Nieuwsuur 🇳🇱

_id	6834f722ca6c7ea471f23015
url	https://npo.nl/start/serie/nieuwsuur/seizoen-2025/nieuwsuur_5084/afspelen
datetime	2025-05-16 21:30:00
description	Na ruim drie jaar praatten Rusland en Oekraïne dan toch met elkaar. Er is één concreet resultaat: ze gaan krijgsgevangenen uitwisselen. * Jarenlang zijn vervuilende staalslakken als bouwmateriaal gebruikt in de fundering van wegen, paden en waterwerken. Die gebrekkige wetgeving is geen toeval, ontdekten Nieuwsuur en Nieuws & Co. Rijkswaterstaat en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat weten al jaren veel meer dan ze de buitenwereld laten weten. Verslaggever Renee van Hest schuift aan. * De coronacrises die ons vijf jaar geleden in de greep hielden, wordt binnenkort diepgravend onderzocht door de Tweede Kamer.

 

Statements

idx	statement	score
0	888 Terwijl wij praten, gaat dit potentiële gevaar gewoon door.	4.07
1	Je kan zeggen tikkende tijdbom, maar dat is eigenlijk wel waar we het over hebben.	4.61
2	En we hebben het over staalslakken: een vervuilend restproduct van staalproductie dat wordt gebruikt bij de aanleg van wegen en dijken.	17.55
4	Waarom slaat 't ministerie jarenlang alle waarschuwingen in de wind?	15.77
5	En de parlementaire enquête naar de coronacrisis: Deze maand starten de verhoren door de Tweede Kamer.	36.72
6	Forum voor Democratie pleitte vaak voor tribunalen.	13.85
9	Vanzelfsprekend, als op enig moment zou blijken dat er daadwerkelijk strafbare feiten zijn gepleegd dan is van groot belang dat dat ook, zoals 't in een rechtsstaat behoort- dat de verantwoordelijken daarvoor ook voor een rechter verantwoording moeten afleggen.	5.9
10	En Oekraïne en z'n Europese bondgenoten noemen de Russische eisen die op tafel lagen in Turkije: onacceptabel.	43.4
11	LIVEPROGRAMMA, ONDERTITELING KAN ACHTERLOPEN Goedenavond.	3.7
12	Het klinkt als iets biologisch, maar met een natuurproduct heeft het weinig te maken: Dit spul.	4.45
14	Een vervuilend restproduct dat ontstaat bij het maken van staal, in Nederland bij Tata Steel.	88.98
15	En niet zo'n beetje ook: gemiddeld elke dag 70 vrachtwagens vol.	55.86
16	Al jaren staat de overheid toe dat het in wegen, bospaden en dijken gestopt kan worden als gerecycled bouwmateriaal.	82.76
17	Maar al jaren stapelen de problemen zich op: Het spul scheurt én is zo vervuilend dat er spul uitlekt dat zo agressief is als gootsteenontstopper.	8.71
18	Uit onderzoek van Nieuwsuur en Nieuws & Co blijkt dat de overheid dit wist, maar de milieurisico's verzweeg.	39.36
19	PVV-staatssecretaris Chris Jansen van Milieu houdt vol dat het veilig gebruikt kán worden.	11.59
20	En dat gaat tot op de dag van vandaag dan ook gewoon door.	3.64
21	In de Tweede Kamer nemen de zorgen toe over het gebruik van zogeheten staalslakken.	69.9
23	Er is ook sprake van eventuele schade voor mens en milieu.	15.98
24	Er zijn inmiddels tientallen plekken in ons land met staalslakken waar gevaarlijke stoffen gemeten zijn.	82.76
26	Daar zijn jaren geleden staalslakken gebruikt als bouwmateriaal bij de aanleg van een geluidswal.	59.37
29	Toen constateerde het waterschap Rivierenland dat er sprake was van verkleuring van het oppervlaktewater.	25.04
30	Toen heeft de gemeente onmiddellijk de activiteiten die voor de aanleg van die geluidswal aan de gang waren stilgelegd.	8.53
31	Die verkleuring in het water blijkt verontreiniging veroorzaakt door staalslakken.	90.55
34	Wat er gebeurt, als het regent bijvoorbeeld dan lekt daar of logen daar allemaal stoffen uit die staalslakken.	22.43
35	En lokaal komt dat in het water en in de bodem terecht maar vooral ook in het water.	5.32
37	En heel lokaal in dat water zorgt dat voor een hoge toxische druk.	70.41
38	De staalslakken zorgen dus voor sterk verontreinigde grond.	90.46
39	Wie zich afvraagt hoe dit heeft kunnen gebeuren, krijgt een simpel antwoord.	4.04
40	In Nederland zijn er namelijk geen restricties om deze staalslakken als bouwmateriaal te gebruiken.	63.05
41	En dat is voor deze gemeente niet het enige probleem.	4.86
42	We zitten hier met een grote hoeveelheid staalslakken die daar gewoon liggen.	5.53
43	Die kunnen niet meer worden afgevoerd, omdat niemand dat materiaal wil hebben.	4.93
44	Nu blijkt dus ook dat het op meer dan 100 locaties in Nederland al is vastgesteld dat het er ligt.	11.55
45	Laat staan al die plekken waar we het nog niet van weten dat het er ligt.	3.83
46	Dus dat kunnen honderden plekken in Nederland zijn waar mogelijk dus tonnen en tonnen aan staalproductie-afval ligt en in het milieu terecht komt.	20.74
47	De Algemene Rekenkamer, dé controleur van de Rijksoverheid schreef een zeer kritisch rapport over het gebrek aan regels.	38.8
48	In Nederland hebben de kabinetten gesteld dat ze voor circulariteit gaan.	48.78
49	Dus als er ergens een restant is, zoals bij de staalproductie dat is eigenlijk afval natuurlijk dan proberen we dat opnieuw te gebruiken.	7.29
50	Maar op het moment dat die vrij toepasbare staalslakken leiden tot schade aan datzelfde milieu wat je wilt beschermen dan gaat er toch iets mis.	9.9
52	Ook de Inspectie voor Leefomgeving en Transport waarschuwt in korte tijd het ministerie twee keer.	15.03
54	Dat is een signaalrapport, dat betekent echt: Minister, staatssecretaris, ik trek aan uw jasje, er gaat hier iets mis.	7.52
55	Dus de minister en de staatssecretaris hadden kunnen weten dat er problemen zijn en dat die problemen zodanig zijn dat er ook een aanpak nodig is.	12.77
56	En niet een aanpak over vijf jaar, maar zo snel mogelijk, tempo.	3.58
57	Uit onderzoek van Nieuwsuur blijkt dat het ministerie al jaren wist van deze problemen met staalslakken.	64.45
58	Het ministerie heeft potentieel strengere regels afgezwakt.	23.07
59	Om dat te begrijpen moeten we ruim 20 jaar terug in de tijd.	4.04
60	Dan al zijn er meerdere incidenten met staalslakken.	28.34
61	De gemeente gaat akkoord met het plan van de aannemer om staalslakken te storten.	66.95
63	Daags na het storten sterven in korte tijd alle vissen.	70.28
64	Het ecosysteem verdwijnt en het water wordt kraak- en kraakhelder.	87.16
65	De zuurgraad in de sloten stijgt zo snel dat mensen zelfs met hekken op afstand worden gehouden.	88.6
66	Iedere aanraking met het verzuurde water kan bij mensen en dieren zware huidirritatie veroorzaken.	90.97
67	Na deze incidenten wil het ministerie al in 2006 ingrijpen.	10.63
68	De regels zouden namelijk onvoldoende bescherming bieden.	7.48
69	In een eerste plan lezen we dat staalslakken alleen onder strenge voorwaarden toegepast mogen worden.	21.6
70	Die extra restricties hebben wel financiële gevolgen.	18.17
72	De leverancier van staalslakken verzet zich tegen deze plannen blijkt uit lobbystukken die Nieuwsuur inziet.	42.76
73	Want een bouwstof met zoveel extra regels, daar zit niemand op te wachten.	4.96
74	Het materiaal krijgt bovendien daardoor een veel te negatief imago.	7.45
75	Uiteindelijk verdwijnen de strengere voorwaarden uit de definitieve wet.	5.35
76	Staalslakken kunnen zonder regels tot op de dag van vandaag als bouwmateriaal toegepast worden.	43.18
77	De minister verklaart destijds dat zijn ministerie hierover op hoofdlijnen overeenstemming heeft bereikt met het bedrijfsleven.	18.99
78	Wat u nu memoreert is een overduidelijk bewijs dat economische belangen in dat opzicht kennelijk geprevaleerd hebben.	9.59
79	En het zou zonde zijn als we daar nog langer mee doorgaan want dat betekent dat je als maatschappij als het gaat om de bescherming van volksgezondheid en milieu op langere termijn de rekening daarvoor gepresenteerd krijgt.	6.53
80	Wij kunnen niet op de stoel van of van de minister of Tweede Kamer gaan zitten.	6.47
81	Maar ik denk wel dat na 20 jaar bijna, dat die discussie blijft terugkomen.	4.19
82	En die blijft ook iedere keer terugkomen op dezelfde thema's.	4.14
83	Terwijl wij praten, gaat dit potentiële gevaar gewoon door.	4.59
84	Je kan zeggen tikkende tijdbom, maar dat is eigenlijk wel waar we het over hebben.	4.61
86	Jarenlang was Rijkswaterstaat een de grootste afnemers van staalslakken.	85.08
87	Ze gebruikten het voor de aanleg van waterwerken zoals de Oost- en Westerschelde en als fundering in wegen.	7.7
88	Wij ontdekten dat Rijkswaterstaat en het ministerie al jaren veel meer weten over deze vervuilende staalslakken dan ze de buitenwereld laten weten.	51.32
89	Deze weg is in 2014 aangelegd door Rijkswaterstaat.	11.13
92	Het is nu natuurlijk allemaal gesaneerd en wat vastgehouden.	3.7
93	Maar je hebt daar natuurlijk uit die watergang daar moeten allemaal ellende in gezeten hebben.	4.19
96	Want ook hier in Friesland ontstonden er problemen.	33.64
98	Op een gegeven moment waren ze helemaal wit en de vissen gingen dood, alles was dood.	6.74
100	Nieuwsuur ontdekt dat Rijkswaterstaat ruim voor dit project stopte met staalslakken vanwege de problemen die het veroorzaakt.	85.19
101	Toch gaat Rijkswaterstaat het materiaal later weer gebruiken.	12.08
104	Rijkswaterstaat is eerder in 2009 gestopt met staalslakken vanwege problemen die hier ontstaan, bij de A28 bij Hoogeveen.	35.44
106	Door de staalslakken ontstaat er bloemkool- en scheurvorming in het wegdek.	90.1
109	Rijkswaterstaat stopt met het materiaal in wegen want ze leiden tot onacceptabele risico's.	82.78
110	Maar het besluit van Rijkswaterstaat leidt direct tot verkoopproblemen bij Tata Steel.	36.34
111	Rijkswaterstaat is namelijk een van de grootste afnemers van staalslakken en Tata Steel kan geen nieuwe klanten vinden.	81.89
112	Het bedrijf doet samen met de tussenhandelaar een melding bij het ministerie vanwege de afzetproblemen.	37.53
113	Het ministerie gaat in op dat verzoek en geeft Rijkswaterstaat de opdracht opnieuw te onderzoeken of staalslakken gebruikt kunnen worden in het hoofdwegennet ondanks dat ze juist eerder problemen veroorzaakten.	77.73
114	Het ministerie wil dus dat zijn uitvoeringsorganisatie toch weer met het materiaal gaat werken.	50.38
115	Hoogleraar Integriteit, Rob van Eibergen, keek op ons verzoek naar alle documenten.	5.1
117	Ik vind het niet echt vertrouwenwekkend voor het instituut Rijkswaterstaat als ze zo handelen.	10.15
118	En ook het ministerie daarin, en het samenspel daarin.	3.91
119	Rijkswaterstaat gaat als proef opnieuw staalslakken in wegen gebruiken, zoals in Friesland.	87.86
120	Alleen de provincie Friesland is niet op de hoogte dat dit een proef is.	27.27
121	Sterker, de provincie weet niet eens dat Rijkswaterstaat in het verleden negatieve ervaringen had met staalslakken in wegen.	48.48
122	We lezen in interne stukken dat Rijkswaterstaat druk uitoefent zodat de provincie staalslakken gaat gebruiken.	45.21
123	De provincie Friesland bevestigt dat het Rijk destijds staalslakken promootte.	25.76
125	Als je enerzijds zegt dat je het niet meer wilt en je gaat het elders promoten daar kan ik met mijn verstand echt niet bij.	4.41
126	Dat riekt naar Nou ja, ik weet niet hoe ik dat goed moet uitdrukken, maar dat kan gewoon niet.	3.77
127	Een overheid die zelf weet dat iets niet kan en het dan elders promoten dat is over de schutting donderen van jouw probleem.	18.63
128	Bij alle wegen veroorzaken de staalslakken opnieuw problemen zo bevestigt Rijkswaterstaat.	52.09
130	Er ontstaan scheuren in het wegdek en er wordt vervuild water gemeten in sloten in de omgeving.	84.22
132	En alsnog zeggen: Daar in Friesland maar even uitproberen met die mensen.	4.65
133	Blijkbaar zijn de belangen van Tata Steel belangrijker dan van de bewoners en de natuur hier in Friesland.	10.95
134	Na alle problemen in Friesland, besluit Rijkswaterstaat in 2016 definitief te stoppen met staalslakken in wegen.	59.77
136	Rijkswaterstaat bevestigt aan ons dat dit destijds niet actief gecommuniceerd is.	26.89
137	Aannemers en lokale overheden zijn niet op de hoogte van dit besluit en gaan door met het gebruik van staalslakken als bouwstof.	77.23
138	Ik vind het een hele dubieuze en vooral ook onprofessionele rol, ook de argumentatie.	4.58
139	Naar aanleiding van jullie vragen te zeggen: we hebben het inderdaad niet actief gecommuniceerd.	4.19
140	Daar blijkt voor mij uit dat ze zich niet goed realiseren wat de consequenties hiervan zijn door zo te handelen.	5.26
142	En het roept een soort opportunistisch beeld op bij mij.	4.06
143	Tata Steel klopt in 2017 opnieuw aan bij de overheid.	22.44
144	Dit keer vragen ze om een verklaring, een zogeheten rechtsoordeel.	5.92
145	Dat bepaalt dat staalslakken geen afval zijn, maar een bijproduct.	83.59
146	Belangrijk voor Tata Steel, want afval valt onder strengere regels en bovendien wordt Tata Steel direct verantwoordelijk bij problemen.	13.5
148	Om te kunnen zeggen dat staalslakken geen afval zijn toetst Rijkswaterstaat aan vier voorwaarden.	47.44
149	Zo moet zeker zijn dat staalslakken worden gebruikt, en mogen ze geen milieuproblemen veroorzaken.	11.3
150	Rijkswaterstaat weet van de afzetproblemen van Tata Steel en de milieuproblemen die staalslakken hebben veroorzaakt.	78.22
151	Toch concludeert Rijkswaterstaat: Staalslakken zijn een bijproduct en kunnen gebruikt worden in onder andere wegen.	65.73
152	Ondanks de eerdere problemen die Rijkswaterstaat zelf had met het gebruik krijgt Tata Steel de gewenste verklaring.	19.18
153	Ik vind het ten eerste onbegrijpelijk maar wat mij betreft is dit een integriteitsissue.	4.35
154	Als je willens en wetens die twee criteria die bestaan negeert en eigenlijk die kennis hebt dat er op beide criteria problemen zijn dat wordt feitelijk genegeerd.	6.41
157	Collega Renee van Hest, jij hebt dit met Jan Kleinnijenhuis en Tobias van der Valk van Nieuws en Co uitgezocht.	4.76
158	Als je dit zo ziet in die paar minuten dan vraag je je af: Waarom zet het ministerie Rijkswaterstaat zo onder druk dit spul te hergebruiken?	23.81
159	Uiteraard hebben wij die vraag voorgelegd aan het ministerie.	9.63
160	We hebben nog geen helder antwoord gekregen wat precies is gebeurd feit is dat we een hele grote staalfabriek hebben in Nederland.	63.24
161	Die produceren enorm veel staalslakken en daar moeten ze iets mee.	36.75
162	Als daar bergen van ontstaan op het terrein, kan dat een probleem zijn.	4.89
163	De vraag is of dat een probleem is voor het bedrijf of voor het ministerie.	5.8
164	Het lijkt of dat probleem door de overheid naar zich toe getrokken wordt.	7.37
165	Terwijl de overheid ook op de hoogte is van de risico's en die verzwijgt.	4.44
167	Gemeentes en aannemers hebben ons gezegd dat ze het wel wilden weten.. Dat Rijkswaterstaat het niet geschikt vindt als bouwstof voor wegen.	58.57
170	Het is niet zoals chroom-zes of PFAS maar als het open en bloot ligt, kunnen er bloedneuzen ontstaan.	89.24
171	Het spul is geclassificeerd niet als afval maar als bijproduct.	28.42
173	Want het ligt daar dus en moet zijn weg vinden naar bouwterreinen.	6.26
174	Hoe verklaar je dat het belang van Tatasteel en partners hier zo zwaar weegt?	12.79
175	Wat ik al zei, we hebben nu eenmaal een hele grote staalfabriek.	3.88
177	Maar de politiek moet iets van die staalslakken vinden.	4.75
178	De Tweede Kamer en de staatssecretaris moeten beslissen of ze het uiteindelijk een bouwstof of afval vinden.	32.2
179	Als de Tweede Kamer dat laatste vindt, heeft Tata steel een heel andere juridische context.	25.76
180	Want dat betekent dat de staalfabriek dan verantwoordelijk is.	15.74
183	Het klinkt alsof het belang hier van een groot bedrijf zwaarder weegt dan het belang van de burger.	5.67
184	Met de informatie die mij nu onder ogen is gekomen zeg ik gewoon: dit hadden ze naar buiten toe moeten communiceren.	3.65
185	Zowel partijen uit de coalitie als de grootste oppositiepartij willen opheldering van verantwoordelijk staatssecretaris Chris Jansen.	21.17
186	Ik ben ook heel benieuwd hoe hij gaat onderzoeken, hoe dit proces is verlopen.	5.17
187	En er wordt aangestuurd op strengere regels voor staalslakken.	7.04
188	Wat mij betreft, zet volledig in op vervangende middelen.	3.89
189	Dus ga zoeken naar alternatieven en stop met die staalslakken.	3.84
190	Ik ga de staatssecretaris bevragen.. of we nu per direct al restricties kunnen opleggen.	9.3
192	Elk milieuschandaal wat nog voorkomen kan worden, moet voorkomen worden.	4.61
193	Verantwoordelijk staatssecretaris Chris Jansen reageert vanmiddag na de ministerraad.	5.77
194	Het ministerie was al heel lang op de hoogte van de risico's omdat Rijkswaterstaat al in 2009 besloot het om die reden niet meer te gebruiken.	49.35
196	Wij hebben natuurlijk geluisterd naar alle signalen die wij kregen ook de signalen uit 2009.	3.72
197	Alleen wij hebben iedere keer inderdaad stappen gezet om te zorgen dat toch de toepassing van staalslakken mits correct toegepast, op de juiste wijze als secundaire bouwstof kon doorgaan.	11.67
198	Het lijkt of er door de jaren heen toch vaak geluisterd is naar de belangen van de industrie, Tata in dit geval.	12.75
199	Hebben die een rol gespeeld bij hoe het kabinet omgaat met regelgeving over staalslakken?	60.7
200	Wat ik heb kunnen nagaan, want het is situaties uit jaren geleden.. is dat in ieder geval bij ons niet bekend.	3.94
201	Laat ik ook heel duidelijk zijn, ik heb ook helemaal geen belang bij afzet van Tata, dus wij herkennen dat niet.	4.36
202	Dat worden dus Kamervragen, maar één zinnetje viel me nog op van de staatssecretaris: 'Wij hebben stappen gezet om te zorgen dat staalslakken, mits goed toegepast, kon doorgaan'.	21.14
206	De staatssecretaris houdt vol dat je staat slakken kunt toepassen.	64.73
207	We lopen nu onderzoeken die het ministerie heeft gevraagd.	23.2
209	Maar er liggen dus ook signalen van de inspectie een algemene rekenkamer.	6.51
213	Het is al 20 jaar een tikkende tijdbom zegt de Rekenkamer?	34.88
215	De staatssecretaris vindt dat klaarblijkelijk nodig om zijn mening te vorming.	13.66
216	Maar hij is niet alleen, er is ook een Tweede Kamer.	9.33
219	Mogelijk had Trump er eigenlijk al het tapijt onder vandaan getrokken door te zeggen niet te komen.	8.7
220	En dus waren er geen hoge verwachtingen - maar toch kwam er wel wat uit.	3.48
221	Bij de onderhandelingen tussen Oekraïne en Rusland, voor het eerst in drie jaar.	20.42
222	Ja, want beide partijen waren in Istanbul om voor het eerst weer met elkaar te praten.	7.67
224	De twee landen gaan duizend krijgsgevangenen uitruilen.	74.1
225	Onder leiding van Turkije spraken de landen met elkaar.	7.95
227	Een doorbraak over een staakt-het-vuren kwam er niet.	5.16
228	Wel spraken de partijen af om de voorwaarden van het bereiken daarvan op papier te zetten.	9.75
229	De leiders van de twee landen ontbraken vandaag in Istanbul.	11.77
230	Wel reageerde president Zelensky vanuit Albanië - waar hij was voor een Europese top.	15.26
231	Vanuit de top in Albanië ook teleurgestelde reacties op de gesprekken in Istanbul.	6.39
232	De leiders van het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Duitsland en Polen noemden het standpunt van Rusland onacceptabel.	18.9
234	Ook hij liet na afloop weten dat hij teleurgesteld is.	5.37
235	Dit was echt een moment geweest voor Rusland om te laten zien dat ze echt een staakt-het-vuren serieus willen bespreken.	6.33
236	En dus serieus nemen dat we naar vrede kunnen komen.	4.24
238	Ik praat er over door met Oost-Europadeskundige Bob Deen U kent hem vast, normaal zit hij in de studio vanavond op een conferentie in Estland.	4.95
239	Een land dat nogal met argwaan kijkt naar alle Russische bewegingen.	4.44
242	Hier in Estland waren de verwachtingen sowieso al laag.	8.55
243	Omdat men niet geloof dat Rusland echt een staakt-het-vuren wil.	7.43
244	Dat werd ook bevestigd door de lage delegatie van Rusland geleid door een ideologisch bewogen man die Oekraïne voorwaarden wil opleggen.	42.67
247	De delegatieleider van Rusland zouden voorwaarden van 2022 gewoon weer hebben gepakt.	42.61
248	En zei: als jullie geen vier provincies geven dan nemen we er straks zes of misschien wel acht.	4.72
250	Toch is er iets uitgekomen, wat moeten we daarvan denken?	5.37
251	Er waren best kansen, niet om het onderliggende probleem op te lossen.	4.3
252	Maar wel om praktische afspraken te maken over gevangenenruil.	5.21
253	Hebben ze eerder gedaan, dus daar kan men van op aan.	4.89
254	En over eventuele voorwaarden voor een staakt-het-vuren.	4.52
255	Maar iedereen wist al dat er niet zou gebeuren totdat Trumps zelf met Poetin zou praten.	20.22
256	Is het dan nu aan Trump omdat gesprek te organiseren?	13.91
258	Want Europa heeft geprobeerd met een ultimatum aan Rusland op te leggen.	74.79
259	Dat afgelopen maandag een staakt-het-vuren zou gebeuren.	4.09
260	Is niet gekomen, maar er zijn ook nog geen sancties van Europa.	8.8
263	U ziet dus in Estland, dat over de grens kijkt en vreest wat er hun kant op kan komen.	4.21
264	Estland gelooft helemaal niet dat Rusland vrede wil.	40.28
265	Die willen net als Lance hier veel meer sancties op Rusland, en meer wapens.	22.46
268	Dus kijken ze naar de grote spelers, de Duitsers, Fransen en Britten.	4.2
269	Ze verwachten dat die zich houden aan hun stevige woorden.	4.16
270	Wat doet dat met het vertrouwen in die grote spelers?	5.4
273	Als Trump en Poetin het samengaan bespreken is Europa ook bang dat zij op het menu staan.	45.8
274	De Europeanen zullen er alles aan doen om dat te voorkomen.	8.36
275	Maar vooralsnog spelen ze geen grote rol van betekenis.	3.92
279	De Amerikanen hebben een stapje terug gedaan, waren niet actief als bemiddelaar.	29.76
280	Dat deed de minister van buitenlandse zaken van Turkije.	17.02
283	Vanwege hun grens aan de Zwarte Zee en ze willen niet dat Rusland de Krim formeel krijgt.	35.1
286	Weer een heel klein stapje in een heel lang proces.	4.11
291	Straks: over tien dagen gaan de besloten verhoren van de enquêtecommissie-Corona van start.	15.38
292	Eerst iets waar veel mensen ook naar uitkijken, maar wat nog wel wat langer duurt, Jeroen.	3.39
293	Het wordt steeds duidelijker dat twee nieuwe kerncentrales bij de huidige centrale in Borssele worden gebouwd.	7.05
294	Een studie van het ministerie van Klimaat en Groene Groei toont dat aan.	34.54
295	Maar de kerncentrales worden wel duurder dan gedacht.	20.79
296	Borssele in Zeeland heeft altijd de voorkeur gehad van het kabinet voor de bouw van twee nieuwe kerncentrales.	43.18
300	Die onderzoeken laten zien dat het kan. Dat het ook wel aanpassingen vergt op het terrein.	10.96
303	Het kabinet heeft 15 miljard gereserveerd voor de bouw van twee nieuwe kerncentrales.	51.17
304	Nu blijkt dat die veel duurder worden, zo'n 20 tot 30 miljard.	21.03
305	En ze zijn niet klaar in 2035, maar op zijn vroegst in 2038.	7.98
307	Dat het echt wel langer duurt dan het aantal jaar dat wij daar in eerste instantie voor bedacht hadden.	3.95
309	Ja, het is balen en het verbaast me ook niet op basis van wat ik zie in landen om ons heen.	3.92
310	Het kabinet blijft overtuigd van de noodzaak kerncentrales te bouwen.	46.61
311	Het is nog niet duidelijk hoe het kabinet het wil betalen.	13.55
312	Minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken herkent niet het beeld dat het Internationale Strafhof in grote problemen verkeert.	71.36
313	Persbureau AP meldde gisteren dat de werkzaamheden van het Strafhof zo goed als stil liggen door Amerikaanse sancties.	46.15
314	Ik herken het verhaal van Associated Press niet helemaal.	4.34
315	Ik zie dat er zorgen zijn over de sanctie die was opgelegd op de aanklager.	5.16
316	Waar wij aan werken, al een hele tijd, sinds september vorig jaar de eerste keer dat ik het in de EU opbracht waar wij aan werken, is te voorkomen dat het Internationaal Strafhof verder wordt getroffen door Amerikaanse sancties.	31.31
317	Het strafhof onderzoekt en vervolgt oorlogsmisdaden.	43.56
318	Amerika legde het hof afgelopen februari sancties op.	27.36
319	Ze zijn er niet van gediend dat er een arrestatiebevel tegen onder andere premier Netanyahu van Israël is uitgevaardigd.	26.14
320	Hoofdaanklager Karim Khan heeft door de sancties geen toegang meer tot zijn mail.	26.37
322	Vandaag werd ook bekend dat de hoofdaanklager tijdelijk een stap terugdoet vanwege onderzoek naar seksueel wangedrag.	29.91
323	Een wolf op de Hoge Veluwe mag worden doodgeschoten.	88.05
324	Natuur- en dierenrechtenorganisaties spanden een rechtszaak aan tegen de provincie Gelderland om dit te voorkomen.	52.4
326	Het gaat om de wolf die vorig maand een hardloopster zou hebben gebeten.	8.06
327	En betrokken zou zijn geweest bij meer incidenten, waardoor hij een gevaar is voor mensen.	8.37
328	De burgemeester van Ede is blij met de beslissing van de rechter.	17.55
332	Was er eerder gekozen voor afschrikken of verjagen maar dat wilde de faunabescherming niet dan had dit waarschijnlijk niet nodig geweest voor deze wolf.	8.85
333	De rechter vindt dat de provincie Gelderland voldoende heeft onderbouwd dat deze ene wolf problemen veroorzaakt.	65.1
334	En dat er geen alternatieven zijn om nieuwe incidenten te voorkomen.	5.0
335	In Amerika is de man veroordeeld die drie jaar geleden probeerde om de schrijver Salman Rushdie te vermoorden.	84.7
337	De man stak Rushdie meer dan 10 keer op een podium.	19.94
338	Hij raakte zwaargewond, en bleef permanent blind aan zijn rechteroog.	13.67
339	De dader zei dat Rushdie 'de islam had aangevallen'.	65.14
340	Hij kan nog meer straf krijgen: binnenkort wordt hij ook berecht wegens terrorisme.	15.45
343	Die sinds gisteren woedde in een schip in de Amsterdamse haven.	9.3
346	En de brandweer stuurde meerdere NL-alerts naar mensen in de wijde omgeving.	23.13
348	Bedroefde reacties in de politiek en daarbuiten op het overlijden van Jan Terlouw.	8.46
349	De politicus, natuurkundige en kinderboekenschrijver leidde D66 in de jaren 70 en begin jaren 80.	9.29
350	Zijn partij herdenkt hem als een symbool van moed en vooruitgang.	4.02
351	Zijn kinderboeken als Koning van Katoren en Oorlogswinter worden nog steeds gelezen.	7.59
353	Jan Terlouw overleed op 93-jarige leeftijd na een kort ziekbed.	13.82
354	Volgens zijn dochter Sanne 'Vredig en in het bijzijn van zijn familie'.	6.03
355	5 jaar geleden zaten we er middenin: De coronacrisis.	24.45
356	Wie kán die tijd vergeten: Lockdowns, avondklok, coronatests, mondkapjes, vaccins, In de Tweede Kamer wordt al een tijdje op de achtergrond een parlementaire enquete voorbereid over de corona-aanpak.	12.26
357	Over 10 dagen beginnen de verhoren - nu nog besloten, zoals dat altijd gaat begin volgend jaar in het openbaar.	6.51
358	Sinds deze week neemt ook Forum voor Democratie deel aan de commissie, en dat geeft enig ongemak.	6.82
359	De impact van de coronacrisis staat in ieders geheugen gegrift.	21.69
360	Ook bij Daan de Kort, het Kamerlid dat leiding geeft aan de parlementaire enquête over corona.	38.91
362	Scholen die dichtgingen, lockdowns, de zorg die enorm druk lag.	13.94
364	De coronacommissie werd een jaar geleden opgericht.	11.01
365	De afgelopen tijd zijn miljoenen documenten, ook geheime stukken, gevorderd van ministeries.	9.0
366	Binnenkort beginnen in dit gebouw de besloten verhoren.	4.05
367	Spreekt u daar met hoofdrolspelers uit de coronatijd?	7.43
369	In die besloten voorgesprekken gaan wij heel veel mensen spreken.	3.56
370	We kijken in ons onderzoek met name naar de besluitvorming hoe die plaatsvond door het kabinet, door de Kamer.	11.7
371	Maar ook mensen die een adviserende rol hadden, die zullen daarin aan bod komen.	3.61
372	Eerst gesprekken achter de schermen en dan volgend jaar de openbare verhoren voor iedereen live op tv te volgen.	3.71
373	Tot die tijd is een klein groepje Kamerleden er achter de schermen fulltime mee bezig.	3.58
374	Sinds deze week ook Gideon van Meijeren van Forum voor Democratie.	6.36
375	Zijn partij zag corona altijd als de griep en keerde zich tegen alle coronaregels.	7.48
376	Reden voor Nieuwsuur om dit nieuwe commissielid op te zoeken.	7.93
377	Volgens Van Meijeren is de coronatijd misschien wel een van de donkerste bladzijden van de naoorlogse geschiedenis.	41.83
378	Om deze schade te kunnen herstellen of een begin daarmee te maken en te voorkomen dat dit ooit opnieuw gebeurt is van belang dat degenen die hier verantwoordelijk voor zijn ter verantwoording worden geroepen en dat de waarheid boven tafel komt.	4.26
379	Het enthousiasme om mee te doen aan deze commissie is niet groot.	4.34
380	Slechts 5 van de 15 partijen in de Tweede Kamer doen mee.	17.34
383	Het is wel heel intensief om deel te nemen aan een parlementaire enquête.	4.68
385	Je kunt veel van je reguliere Kamerwerk niet oppakken.	5.77
386	We hebben nu vijf zetels dus we hebben de keuze gemaakt om dit keer niet aan deze commissies deel te nemen.	7.95
388	Ook D66, dat 9 Kamerzetels heeft, doet niet mee aan de coronacommissie.	60.92
390	Maar in Den Haag valt ook te horen dat niet alle partijen zin hebben om samen te werken met Forum voor Democratie.	13.64
391	Het daadwerkelijk controleren van de regering, dat is onze taak.	4.73
392	Daar biedt deze commissie hele goede gelegenheid voor.	4.76
393	Dat ze het dan toch laten afweten, dat vind ik tamelijk schandalig.	4.5
395	Voorzitter, het is een leugen die zo groot is, zo alomvattend dat veel mensen simpelweg niet kunnen en willen geloven dat iemand de waarheid zoveel geweld aan zou kunnen doen.	5.4
398	De heer Van Houwelingen, dat zijn allemaal dreigementen.	4.19
401	Ziet Van Meijeren de coronacommissie nu als een tribunaal?	25.54
402	Nee, dit is geen tribunaal, maar wel een heel belangrijk begin om die waarheid boven tafel te krijgen.	4.36
404	Nou ja, vanzelfsprekend als er op een of ander moment zou blijken dat er daadwerkelijk strafbare feiten zijn gepleegd dan is van groot belang dat dat ook, zoals het in 'n rechtsstaat behoort- dat de verantwoordelijken daarvoor ook voor een rechter verantwoording moeten afleggen.	8.7
405	Maar daar is op dit moment nog geen enkele sprake van.	4.36
406	We moeten gaan afwachten hoe zich dat allemaal gaat ontwikkelen.	5.15
407	Kan een uitkomst van deze enquête zijn dat het kabinetsbeleid rond corona goed is geweest?	57.2
408	Ik kan niet vooruitlopen op de uitkomst van ons onderzoek.	4.32
409	Dat is natuurlijk heel onaannemelijk, omdat er af heel veel boven water is gekomen.	3.75
410	Dan heb ik het erover dat er geen wetenschappelijke basis was voor de maatregelen dat er op ongrondwettelijke wijze is omgegaan met critici, dat er censuur is toegepast.	15.64
411	En op basis van wat we nu weten is het natuurlijk heel moeilijk voorstelbaar dat wij hier in Nederland tot totaal andere uitkomsten zouden komen.	5.5
412	Maar kunt u dan wel objectief zijn als u al die informatie onderschrijft die u nu opsomt?	7.77
418	Dus voor zover dit voor mij zou gelden, geldt dat voor alle fracties die erin zitten.	3.49
419	Van Meijeren wil ook nog steeds dat er tribunalen komen om de verantwoordelijken te berechten.	14.4
421	Collega Van Meijeren heeft uitspraken in het verleden gedaan in zijn rol als Kamerlid.	8.49
422	Maar we hebben nu een andere rol en taak en verantwoordelijkheid.	3.78
424	Maar hij zegt dat nu, deze week, als commissielid, dat hij nog steeds wil dat er tribunalen komen.	14.08
425	Het is zo dat wij als commissie aan waarheidsvinding doen.	4.13
426	En op basis van gedeelde bronnen, die wij vanuit de commissie Het is zo dat wij als commissie aan waarheidsvinding doen.	3.77
427	En op basis van gedeelde bronnen, die wij vanuit de commissie met de bevoegdheden die wij hebben, tot conclusies gaan komen.	3.6
428	En daaruit zal blijken welke lessen we voor de toekomst moeten trekken.	4.25
429	De voorzitter van de enquêtecommissie gaf onze verslaggever nog een nieuwtje mee: Na heel wat getouwtrek met het kabinet, krijgt de commissie nu toch alle chatberichten die bewindslieden stuurden en ontvingen gedurende de coronacrisis.	9.8
433	Claude met C'est la Vie is als twaalfde aan de beurt.	8.42
439	Het late NOS Journaal, met sport, is rond elf uur, op NPO1.	8.13