Nieuwsuur 🇳🇱

_id	6840d24d5e002a0defc73dab
url	https://npo.nl/start/serie/nieuwsuur/seizoen-2025/nieuwsuur_5099/afspelen
datetime	2025-05-30 21:30:00
description	Natuurramp Zwitserland dreigt uit te breiden. Inwoners van meerdere plaatsen in het Zwitserse Lötschental hebben te horen gekregen dat ze zich moeten voorbereiden op een evacuatie. * In heel Europa klinkt de roep om maatregelen tegen Israël vanwege de verwoesting van Gaza. Een voorstel van minister Caspar Veldkamp voor een EU-onderzoek kreeg weliswaar brede steun, maar van grote veranderingen in de houding van westerse regeringen tegenover Israël is nog geen sprake. We bespreken het met historicus Geert Mak en hoogleraar Melani McAlister. * Een interveiw met Chimamanda Ngozi Adichie. Zij is een ster in de literaire wereld.

 

Statements

idx	statement	score
0	888 De politieke carriere van Elon Musk is na 130 dagen alweer voorbij.	20.6
2	Na het totaal bedolven Zwitserse bergdorp door een puinstroom dreigt nu een vloedgolf voor andere dorpen.	14.37
4	Zij heeft de literatuur op een bepaalde manier op z'n kop gezet Wat maakt haar zo bijzonder?	5.8
5	LIVEPROGRAMMA, ONDERTITELING KAN ACHTERLOPEN Goedenavond.	3.7
6	Het was een opmerkelijk huwelijk tussen Elon Musk en Donald Trump.	58.82
7	De techondernemer die de politiek inging om het overheidsapparaat efficieter te maken.	15.07
8	Vanavond maakten de twee op een persconferentie vanuit de Oval office bekend dat hun samenwerking stopt.	7.66
10	De persconferentie van Musk en Trump is net afgelopen.	30.63
14	Het is niet een onverwacht vertrekpunt hij mocht maar 130 dagen als onbezoldigd adviseur werken.	4.98
16	Musk Heeft kritiek uitgeoefend op het begrotingspakket van Trump.	81.28
17	Dat gaat ook leiden tot een stijging van het begrotingstekort.	75.6
20	Hij zou 2 biljoen dollar bezuinigen op de overheid.	11.04
23	Maar Musk heeft er wel voor gezorgd dat ongeveer een kwart miljoen ambtenaren zijn ontslagen of weggestuurd met oprotpremie's.	56.03
24	Hij denkt dat de miljoenen bezuinigingen uiteindelijk worden bereikt.	6.47
25	Het begon als een bromance, veel complimenten over en weer.	3.52
27	Vandaag alleen maar vriendelijke woorden over en weer.	3.56
28	Maar Musk begon Trump wel steeds meer in de weg te zitten.	31.39
29	Trump vindt het sowieso niet prettig om de spotlights te delen.	9.88
30	Musk is in aanvaring gekomen met de ministers van Trump.	38.27
31	En hij is niet zo populair onder de Amerikaanse bevolking.	52.11
33	Hoewel Musk hier vandaag zegt dat hij zich blijft bemoeien denk ik niet dat Trump rouwig is om zijn vertrek.	33.22
37	De aandeelhouders hebben geëist dat hij zich meer op het bedrijf gaat richten.	8.3
38	Spacer ex, het ruimtevaart bedrijf.. Doet het juist goed bij zijn bemoeienis met de Amerikaanse overheid.	18.37
39	Nu de aankondiginger is dat Musk afstand neemt van de overheid zittende Tesla aandelen ook weer in de lucht.	74.27
42	Een prachtig, liefelijk bergdorp in Zwitserland dat in korte tijd wordt bedolven onder puin en modder.	3.63
43	De bewoners werden op tijd geevacueerd maar nu dreigt er een vloedgolf voor andere dorpen.	46.17
45	Bijna het hele dorp ligt onder 50 tot 200 meter ijs, rotsen en modder.	10.87
46	Waar huizen stonden, heeft zich achter het wankele puin een stuwmeer gevormd dat de rest van het dal bedreigt.	4.98
47	De zoektocht naar een vermiste moest gisteren worden afgebroken.	5.26
49	Twee zuidelijker gelegen dorpen moeten zich voorbereiden op evacuatie.	24.6
50	Begin vorige week hebben dieren en mensen Blatten al verlaten.	75.09
51	En die komt uiteindelijk eergisteren, merken ook bewoners van een dorp verderop.	4.09
52	Dat evacueren en het zekere voor het onzekere nemen belangrijk is blijkt wel bij een eerdere Zwitserse aardverschuiving.	34.34
53	Wandelaars liepen daar in het al een beetje te genieten.	3.73
55	Er is nooit meer wat van gevonden, van die mensen niet geen kleding, niks.	3.63
56	Zwitserland legt waarschuwingssystemen aan om dit soort drama's te voorkomen.	67.7
57	Filmmaker Manfred van Eijk legde dat vast in een gebied op zo'n 40 kilometer van Blatten.	10.08
58	Die berg is de Ritzlihorn en hierachter is het op een gegeven moment fout gegaan.	5.99
60	Dit is nu een lieflijke O. Dat lieflijke stroompje veranderde toen in 'n ravijn van 30 meter diep.	4.88
61	Daar werden touwen gespannen waaraan stenen werden gehangen die aan sensoren verbonden zitten.	10.67
62	Als het goed is, komt een volgende aardverschuiving daar tegenaan.	11.75
64	Andere meetapparatuur is hoog in de bergen geplaatst.	32.61
66	Want voordat alles in beweging komt, willen ze natuurlijk eerst weten of het gevaar niet toeneemt.	3.98
67	Maar dit soortgelijke apparatuur heeft ervoor gezorgd dat dat Zwitserse bergdorp Blatten, wat nu is verdwenen op tijd geëvacueerd kan worden?	56.47
69	In Blatten zijn dus veel mensen levensbespaard gebleven, maar levenswerken zijn wel verwoest.	15.61
70	Tjalling de Haas, u bent aardwetenschapper aan de Universiteit van Utrecht en u doet veel onderzoek in Zwitserland naar aardverschuivingen.	14.75
73	Dit is zoals we een Zwitsers dorp graag zien, prachtig lieflijk.	4.4
76	Je ziet dat de gletsjer zoveel materiaal op zich heeft gekregen dat die in één keer het heeft begeven en alles naar beneden stroomt.	4.53
77	Je ziet het hier met een rotgang naar beneden komen.	3.72
83	Als je kijkt naar de historische bronnen in Zwitserland is dat de grootste van de afgelopen tientallen jaren.	37.05
86	Hier zie je de afzetting van al die rotsblokken en ijs.	3.8
94	Er is een grote dam en dat is een secondair probleem.	7.03
97	Als dat in één keer doorbreekt heb je heel veel water en materiaal dat kan worden meegenomen naar beneden.	4.78
104	Hij heeft een modderstroom veroorzaakt maar die is niet bij het dorp aangekomen.	29.9
107	Het besneeuwde deel rechtsboven dan zie je dat de rots naar beneden beweegt.	3.95
111	En die is door het gewicht van die rotsen naar beneden gestort.	6.3
115	Er zijn allerlei manieren waarop rotsblokken kunnen afbreken.	6.87
122	En als het door het omdat het warmer wordt ben je de lijm tussen de verschillende delen van die berg kwijt.	5.52
127	Maar daar kunnen wij statistisch gezien nog niks over zeggen.	3.95
129	Deze heel grote gebeurtenissen komen één keer in de 10 jaar voor.	5.03
130	Maar kleinere delen rots die afbreken, dat komt vaker voor.	37.97
131	Dat zie je in de data van de afgelopen 30 jaar toenemen.	11.77
134	Maar we zien wel dat door het opwarmen van de aarde het permafrost op grote hoogte begint te dooien en dat dat voor gevaar zorgt.	73.3
135	Wat betekent dit voor Zwitserland, hoe wapen je je hiertegen?	14.43
137	In Zwitserland maakt men zich erg zorgen over die permafrost die wellicht aan het dooien is.	72.93
142	Hier is een aardbeving gemeten op de schaal van 3.1.	24.37
143	Als je geluk hebt moet zo'n rots een stuk afleggen en kun je tijdig evacueren.	6.13
144	Voor kleine vallende rotsen zie je vaak netten hangen.	90.45
145	Maar dit is zo gigantisch en heftig dan is evacueren de enige optie.	4.76
147	Dan gaan we naar nieuws over de gebrekkige noodhulp in Gaza.	41.69
149	100 procent van de bevolking in Gaza loopt inmiddels risico op hongersnood, zegt de VN.	89.61
150	Maar nog steeds houdt Israël het grootste deel van de noodhulp tegen aan de grens.	84.18
152	En er is dan wel toestemming om hulp te leveren maar door bureaucratische en militaire belemmeringen staan ze hier vast.	7.03
153	En dan is er ook nog dit: Israëliërs die vrachtwagens met hulpgoederen, tegen proberen te houden.	40.02
154	Dit soort vervoer kunnen ze dan weer wel waarderen.	4.01
155	En naast de honger is ook dit de dagelijkse realiteit: beschietingen vanuit Israël.	3.91
156	Israël is inmiddels akkoord gegaan met een plan van de VS voor een tijdelijk staakt-het-vuren.	82.76
157	Als Hamas het ook goedkeurt, zou Israël ruim 1200 Palestijnen vrijlaten en Hamas 28 gijzelaars.	51.99
158	Wanneer het bestand 60 dagen standhoudt zou het volgens dat plan worden omgezet in een permanente wapenstilstand en zouden alle gijzelaars vrijkomen.	20.07
162	Het was een onverwachte diplomatieke doorbraak, vorige week.	3.65
163	De Europese Commissie gaat, op initiatief van Nederland onderzoeken of Israël zich nog wel houdt aan een verdrag waarin staat dat de mensenrechten gerespecteerd moeten worden.	80.35
164	Het onderzoek is een teken dat Europese kritiek op Israël niet langer taboe is.	67.89
166	Sinds de Hamas aanval van 7 oktober 2023 benadrukken Westerse leiders vooral Israëls recht op zelfverdediging.	82.2
167	Ook na 53.000 doden in Gaza aarzelen Amerikaanse en Europese leiders Israël hard te veroordelen.	89.99
168	Die terughoudendheid is een direct gevolg van onze geschiedenis, betoogt historicus Geert Mak.	15.02
171	Maar je kunt deze hele straat wel bedekken met koper ongeveer.	3.84
172	Het trauma van Amsterdam ligt hier gewoon op straat.	13.5
173	60.000 Amsterdamse Joden, weggevoerd, de meeste vermoord.	90.2
174	Na 80 jaar herinnert een synagoge verstopt achter bomen en een gedenksteen aan een schoolgebouw nog aan de Tweede Wereldoorlog.	47.64
175	De holocaust is, kun je rustig zeggen, als een meteoor ingeslagen in de Europese geschiedenis en ook in de Europese identiteit.	6.22
176	Wie zijn wij, Europeanen, dat we zoiets hebben kunnen laten gebeuren?	6.35
177	En dat zie je hier bijvoorbeeld in de Nieuwe Uilenburgerstraat in Amsterdam.	8.6
178	Dat was een hele drukke, levendige straat voor de oorlog.	4.0
180	Je kunt de bergingen van de marktkooplieden, die zijn er nog steeds, kun je zien.	3.64
184	Een collectief schuldgevoel na de gruwelijkheden van de holocaust bepaalt tot op de dag van vandaag de Nederlandse relatie met Israël, denkt Mak.	55.52
185	In Nederland heeft dat schuldgevoel te maken met het feit dat we heel lang hebben weggekeken, denk ik.	5.89
186	Nederlanders hebben altijd de neiging om zichzelf als onschuldig te zien.	12.36
187	De holocaust was iets van de Duitsers en van de Joden en daar hadden we eigenlijk niks mee te maken.	12.69
191	Wij kunnen niet spreken en denken over de Jodenvervolging onder het naziregime zonder te weten.	11.67
192	Al kan men dit met zijn besef eigenlijk nooit omvatten dat deze eindigde met de lage moord op zes miljoen weerloze mensen mannen, vrouwen en kinderen.	52.57
193	Opeens bleek dat Nederland op allerlei manieren medeplichtig is geweest heeft gecollaboreerd en vooral, als het zo uitkwam op grote schaal het niet heeft willen weten, heeft weggekeken.	19.52
195	Geert Mak ziet overeenkomsten in de houding van Nederland in het verleden en in het heden.	4.22
196	De holocaust was volstrekt uniek, laat me dat voorop stellen.	7.38
197	Door zijn massaliteit en ook door de geïndustrialiseerde aanpak.	4.02
198	Dat was nog nooit vertoond, dat was echt letterlijk godsgruwelijk.	4.09
201	In Gaza zijn bijna alle deskundigen, zowel juristen als historici het wel over eens, begint zich ook een soort genocide te voltrekken.	23.27
202	Ik zie opnieuw het zwijgen en het wegkijken een hele belangrijke rol vervullen.	4.44
203	Genocide wordt natuurlijk verricht door de daders maar het wegkijken en het zwijgen speelt ook altijd een enorme rol.	8.88
204	Het is moeilijk voor Nederlanders om Israël als een tegenstander te zien.	32.17
205	Israël is, wat men ook deed daar, want zeker de laatste decennia begon zich daar toch een gemene apartheidsstaat te ontwikkelen.	25.98
206	Maar dat werd heel lang met een mantel, min of meer met een mantel, der liefde bedekt omdat, en dat speelt ook in Nederland heel sterk maar ook in Amerika bijvoorbeeld Nederlanders zichzelf op een bepaalde manier altijd vanouds ook als ze het nieuwe Israël hebben gezien.	4.38
207	In Amerika is de steun voor Israël vooral ingegeven door een gevoel van religieuze verbondenheid met het heilige land zegt deze hoogleraar die er een boek over schreef.	45.87
208	Net als in Nederland speelt ook in de Verenigde Staten de geschiedenis een belangrijke rol in de bijna onvoorwaardelijke steun voor Israël.	55.99
210	Voor historicus Mak is het vanzelfsprekend maar in het geval van Gaza ook pijnlijk.	6.33
211	Lang zagen Europeanen geweld tegen één bevolkingsgroep als iets van het verleden.	68.79
212	Die gedachte was op een bepaalde manier geruststellend omdat je daardoor ook kon zeggen: dat gebeurt niet meer.	3.87
214	We leven in een totaal andere tijd en een totaal andere wereld.	6.06
216	Het kan zich herhalen en het kan zich ook herhalen bij bijvoorbeeld, door een moderne samenleving een erg westerse samenleving als de Israëlische.	13.64
217	En dat maakt het natuurlijk wat er nu gebeurt enorm pijnlijk en schokkend.	4.36
218	En raakt het ook niet alleen de identiteit van Israël maar ook de identiteit van het Westen.	5.71
219	We zijn op dit moment bezig weer zoiets te laten gebeuren.	3.82
220	We zijn bezig weer opnieuw, in het Westen tenminste op volle krachten weg te kijken.	3.89
221	En weg te kijken is echt Elke genocide heeft altijd plaatsgevonden ook door het wegkijken van omstanders.	13.82
222	En straks een gesprek met de populaire Nigeriaanse schrijfster Chimamanda Ngozi Adichie.	7.18
224	België is in de ban van een schandaal rond spermadonaties.	83.63
225	Tussen 2007 en 2018 zijn daar tientallen kinderen verwekt met zaad van een donor die een kankerverwekkend gen draagt.	88.62
226	Dat maakte de Belgische minister van Volksgezondheid bekendgemaakt.	25.86
228	Het kwam daarna terecht bij vruchtbaarheidsklinieken in meerdere Europese landen.	11.27
231	Want zeker 37 gezinnen kregen kinderen via deze donor.	30.59
232	Terwijl de wettelijke limiet op maximaal 6 gezinnen ligt.	15.4
233	Dat kon gebeuren omdat Belgische vruchtbaarheidsklinieken vorig jaar, geen informatie met elkaar deelden.	53.7
236	Dat niemand iets had ondernomen omdat uit te voeren.	4.36
237	En ik heb opdracht gegeven om een register tot stand te brengen waarbij je dat voor alle centra samen kan controleren.	3.76
238	Het is onduidelijk hoeveel van de verwekte kinderen het kankerverwekkende gen ook echt bij zich dragen.	90.1
239	Of hier in Nederland kinderen zijn verwekt via deze donor is niet duidelijk.	81.05
240	Waarschijnlijk niet, zegt staatssecretaris Karremans.	13.6
241	Het personeelstekort in Nederland is nog altijd groot.	89.74
242	Tweederde van de ondernemers heeft onvoldoende medewerkers, zegt het CBS.	86.71
245	Bijna elke ondernemer in de bouw stelt wel eens die vraag.	4.38
246	En om toch nieuwe mensen binnen te halen, trekken ondernemers vaker de portemonnee.	62.75
247	De meest genoemde maatregel is toch het inzet op het verbeteren van de arbeidsvoorwaarden zoals bijvoorbeeld een hoger salaris.	9.97
248	Maar wat je in de bouw toch ook wel steeds meer ziet is dat bedrijven het er maar bij laten.	5.03
249	Ze lijken het te hebben geaccepteerd dat het moeilijk is om mensen te vinden.	6.96
250	En dan passen ze de bouwproductie maar aan, aan de hoeveelheid personeel die ze hebben.	5.17
252	Om zonder nieuwe mensen toch meer te kunnen doen, investeren bedrijven in dit soort robots.	8.06
254	Bij de bouw, maar ook bij andere bedrijfstakken, zien we dat wel.	6.59
255	Dat mensen wat slimmere computers inschakelen, misschien inzetten op AI.	11.67
256	Want ja, als je de mensen niet kunt vinden, dan moet je maar zorgen dat de mensen die bij je werken en in de uren dat ze werken, meer kunnen doen.	5.52
257	Die investeringen hebben wel tijd nodig en dus kunnen ook de komende jaren bouwbedrijven minder klussen aannemen.	14.17
258	Het Radio 1-programma Kunststof van verdwijnt eind dit jaar.	21.6
259	De NPO wil de programmering van de zender begin volgend jaar vernieuwen.	10.64
262	Het won onder meer de Zilveren Reissmicrofoon en de journalistieke prijs De Tegel.	6.95
263	Omroep NTR, die het programma maakt, is teleurgesteld over het besluit.	40.17
265	Kinderen met de chronische uitputtingsziekte ME/CVS krijgen een behandeling waarvan de wetenschappelijke basis wordt betwijfeld.	86.43
267	Patiënten worden vaak gestimuleerd om in beweging te blijven.	90.9
268	Maar daardoor zou hun gezondheid er juist op achteruit gaan.	7.17
269	Extinction Rebellion trekt een kort geding tegen de politie in.	34.22
270	De klimaatactiegroep begon de zaak omdat agenten onaangekondigd thuis langs gingen bij demonstranten.	12.63
272	De politie zegt nu dat agenten niet meer onverwachts voor de deur verschijnen.	7.47
273	En daarom ziet Extinction Rebellion af van het kort geding.	9.51
274	De Nigeriaans-Amerikaanse schrijfster Chimamanda Ngozi Adichie is niet alleen in boekwinkels over de hele wereld te vinden, maar ook in modecampagnes, videoclips en in talkshows.	17.41
275	Door haar verhalen over de ervaringen van vrouwen en migranten én haar uitgesproken feminisme werd ze een wereldster.	9.5
276	Er werd naar haar nieuwe roman uitgekeken alsof het een album van een rockster was, en dat wachten duurde lang.	5.44
277	Na meer dan tien jaar is er nu weer een nieuwe roman: 'Dream Count'.	7.74
280	In ieder geval geboren in Nigeria en deels werkend in Amerika.	7.52
281	Zij heeft de literatuur op een bepaalde manier op zijn kop gezet.	4.02
283	En zij doet iets in haar boeken dat vrij ongekend is.	4.08
284	Chimamanda Ngozi Adichie is niet alleen een ster in de literaire wereld.	15.26
285	Ze is feminist, mode-icoon en haar TED-talks worden miljoenen keren bekeken.	16.85
286	Die TED-talk heeft heel veel opengebroken en ook heel veel jonge vrouwen aangesproken die daarvoor feminisme zagen als iets dat vooral een soort van intellectueel concept was of heel rigide, van als je feminist bent dan draag je geen hakken en geen make-up.	61.37
287	En ze deed dat op zo'n aansprekende manier dat Beyoncé besloot om een stuk uit haar TED-talk te gebruiken.	33.3
288	Bij deze boekhandel in Amsterdam-Zuidoost zijn de boeken van Adichie altijd de bestsellers.	6.38
289	We hebben dus bij Ateneum Zuidoost altijd de boeken van Chimamanda op voorraad.	6.35
290	Dus dat gaat eigenlijk van haar debuut uit 2003 tot haar doorbraak in 2012 met Apnecana.	6.21
292	Ik denk naast heel groot en goed schrijfsters ook een hele scherpe denker.	3.85
293	En een schrijfster die hele grote thema's in haar boeken verwerkt.	5.85
294	Zoals migratie, liefde, racisme, vrouw zijn, zwart zijn.	42.94
296	Maar dat wel terug weten te brengen tot een heel mooi persoonlijk verhaal.	4.44
297	In haar laatste boek beschrijft Adichie de verhalen van vier Afrikaanse vrouwen die reflecteren op hun leven en hun grote liefdes.	11.72
298	Het kamermeisje Nafisatu Diallo beschuldigt oud-IMF-leider Dominique Strauss-Kaan opnieuw van verkrachting.	71.91
300	Veel bewonderaars waren boos en teleurgesteld over een opmerking die zij in 2017 in een interview maakte over transvrouwen.	15.27
301	Zij zei dat het transvrouw zijn niet helemaal gelijk stelde aan een vrouw zijn.	44.93
302	En dat zat hem voor haar in dat als je ervoor kiest om vrouw te worden volgens haar dan eerst een soort operatie ondergaat en dan pas een vrouw bent.	18.39
303	Zij zei: als je dan uiteindelijk als man geboren bent heb je toch die privileges kunnen meemaken.	11.84
305	Ze vond het wel heel erg belangrijk om dat een soort van intact te laten.	4.41
306	Dat idee kreeg ik een beetje uit haar reactie daarop.	3.65
308	Vooral in de hoek van zwarte activisten en ook bij de transgemeenschap.	11.94
309	Adichie verduidelijkte haar opmerkingen en zei achter transvrouwen te staan maar verontschuldigde zich niet.	15.04
311	In recente interviews laat ze zich er niet meer over uit.	5.0
312	Ook niet wanneer Nieuwsuur haar voorlegt dat de kwestie ook nog in Nederland speelt.	46.07
313	Zij heeft natuurlijk veel kritiek daarop gekregen, ook online.	6.28
314	Dat daarvoor zij werd gezien als die ideale feminist.	7.03
315	En dat er toch wel een smetje opgekomen is door die transphobe uitspraken.	6.61
316	Maar we vinden het toch belangrijk om haar, toch als zo'n belangrijke stem in de literatuur om haar toch te vieren, haar werk te vieren.	3.73
318	De werkzaamheden van de Maaslijn, de spoorverbinding tussen Nijmegen en Roermond, beginnen morgen.	47.81
321	Vanwege hervormingen van het juridische systeem mogen Mexicanen zelf de rechters kiezen.	32.26
324	Vannacht blijft het droog en lokaal kan het wat nevelig worden.	24.82
325	Morgen wordt het warm en in de middag is er veel zon.	15.46
326	Vooral in het zuidoosten is er kans op enkele regen- of onweersbuien.	76.14
327	Meer nieuws in 't Late NOS Journaal, met sport, om 22.55 op NPO 1.	5.56