen probleem, in de Kamer zitten Vlamingen.	10.38
74	Als taalgroep kunnen ze die bevoegdheden overnemen.	5.79
76	Is dat niet zo, als je een meerderheid hebt in de Kamer?	23.44
77	Vlamingen zijn minstens even betrokken bij alles wat Bert hier aangeeft.	10.56
78	Ik ben het wel eens met het feit dat, om Vlaanderen te vatten bij belangenconflicten en grondwettelijke wijzigingen, we zeker moeten nadenken over wat we daarvoor in de plaats kunnen doen.	6.2
79	We hebben nog vier jaar om daarover na te denken en de premier is daar ook mee bezig.	7.66
81	Via de Senaat kunnen we op internationale fora opereren, de Raad van Europa en het parlementaire orgaan van de NAVO.	6.42
82	Daar zullen we het straks misschien nog over hebben.	3.75
83	Ook de Interparlementaire Unie, daar zitten nu Vlaamse Parlementsleden.	9.51
85	Wij gaan ervoor zorgen dat het allemaal nog kan. Maar ga eens naar de website van de Senaat.	4.65
86	Denkt u dat de Senaat de voorbije 20 jaar dingen gedaan heeft die mensenlevens beter hebben gemaakt?	33.08
87	Ik zag veel informatie over de gevolgen van de drugswet uit '91.	13.03
90	Als je spreekt over 20 jaar geleden, dat klopt uiteraard niet.	4.68
91	Twee legislaturen geleden hadden we volheid van bevoegdheid.	6.65
96	Ik noem het populisme, dat men aan de bevolking heeft wijsgemaakt dat als je de Senaat afschaft, je aan forse besparingen doet.	20.33
98	Dat is een belangrijk argument, ook naar de publieke opinie toe.	4.39
99	Er moet bespaard worden en dat lijkt een uitstekend argument.	5.16
100	De Senaat heeft een aanzienlijk budget, maar in de overheidsfinanciën is dat een druppel.	27.01
101	Maar een overbodige taak die mensenlevens niet verbetert, om die in stand te houden, is niet te verantwoorden.	6.24
102	De zaal zal wel blijven bestaan en de mensen die er werken, zullen elders ingezet worden.	3.74
104	Het is dus geen populistische gedachte, we gaan de politiek moderniseren.	4.36
107	Dan heb je nog het onderhoud van het gebouw, dat blijft ook.	5.37
108	Maar 16 van de 40 miljoen gaat nu naar politieke partijen.	21.54
110	Daar kan je onmiddellijk mee stoppen, maar dat doet men niet.	4.15
111	Dat is wel een punt, dat lees ik ook: waarom gebeurt dat niet?	5.49
112	Als jullie het een besparing noemen en je kan daar miljoenen uit halen, waarom laten jullie de politieke partijen dan zijn?	13.95
113	Waarom heb je nog 10 miljoen nodig voor partijdotaties?	15.4
117	Maar er is binnen Arizona consensus om in 2029 de Senaat af te schaffen.	74.17
120	Er wordt al heel lang gesproken over het beperken van de werkloosheidsuitkering in de tijd.	32.06
121	Ik wil toch nog eens even terug naar de partijdotaties, want u gaat daar een beetje van weg.	3.64
122	Maar als je dat gebruikt om te zeggen dat het een besparing is en het gaat over 10 à 16 miljoen euro die naar de fracties gaat, geef dat dan terug aan de belastingbetaler.	9.01
128	Als je naar het andere uiterste gaat, kom je in Amerikaanse toestanden.	4.87
129	Ik waarschuw daar ook voor, maar er zijn geen taboes over.	3.57
130	Dat wordt besproken in de schoot van de meerderheid.	4.31
132	Ik vind het spijtig dat er geen inhoudelijk debat over is geweest.	4.69
135	Meer en meer mensen beginnen te begrijpen dat onze democratie versterkt kan en mag worden.	5.84
137	Of in de NAVO of zelfs in het Overlegcomité, dat wordt allemaal door regeringen of individuele ministers bedisseld.	5.78
138	De controle daarop, bijvoorbeeld op het Overlegcomité.	10.81
139	De Senaat zou een ideale plek zijn geweest om een parlementaire controle toe te passen.	11.5
140	Ik ben minister geweest en ik heb ook in Europa gezeten.	7.44
141	Als minister doe je daar eigenlijk je goesting en dat is geen goede democratie.	10.6
142	Er is vanwege puur populisme voorbijgegaan aan die zaken.	13.42
144	U zegt zelf dat het is uitgehold de laatste jaren door besparingen.	14.69
145	Niet zozeer door besparingen, maar wel door bevoegdheden af te nemen.	3.79
146	Een aantal partijen, de N-VA, twee legislaturen geleden hebben zij bevoegdheden van de Senaat afgenomen.	6.99
147	Maar de laatste twee legislaturen was de N-VA er vooral mee bezig dat we niks mochten doen.	29.46
150	Bijna elke federale staat heeft het tweekamerstelsel.	21.24
151	Je hebt heel veel moeite gehad om te zeggen hoe de Senaat de afgelopen 20 jaar de levens van mensen heeft verbeterd.	22.14
152	Het bicamerale stelsel, de essentie daarvan is dat je een controle hebt op de democratie.	5.17
153	Het gaat nu over een beperking van de werkloosheidsuitkering in de tijd.	35.52
155	Jij vindt het de uitgelezen plek om de regio's te vertegenwoordigen.	3.67
156	Sinds ik in de Kamer zit, ben ik nog altijd evenveel Vlaming.	3.8
157	Het is een eer voor mij om mijn medeburgers uit Wallonië te ontmoeten en met hen te discussiëren.	3.61
160	Heeft u een idee over of de Senaat zou moeten blijven?	6.86
161	Ik hoor de discussies en ik begrijp dat er besparingen moeten gebeuren, maar tegelijkertijd zijn er bekommernissen.	3.89
163	Dus ik hoor wel dat meneer zegt dat bepaalde dossiers besproken zullen worden in de Kamer, dus dat is een goede oplossing.	4.69
167	Wat waren eigenlijk de argumenten bij uw partij voor een afschaffing?	8.99
170	Er is geen enkel parlement dat zoveel bespaard heeft als de Senaat.	19.06
171	2 miljoen euro werkingsmiddelen, dat vind je nergens.	17.63
175	Het Vlaams Parlement is bevoegd voor Onderwijs, Welzijn en Mobiliteit.	25.09
176	Als je samen een commissie opricht in plaats van dat in een senaat doen... Maar dat gebeurt niet.	9.21
179	We noemen de Senaat smalend weleens het mooiste woonzorgcentrum van het land.	15.71
181	Ik hoor dat er geen problemen worden verwacht voor de tweederdemeerderheid.	5.1
183	Weliswaar met kanttekeningen, maar dat zal wel lukken.	4.54
185	We gaan in de gaten houden wat er gebeurt met die partijdotaties.	4.21
187	Er is zwaar gediscussieerd over die 5 procent van het bruto binnenlands product als bijdrage voor defensie.	74.38
188	Geïsoleerd vechten tegen een voldongen feit zoals die nieuwe norm, heeft geen zin meer.	9.72
189	Dat heeft de regering ook afgelopen vrijdag op de ministerraad collectief vastgesteld.	17.76
190	De beslissing was genomen, wordt vandaag nog eens gezegd.	11.7
191	Anderzijds lezen wij dit weekend in de krant van de partijvoorzitters dat het stupide, krankzinnig en belachelijk is om zoveel geld te geven omdat de NAVO dat vraagt.	14.97
192	Als je naar 5 procent wil gaan, ook in een vorm van 3 procent voor Defensie en 1,5 voor andere investeringen, dan blijft dat een hallucinant astronomisch bedrag dat je op geen enkele manier budgettair uitgelegd krijgt.	11.59
195	Ik ben het eens met Sammy, het is 'one hell of a job'.	3.5
196	Dat is een gigantisch bedrag, zeker met onze overheidsfinanciën.	7.15
197	Maar er is een NAVO-top geweest in Wales, waarop ze hebben beloofd om dat bedrag te geven.	17.79
198	Dat zou gebeuren tegen 2024 en dat is niet gebeurd.	9.22
201	België is een van de enige landen die heeft gezegd: foert.	23.22
202	Met de Vivaldi-regering op de conferentie in Madrid hebben ze gezegd dat ze diep in de problemen zaten.	10.12
203	Amerika trekt richting het oosten, Azië, enzovoort.	40.14
204	Rusland stelt zich steeds agressiever op en onze verdediging schiet tekort.	64.21
205	Een jaar later wordt gezegd welke zaken nodig zijn.	4.62
208	We spreken nu over 5 procent, dat is iets totaal anders.	13.27
211	Dat is absoluut niet zo, dat is een Europese beslissing.	12.62
212	Mee aangestuurd door de VS, maar we hebben gezegd dat het omhoog moest.	10.4
213	Ik zal het anders zeggen: zonder Donald Trump, zou Mark Rutte misschien niet met 5 procent zijn afgekomen.	23.75
217	Bart De Wever heeft daar in alle stilte aan gewerkt.	4.62
219	Hij heeft landen gecontacteerd en gevraagd wat we kunnen doen.	4.58
221	Het is niet alsof zijn mening wordt gevraagd op die top, het is eerder een communiqué.	5.73
224	We zijn er nog niet, dat diplomatieke overleg wordt nog gevoerd.	8.34
225	Maar alle uitspraken daarover hebben niet geholpen.	8.52
228	Dit is sluipende besluitvorming, waar niemand zogezegd verantwoordelijk voor is.	3.99
229	Er is op geen enkele manier een democratische beslissing genomen rond die 5 procent.	10.69
230	Het parlement is daar niet over geraadpleegd, in andere landen ook niet.	13.64
233	Stel dat wij bijna aan die 2 procent zouden zitten, wat niet het geval is, dan is dat 12,6 miljard.	15.52
235	Weet je wat de stijging is van de pensioenuitgaven vandaag naar de pensioenuitgaven van 2070?	19.41
236	De gigantische stijging van de pensioenen, dat gaat over 2,5 procent van het bbp.	59.72
237	Dat is minder dan de stijging die in defensie gebeurt.	13.33
240	Maar daarover staat heel het land op zijn achterste poten en zegt men dat we dringend iets moeten doen.	4.36
241	En nu gaat defensie meer uitgeven dan die stijging.	47.74
242	Dat van die sluipende besluitvorming kunnen we moeilijk ontkennen.	4.38
244	De sociale zekerheid stijgt van... Ik wil weg van de getallen.	16.06
245	Sluipende besluitvorming, plots is die 5 procent daar.	8.2
248	In een democratie bepaalt iedereen mee aan het eindresultaat.	5.38
250	Sorry, met alle sympathie, maar we hebben deze week begrotingsbesprekingen in het parlement en daar wordt transparant over gedebatteerd.	5.11
251	Je kan perfect tegenstemmen en met de minister in debat gaan.	4.85
254	Dat we naar de NAVO-top gaan en zeggen dat België niet meedoet?	21.69
257	Ik ben een groot fan van Europese defensie, maar daar wordt niet meer over gepraat.	4.25
259	Enkele maanden geleden stond heel de wereld op zijn achterste poten, want Trump was niet te vertrouwen.	6.71
260	En nu volgen we als dolle geiten Trump en zeggen we: Hij zegt 5 procent, het kan niet anders.	18.43
262	We zijn de meest wereldvreemde generatie die hier ooit is opgegroeid.	88.42
263	Mijn grootouders zouden hier heel anders naar kijken.	4.63
268	Laten we hopen dat we een flexibele behandeling krijgen.	3.91
270	Het is geen prettig nieuws om te horen te krijgen op je 92e.	4.99
271	Het Federaal Parket vraagt zijn doorverwijzing, het gaat om een verwijzing naar de correctionele rechtbank, voor zijn betrokkenheid bij de moord op Patrice Lumumba.	30.63
272	Ik wil eerst een fragment laten zien uit een documentairereeks die onlangs liep op Canvas.	4.25
275	Mevrouw Sandrine Ekofo, u werkt bij Broederlijk Delen en bent Congo-expert.	8.59
278	Ja, Etienne Davignon was eind de 20 en hij was stagiair-diplomaat in Congo.	8.73
279	Hij werkte voor het Ministerie van Buitenlandse Zaken.	8.43
280	Etienne Davignon onderhield verschillende relaties met Congolese politici, maar ook met Belgische politici in Congo.	9.52
281	Hij heeft wel een rol gespeeld in de moord op Lumumba, omdat hij het ook had over het verwijderen van Lumumba.	11.67
283	Hij was de eerste democratisch verkozen premier van Congo.	10.47
285	Hij had een visie voor Congo en dat stoorde een beetje.	5.85
286	Eigenlijk onderhandelde hij niet in het belang van België.	10.48
288	Hij wilde zich terugtrekken, hij wilde die onafhankelijkheid.	5.9
290	Hij wilde dat de Congolezen zelf over hun eigen lot konden beslissen.	25.16
291	Maar uiteraard zocht hij ook die toenadering met Rusland en werd dat in tijden van de Koude Oorlog gezien als een bedreiging.	15.49
292	Hij was ook niet bang, hij gaf ook weleens een speech waarin hij dat naar buiten bracht.	4.61
294	Zeker en vast, ik denk dat men het doodvonnis van Lumumba heeft getekend op het moment dat hij die vlammende speech geeft voor koning Boudewijn op de Dag van de Onafhankelijkheid.	11.21
296	Je moet de koning destijds echt wel bekijken als iemand die heel machtig is, zeker als het over Congo ging.	6.4
298	Etienne Davignon is daarna ook in de société générale opgeklommen en heeft altijd heel veel banden onderhouden met het koningshuis.	5.89
299	Hij was niet bang om mensen tegen de schenen te schoppen, maar wat is er dan gebeurd?	5.59
300	De Congolezen hadden net hun onafhankelijkheid gekregen vanuit België, zijn kordate toon was ongebruikelijk.	26.12
301	Dat werd niet geduld, vooral niet in aanwezigheid van koning Boudewijn.	3.97
302	Koning Boudewijn was eigenlijk het genie van Leopold II aan het prijzen.	13.0
303	Hij zou de beschaving hebben gebracht naar Congo, terwijl we nu weten wat zijn aandeel was in Congo.	15.13
304	Lumumba kon het niet toelaten om een dergelijk gesprek te houden in zijn bijzijn.	7.26
306	Dus lang verhaal kort: hij wordt gearresteerd er wordt later vermoord.	19.58
309	Daarvoor wordt hij nu doorverwezen door het parket, zoveel jaren later.	10.35
310	Hij was niet de enige, zoveel toppolitici hebben dat gedaan.	16.16
311	Maar hij heeft aangespoord om Patrice Lumumba over te dragen naar Katanga en ze hebben de regering in Kinshasa aangespoord om Lumumba te arresteren.	12.76
312	Lumumba heeft geen eerlijk proces gekregen en men wist dat zijn aartsvijand in Katanga was.	9.63
314	Men wist dat hij gevaar liep, maar hij kreeg geen eerlijk proces en hij is eigenlijk geliquideerd.	6.56
315	Er is een onderzoek begonnen op vraag van de familie van Lumumba.	17.76
318	Vooral het feit dat hij er mee voor heeft gezorgd dat hij gearresteerd werd en dat hij uitgeleverd werd aan Katanga zonder een eerlijk proces.	14.07
321	In de parlementaire onderzoekscommissie van 2001 heeft men geoordeeld dat België een morele verantwoordelijkheid had door het aandeel van verschillende Belgische politici en officieren die betrokken waren bij die moord.	16.52
322	Maar men heeft nooit erkend dat er bewijslast was bij die fysieke liquidatie.	11.79
325	Inderdaad, ik denk dat er veel berichten te lezen waren in die parlementaire onderzoekscommissie van Etienne Davignon aan verschillende toppolitici over dat Lumumba een probleem vormde.	10.78
327	De doorverwijzing zelf wil niet zeggen dat hij schuldig is.	7.39
328	De taak van het parket is om dat voor te leggen aan de rechtbank en de rechtbank moet oordelen.	10.2
329	Maar het parket meent dat ze voldoende bewijs hebben.	13.08
332	Maar dat wil niet zeggen dat Etienne Davignon veroordeeld zou worden.	10.52
333	Hij is onschuldig zolang het tegendeel niet bewezen is.	4.42
335	De meeste mensen die beklaagd zouden kunnen zijn, zijn inmiddels overleden.	88.59
338	De familie heeft in 2011 klacht ingediend tegen politici die betrokken zouden kunnen zijn.	12.31
341	Het is frappant om te zien, maar het gaat om ernstige daden, oorlogsmisdaden.	4.86
344	Ik ga me niet uitspreken over Etienne Davignon, maar ik vind het wel goed dat de waarheid aan het licht komt.	3.64
345	Ik heb met veel interesse gekeken naar 'Mobutu's game'.	4.1
346	Hier leeft dat, leeft dat ook bij de Congolese gemeenschap?	9.6
349	We hebben dat gezien toen zijn restanten werden overgebracht naar Congo.	10.25
351	De Congolezen hebben het gevoel dat hun onafhankelijkheid is afgepakt.	67.26
352	Er wordt gesproken over politieke leiders en presidenten die corrupt zijn en Congo dat in chaos verkeert.	8.88
353	Maar als je ziet dat Lumumba de ambitie had om Congo het hart van Afrika te maken en Congolezen gebruik te laten maken van hun welvaart, van hun natuurlijke rijkdom, dan is dat wel heel jammer.	7.74
354	Dan zie je dat de Congolezen betreuren dat zij hun held hebben verloren.	13.35
356	U heeft een boek geschreven over de geschiedenis van Congo, specifiek voor jongeren.	14.69
359	Ik vond het heel belangrijk om het te hebben over Patrice Lumumba en zijn rol.	3.86
360	We weten nog steeds te weinig over onze koloniale geschiedenis en over wat figuren als Lumumba hebben betekend voor ons land.	11.22
361	Het feit dat we de Conferentie van Berlijn hebben gehad, dat we de grenzen hebben getekend.	6.91
362	Welke rol het vandaag nog speelt in het conflict in Oost-Congo.	6.84
365	Ik kom bij jou, de jongste grootmeester in het schaken ooit in ons land.	3.52
366	Je was op je twaalfde al wereldkampioen snelschaken, op je 13e kampioen van België.	15.25
367	Op je 17e brons gewonnen op het WK voor volwassenen, vorig jaar vicekampioen voor Europa en een wereldrecord op je naam.	9.92
372	Ik speel heel vaak onder druk en meestal is dit ook mijn 'forte'.	4.86
373	Ik hoop gewoon dat ik in de zone ben en iedereen kan proberen af te maken.	3.77
383	Voor 30 of 40 zetten heb je dus maximaal acht of negen seconden om op een zet te komen bij een bord.	6.54
387	Ja, en sterker nog: ik had soms zelf op tijd gewonnen.	3.5
392	Mijn intuïtie als schaker is heel goed, dus ik heb een goed gevoel voor de stelling en over waar de stukken moeten terechtkomen.	4.07
399	Ik bleef actief nadenken over een partij terwijl ik bezig was bij een ander bord.	3.36
400	Misschien een heel domme vraag, maar helpt het soms dat je minder tijd hebt om na te denken?	5.34
402	Dat is ook iets uit het leven, te veel nadenken lijkt slecht.	4.48
403	Je kan slechte beslissingen nemen als je veel nadenkt.	21.56
407	Wat heb je nodig om grootmeester te worden op je 15e?	11.32
410	Mijn vader zegt dat het 1 procent talent is en 99 procent hard werken.	30.12
414	Iemand kan fantastisch getalenteerd zijn, maar je moet er enorm veel uren in steken.	4.0
420	Ik was al zeven jaar, dus ik speel al meer dan tien jaar.	6.1
425	Je hebt een doos met voorwerpen, een pen en een USB-kabel, een schaakpion.	6.02
428	Als ik de USB-kabel had gepakt, was ik misschien IT'er geworden.	4.09
429	Mijn grootvader was een gerespecteerd schaakcoach en mijn vader was ook een van de beste schakers in Albanië.	6.08
432	Rond mijn elfde of twaalfde begon ik af en toe te winnen.	5.52
435	Hij zei altijd dat zijn grootste droom was dat ik van hem zou winnen.	4.4
447	Je bent prof, verdien je geld met grote toernooien?	17.98
448	Ik zit nu in de top 100 van de wereld, dus het is een goed begin.	4.2
454	Omdat ik zoveel weg ben op reis, heb ik weinig tijd.	3.53
459	Computers zijn zo sterk, geen enkele persoon kan winnen van een computer.	31.62
463	Wat mij ook fascineert, wie is de hoogst gerangschikte schaker die je ooit hebt kunnen verslaan?	52.66
468	Ik heb onlangs een topper echt boos zien worden, Magnus Carlsen.	3.9
472	Een wedstrijd tegen een Indiër, zo oud als jij, denk ik.	4.31
478	Dit is de enige keer dat ik Magnus Carlsen zo boos heb zien worden.	4.73
479	Dat toont aan dat schaken iets heel emotioneels is.	4.18
480	Hij zit vijf of zes uur een stelling op te bouwen en maakte één kleine fout.	3.46
482	Ik probeer rationeel te blijven: frisse lucht en een beetje water.	3.52
483	Heb je nog tijd voor andere dingen met je vrienden?	3.91
486	Ik heb genoeg tijd om te slapen, met vrienden af te spreken.	3.56