Ter Zake 🇧🇪

_id	6873ae46d46cf16eb8737d4d
url	https://www.vrt.be/vrtmax/a-z/terzake/2025/terzake-d20250618
datetime	2025-06-18 20:00:00
description	Opnieuw waren er bombardementen tussen Israël en Iran. De wereld wacht intussen op een reactie van Trump. Gaat de VS luchtaanvallen uitvoeren? En wat met hun ‘bunker buster’? Jens Franssen geeft een laatste stand vanuit Tel Aviv. ‘Wie vrede wil, moet zich op oorlog voorbereiden.’ Die boodschap brengt admiraal Rob Bauer uit in een boek. De voormalig topmilitair van de NAVO vindt dat landen veel meer moeten investeren in hun defensie. Kathleen Cools praat met hem over de 5%-NAVO-norm, de weerbaarheid van onze maatschappij en de huidige oorlogen. Volgens Kasper Bormans, expert verbindende communicatie aan de universiteit van Maastricht, kijken we te negatief naar ouderen. Daarom ontwikkelde hij ‘Het spel van de verbeelding’, een kaartspel dat kinderen in contact brengt met ouderen. Hoe werkt het precies en wat zijn de voordelen? Débora Votquenne en Sofie Vaes gingen kijken.

 

Statements

idx	statement	score
1	Gaat het Amerikaanse leger actief deelnemen aan de bombardementen op Iran?	35.38
4	Mijn studiogast is admiraal Rob Bauer, tot voor kort de hoogste militair van de NAVO.	6.78
5	Hoe kijkt hij naar deze opstapeling van conflicten?	5.07
6	En straks kijken we hoe heel jong en oud mekaar in een woonzorgcentrum kunnen vinden.	4.67
8	Het was opnieuw een dag van vijandelijkheden tussen Israël en Iran.	10.51
9	Voor de zesde dag op rij voerde Israël aanvallen uit op de Iraanse hoofdstad Teheran.	14.02
10	Volgens het Israëlische leger worden militaire doelwitten onder vuur genomen.	28.6
12	Er is momenteel weinig informatie over mogelijke doden en gewonden.	11.81
13	Heel wat Iraanse burgers proberen Teheran te ontvluchten, maar dat verloopt heel moeilijk.	15.66
14	De Amerikaanse president Trump heeft intussen nog altijd niet duidelijk gemaakt of hij samen met Israël luchtaanvallen op Iran zal uitvoeren.	82.37
15	Hij zegt ook dat het land nu graag wil onderhandelen.	11.02
16	Aan Iraanse kant heeft ook de hoogste geestelijke leider Khamenei gereageerd in een tv-toespraak.	10.68
20	Gaat de regering Netanyahu ervan uit dat Trump mee Iran zal aanvallen?	47.04
21	Wat je hier in Israël hoort, is dat men zegt: als we het alleen moeten doen, als we dat omstreden kernwapenprogramma alleen willen uitschakelen, hebben we daar 10 dagen voor nodig.	24.96
22	Met de Verenigde Staten zou dat sneller kunnen, maar dan wordt het een complexere operatie.	5.14
23	Anderzijds moet je vaststellen dat die militaire operatie, waar het eerst ging om dat kernwapenprogramma, dat er doelen worden gesteld in het begin, maar tijdens de operatie worden die doelen uit het oog verloren en wordt die 'scope' van die operatie veel breder.	9.27
24	In Iran is vandaag een fabriek gebombardeerd waarvan Israël zegt dat er tanks worden gemaakt.	52.55
25	Dat heeft weinig te maken met het argument dat men dat kernwapenprogramma wou uitschakelen.	8.04
26	Kan men beter die nucleaire sites treffen op die manier?	11.08
30	Wil je die site in één keer bombarderen, dan heb je een bunkerbuster nodig.	4.61
31	Dat is een Amerikaanse bom die tot 60 meter diep kan penetreren in steen of beton.	74.55
33	Dat is een heel zware bom, met het gewicht van 14 middenklasse auto's, met nog eens springlading erin.	4.67
34	Je zou ook speciale eenheden daarheen kunnen sturen, een gevaarlijke en complexe operatie, die dan van binnenuit dat complex proberen op te blazen.	4.54
35	Een andere mogelijkheid is... Je mag die bunker ook beschouwen als een mijn.	4.81
36	Dan kan je de ingangen zwaar bombarderen met gewone bommen, en ook die ventilatieschachten.	8.17
37	In Israël zegt men: je zou dat hele gebied ook kunnen gaan bedekken met antipersoonsmijnen.	20.37
40	Maar je kan het daarmee mogelijk voor een aantal jaren onbruikbaar maken.	5.16
41	Intussen gaan die wederzijdse aanvallen nog altijd voort, langs beide kanten?	5.22
43	Zonet heeft het Israëlische leger gezegd dat het begonnen is met een nieuwe campagne.	35.88
44	Amper een uur geleden gingen de sirenes hier in Tel Aviv ook af.	8.13
45	Maar waar je in het begin van die oorlog hier in Tel Aviv, toen er luchtalarm was, hoorde je dat die erg luid waren.	7.74
47	Je voelt dat men in Iran er niet meer in slaagt om heel veel ballistische raketten af te vuren richting Israël.	18.88
48	Welkom, Rob Bauer, tot voor kort de hoogste militair van de NAVO.	3.96
49	Nu geeft u wereldwijd advies aan overheden en organisaties.	6.47
51	Als we kijken naar dit conflict dat nu volop bezig is, U met uw ervaring vanuit de NAVO... Wat is uw analyse van de huidige situatie?	11.55
52	Voor Israël is het voorkomen van de totstandkoming van zo'n nucleair wapen in Iran een ongelooflijk belangrijk doel.	33.71
53	Een van de doelstellingen van Iran is het vernietigen van de staat Israël, en met een nucleair wapen gaat dat natuurlijk makkelijker.	63.19
54	Als Israël op basis van inlichtingen ziet dat het moment van zo'n totstandkoming van een nucleair wapen dichterbij komt, leidt dat tot grote onrust.	43.77
55	Daar is heel wat discussie over, of de inlichtingendiensten dat wel degelijk hebben kunnen vaststellen.	8.34
56	Het hoofd in de VS zegt: Het klopt niet dat ze zo dicht staan bij de ontwikkeling van een kernwapen.	55.25
59	Het is in ieder geval zo dat Israël dit moment gekozen heeft.	6.65
60	In Israël zelf is er tot op heden best veel steun voor wat Netanyahu hier aan het doen is, over het hele politieke spectrum.	27.24
62	Dit wordt dus wel gezien als een missie die breed gesteund wordt in Israël.	6.89
63	Het is een combinatie van noodzaak, omdat het een existentiële dreiging is, en de timing, die wel door Israël gekozen is.	4.3
65	Is er iets dat Israël zou moeten of kunnen doen in deze omstandigheden, ervan uitgaande dat er een nucleaire bom wordt ontworpen?	35.63
66	Hoe kijkt u naar de rol van president Trump op dit moment?	6.35
67	Want hij kwam uit de verkiezingen met de opmerking: wij gaan niet mee in een nieuwe oorlog.	12.49
70	Je ziet dat de president van de VS nu binnen zijn eigen partij, binnen zijn eigen beweging, tussen twee meningen staat.	4.8
71	Enerzijds de groep mensen die heel nadrukkelijk wijst op de belofte om geen oorlog te beginnen.	4.9
72	Tucker Carlson, de journalist, en ook Steve Bannon zijn mensen die aan die kant op de president drukken en hem zeggen dat hij dit niet moet doen.	39.58
73	En dan zijn er adviseurs die zeggen dat het gevaar van zo'n Iraanse nucleaire bom zo groot is dat je als president van de VS moet ingrijpen.	71.65
75	Hij is niet de wig tussen twee partijen, maar hij is de wig in zijn eigen partij.	3.7
77	Ik kan me voorstellen dat veel mensen op dit moment zeggen: wat is hier aan het gebeuren?	4.62
80	De wereld staat in brand, dat kan ik hen bevestigen.	4.06
81	In de afgelopen twee jaar is Israël systematisch bezig geweest om de zogenaamde ondersteunende eenheden die Iran had in Libanon en Jemen bijvoorbeeld, dus Hezbollah en de Houthi's, hebben aangepakt.	27.95
82	Iran heeft dat niet goed kunnen voorkomen, en Israël is daar heel succesvol in geweest.	17.68
83	En dat betekent dat Iran voor het eerst een lange tijd uit de schaduw moest treden, omdat ze niet langer gebruik maakten van die zogenaamde proxypartijen.	9.88
85	Toen is er een barrage geweest van raketten, en uiteindelijk heeft Israël daar, denk ik, successen geboekt.	8.84
86	En Iran, dat al niet veel vrienden heeft in de regio, was op zoek naar een methode om weer invloed te krijgen die ze hadden via die proxy's.	26.16
87	En dan is een kernwapen een belangrijke methode om weer afschrikking richting Israël te kunnen hebben.	11.79
88	Daarom is Israël er zo op gebrand om dit te voorkomen.	78.74
89	Nogmaals, ik kan niet beoordelen of dit zo acuut was, maar dat is wel de logica erachter.	3.81
90	En Iran heeft een interessante, of vervelende rol, in de oorlog in Oekraïne, waar ze Rusland hebben gesteund met drones.	70.45
91	Iran is uit zijn isolement gekomen omdat Rusland dat heeft toegestaan.	74.74
92	En laten we de toestand in Gaza niet vergeten, die zeer ernstig is.	5.48
94	Iran was traditioneel niet zo betrokken bij de situatie in Gaza.	69.1
95	We praten zo meteen verder, maar een belangrijke vraag is of Iran op het punt staat om, tegen alle afspraken in, kernwapens te produceren.	25.88
96	Volgens Israël is dat zeker het geval, en dus zette het de aanval in.	16.35
97	Ook president Trump is ervan overtuigd dat Iran genoeg verrijkt uranium in voorraad heeft om een kernwapen te maken.	88.53
98	De ogen zijn gericht op Fordow, een site verborgen onder een berg.	5.37
99	Op deze satellietbeelden lijkt er niet heel veel te zien.	4.49
100	Maar onder deze berg in het Iraanse binnenland schuilt Fordow, een geheime nucleaire site.	12.19
101	Daarmee maakte de wereld voor het eerst kennis in 2009.	5.96
102	Strenge bewaking, luchtafweerinstallaties, maar verder vooral veel geheimzinnigheid.	3.72
103	Over de zwaarbeveiligde site in Fordow is vandaag, 15 jaar later, nog steeds weinig geweten.	5.78
104	Deze ruwe schets is gebaseerd op informatie die de Israëlische inlichtingendienst Mossad in 2018 in handen kreeg.	22.06
105	Op zowat 100 meter diepte zouden hier enkele duizenden centrifuges draaien voor de verrijking van uranium.	20.89
106	Fordow is een van de belangrijkste nucleaire sites die in Iran gekend zijn en die over het hele land verspreid liggen.	30.91
108	Tenminste, daar is de Israëlische premier Netanyahu van overtuigd.	12.44
110	De waarschuwing van Netanyahu klinkt alvast bekend in de oren.	4.14
111	Netanyahu waarschuwt al jaren, Iran heeft altijd ontkend.	44.0
112	Toch voegde Israël vorige vrijdag de daad bij het woord.	9.0
113	Deze satellietbeelden tonen de nucleaire site van Isfahan voor en na de aanvallen.	19.64
114	Al zeker vijf belangrijke nucleaire sites raakten beschadigd.	13.6
115	Maar de mysterieuze Fordow-site, diep onder de grond, lijkt voorlopig buiten schot te blijven.	4.82
116	Daarvoor kijkt iedereen naar deze B2-bommenwerpers.	13.61
117	Die kunnen speciale bunkerbusters lanceren: bommen in de vorm van een dartspijl die tot wel 60 meter diep in de aarde kunnen doordringen.	31.09
118	Alleen beschikken de Verenigde Staten als enige land ter wereld over dat type bommen.	45.19
119	En dus liggen de kaarten, opnieuw, in de handen van één man: Donald Trump.	5.78
120	Die bunkerbom waarvan sprake, bent u daarmee vertrouwd?	8.99
122	Het wordt niet vaak gebruikt, en ik ben er niet echt mee vertrouwd.	3.91
123	Het heeft belangrijke, verwoestende effecten voor die site.	5.68
125	De inlichtingendiensten zeggen: daar worden de voorbereidingen getroffen voor een nucleair wapen.	25.11
126	De vergelijking kan ook vallen met de argumenten die gebruikt zijn in Irak, in 2003, waar werd gezegd: daar is een enorme voorraad massavernietigingswapens.	16.51
128	Internationaal bestaat er wel degelijk overeenstemming over het feit dat Iran wel degelijk bezig is De discussie is of ze nog veel meer tijd nodig hebben.	32.96
129	In het verleden zijn er ook bewijzen geweest dat ze ermee bezig waren.	11.85
130	In die zin is de situatie echt anders dan met dat massavernietigingswapens in Irak.	15.08
132	Laten we het dan hebben over uw boek, dat u samen met Eleonora Russell schreef, ook vanuit uw ervaring met de NAVO.	6.5
133	U pleit daar uitgebreid voor meer investeringen niet alleen qua bewapening, maar ook qua infrastructuur.	7.32
134	Dat brengt ons naadloos bij de hele discussie die wordt gevoerd rond de vijfprocentnorm.	5.45
138	We hebben in een aantal stappen toegewerkt naar dit besluit.	5.05
139	In 2023 hebben alle regeringsleiders, ook die van België, ingestemd met alle plannen van de NAVO tegen twee concrete dreigingen: Rusland en terroristische organisaties.	17.71
140	We hebben militair gezien gekeken naar welke capaciteit nodig is om die dreigingen te kunnen afschrikken, en om ons daartegen te verdedigen indien nodig.	6.08
141	In 2023, toen besloten werd naar het minimum van twee procent te gaan, wisten we eigenlijk al dat er meer nodig was dan twee procent.	17.92
142	Maar toen was er geen overeenstemming tussen de landen.	6.5
143	Als je precies weet hoeveel capaciteit je nodig hebt om dat plan uit te voeren, weet je dus welke spullen je hebt en welke je nog moet kopen, en weten dus ook wat dat kost.	4.46
144	Dat is niet zo'n raar getal, dat percentage, maar dat is gebaseerd op wat we nodig hebben.	3.81
145	Mensen die kijken, denken misschien: het is niet verwonderlijk dat u vanuit de NAVO dit advies verdedigt.	6.48
146	Dit is waaruit u komt, en waarmee u groot bent geworden.	3.7
147	Mensen hangen dat dan op aan het feit dat ik daar geweest ben.	4.08
151	Er is een plan opgemaakt, dat uitgaat van twee dreigingen.	7.86
153	In Den Haag zijn de zogenaamde Capability Targets goedgekeurd.	9.95
154	Dat is een lijst van spullen die we nodig hebben, in de ruimte, maritiem... En daarin werd afgesproken welke dingen door welk land zullen worden gekocht.	4.5
161	Maar het gaat erom... Een percentage heeft het voordeel dat het voor iedereen hetzelfde is.	10.01
162	Het ene land is armer dan het andere, en betaalt dus in absolute zin minder, maar relatief gezien hetzelfde.	12.28
165	We hebben vastgesteld dat we meer militairen nodig hebben.	23.01
166	Wij bepalen niet wanneer een oorlog is, maar de tegenstander.	5.85
167	Daarvoor heb je voorraden nodig, wapensystemen en reserveonderdelen.	6.12
172	Dus daarvan zegt u: dit is afgesproken en absoluut nodig.	3.7
173	Gisteren hadden we hier een professor economie te gast, Gert Peersman, en hij zei over die vijf procent van het bbp die wij allemaal moeten ophoesten, het volgende.	14.6
175	Maar ik vind het een betere vergelijking... Als je kijkt naar hoeveel wij per gezin op een jaar samen aan voeding spenderen, dan is dat ook 5% van het bbp.	65.34
177	...de koopkracht die we als gezin gaan inleveren om daarvoor in ruil defensie te krijgen.	51.94
180	Als mensen dit horen die niet zo voor die wapenwedloop zijn, denken ze: moeten wij dit ophoesten?	9.08
181	Sinds 1990 hebben wij ondergeïnvesteerd in defensie.	7.16
183	Er is berekend dat het zogenaamde vredesdividend 8,6 triljoen euro is voor Europa en Canada dat we niet aan defensie hebben uitgegeven, maar aan onderwijs, gezondheidszorg... Maar Gert Peersman zegt: als wij dit moeten doen, gaat dit ten koste van bijvoorbeeld onze sociale zekerheid.	20.96
184	Ik denk dat hij vergeet dat deze discussie niet gaat over het feit dat we oorlog willen voeren, maar over het feit dat we oorlog willen vermijden.	5.36
185	Oekraïne geeft op dit moment 35 procent van haar bbp uit aan defensie.	85.35
186	Dat is evenveel als België uitgeeft aan sociale zekerheid.	26.69
187	Dus het is een vergelijking, die 6000 euro, maar de kosten van oorlog zijn vele malen duurder dan de extra kosten die moeten opgebracht worden.	26.03
189	Onze premier Bart de Wever heeft zich nu neergelegd bij die vijf procent, ondanks onze rampzalige budgettaire situatie.	20.06
190	Hij hoopt wel dat het traject daar naartoe misschien kan vertraagd worden door ons land.	4.83
193	Het zal zeker onderdeel zijn van de politieke onderhandelingen binnen de NAVO.	5.52
195	Daarover lijkt nu meer en meer eenheid over te zijn.	4.24
197	Dus je zult de komende dagen ook nog een discussie krijgen over de periode waarbinnen dat gerealiseerd moet worden.	4.14
198	Het kan dat de ene, zoals de VS, vraagt om dat sneller te realiseren.	9.71
202	Dat sprak enorm tot de verbeelding, en lokte een beetje paniekerige reacties uit hier en daar.	3.51
206	Mijn kinderen zeiden: Pap, je hebt op TikTok 2,5 miljoen views.	33.19
207	Dat meer mensen zeiden: hij heeft misschien wel gelijk.	4.08
208	Intussen vliegen de noodpakketten over de toonbank.	6.92
209	Ik geef een ander voorbeeld waardoor mensen moeten begrijpen dat het niet enkel over oorlog gaat.	5.05
210	Nog niet zo lang geleden hebben we in Spanje en Portugal die enorme stroomstoring gehad.	44.1
211	Er was een overbelasting van het net en er waren maar twee verbindingen met Frankrijk, waardoor de storm die niet kon opgewekt worden in het Iberisch schiereiland van de rest van Europa moest komen.	14.65
213	Dagen lang hebben mensen zonder stroom gezeten, met consequenties voor de winkels, telefonie, ziekenhuizen, alles.	76.8
215	In de noordelijke landen, waar het sneeuwt, waar stormen zijn, weten ze dit en hebben ze dit allemaal gewoon in huis.	3.96
216	Het feit dat het zoveel mensen doet schrikken, vind ik al bijzonder.	4.23
217	We denken dat we nooit meer risico's lopen, maar die zijn er.	4.84
218	Dat is ook de boodschap in het boek: accepteer dat er risico's zijn, bereid je daar mentaal op voor, en dat is al een deel van de oplossing.	4.08
220	De meeste bewoners van Vlaamse woonzorgcentra voelen zich veilig en gerespecteerd, zo blijkt uit een grootschalige bevraging.	89.8
221	Maar er mag wel wat meer aandacht gaan naar de emotionele band met het personeel of zinvolle dagbestedingen.	3.79
222	Uit ander recent onderzoek van de universiteit van Maastricht blijkt dan weer dat we te negatief naar ouderen kijken.	79.49
223	Zij komen nu met een nieuw initiatief in Vlaanderen en brengen kinderen in contact met ouderen in een woonzorgcentrum.	9.41
226	SCHOOLBEL Geen alledaagse dag voor de kinderen van het vierde leerjaar van Sint-Michiel in Leopoldsburg.	11.67
227	Zij trekken vandaag naar het woonzorgcentrum een beetje verderop om daar samen met de bewoners 'Het spel van de verbeelding' te spelen.	6.0
228	Kinderen en ouderen die samen een spel spelen in een woonzorgcentrum, zo eenvoudig is het.	20.08
232	En, zegt Bormans, wie een positieve kijk heeft op ouder worden, leeft langer.	28.0
233	Volgens een studie, uitgevoerd aan de universiteit van Yale, zijn er zo maar liefst 7,5 levensjaren te winnen.	82.81
234	Want wie graag goed oud wil worden, zal ook meer moeite doen, zoals gezond eten en bewegen.	8.27
236	Ook in 'De afspraak' gaat Bart nog door op de situatie in Israël en Iran, met Inge Vrancken en Roger Housen.	7.82