Nieuwsuur 🇳🇱

_id	684dd4c25e002a0def6946a1
url	https://npo.nl/start/serie/nieuwsuur/seizoen-2025/nieuwsuur_5113/afspelen
datetime	2025-06-13 21:30:00
description	Israël heeft vannacht luchtaanvallen uitgevoerd op Iran. Die waren onder meer gericht op de nucleaire installaties en de legertop van het land. We bespreken het met Midden-Oostendeskundige Koert Debeuf en hoogleraar Joodse studies Bart Wallet en we schakelen met Iran-deskundige Peyman Jafari. * Meer geld naar defensie: lange tijd was het taboe voor de linkse partijen. Maar met de voortslepende oorlog in Oekraïne en escalatie in het Midden-Oosten verandert het standpunt op links. Hoe denken GroenLinks/PvdA, de Partij voor de Dieren en de SP over investeringen in defensie?

 

Statements

idx	statement	score
0	Beelden van Iraanse raketten boven Tel Aviv 45 minuten geleden.	75.84
1	Israeli's worden opgeroepen naar de schuilkelders te gaan.	86.4
2	Ondertussen waarschuwt president Trump Iran dat de aanvallen nog heviger kunnen worden als ze geen deal willen sluiten over hun nucleaire programma.	53.7
3	We bespreken de impact van de Israëlische aanval op Iran.	52.71
4	Het gebeurt allemaal op een moment dat de VS nog in onderhandeling was met Iran over hun atoomprogramma.	68.85
5	Kan je nucleaire faciliteiten militair uitschakelen?	8.33
6	En het demissionaire kabinet is akkoord met een fikse verhoging van de NAVO-norm maar is wel afhankelijk van steun van de linkse oppositie.	68.99
8	LIVEPROGRAMMA, ONDERTITELING KAN ACHTERLOPEN Goedenavond.	3.7
9	Onder de naam Operation Rising Lion viel Israël vannacht nuclaire installaties in Iran aan.	34.47
10	Het gebeurde nadat het internationaal atoomagentschap had vastgesteld dat Iran tegen de afspraken in doorgaat met het verrijken van uranium.	72.12
11	Ook wist Israël een aantal Iraanse atoomwetenschappers en hooggeplaatste militaire leiders te doden.	44.08
12	Het is een harde klap voor Iran dat vervolgens terugslaat President Trump waarschuwt Iran nu dat de aanvallen nog veel heviger zullen worden als het land niet inbindt.	67.72
14	Dat bespreek ik hier zo met deskundigen vanuit verschillende perspectieven maar eerst de aanval van vannacht.	3.38
15	Israel had er al langer mee gedreigd maar toch kwam het eerder dan verwacht.	7.0
16	De grootschalige Israelische aanval op Iran vannacht werd vrijwel direct door Nethanyahu toegelicht.	32.78
17	Met honderden straaljagers voerde de Israëlische Luchtmacht de aanvallen uit op plaatsen in heel Iran waaronder de hoofdstad Teheran, waar vooral burgers werden getroffen.	21.5
18	300 kilometer zuidelijker lag het nucleaire complex van Natanz onder vuur.	13.78
19	Ook de nucleaire complexen bij Arak en Isfahan werden aangevallen.	21.6
20	In het westen waren verschillende militaire bases het doelwit.	8.19
21	En later vandaag werd het militair vliegveld in het noorden bij Tabriz aangevallen.	14.58
22	Deze beelden zouden uit het noorden afkomstig zijn.	9.28
23	Dikke rookwolken ook boven het nucleaire complex van Natanz.	58.49
25	Om nucleaire locaties zoals deze schade toe te brengen zijn zogenoemde bunkerbusters, nodig.	13.2
26	Dat zijn bommen die zich in de grond schroeven en vervolgens ontploffen.	4.02
27	En dat heb je nodig om deze nucleaire faciliteiten uit te schakelen.	4.27
28	De vraag is of ze beschikking hebben over de zware nucleaire bunkerbusters.	9.59
29	En daartoe hebben ze waarschijnlijk de Amerikanen nodig.	6.36
30	Tegelijkertijd werd er ook doelgericht op personen gejaagd: Deze drie topmilitairen kwamen om: Mohammad Bagheri, na de Ayatollah de belangrijkste man van Iran.	10.0
31	Hossein Salami, leider van de Revolutionaire Garde en Amir Ali Hadji-zadeh, hoofd van het raketprogramma.	12.35
32	Evenals een aantal belangrijke atoomwetenschappers.	6.55
33	Allen werden tegelijkertijd omgebracht met zo'n precisie dat de inlichtingendienst Mossad er wel achter moet zitten.	6.44
34	Als reactie stuurde Iran vandaag 100 drones richting Israel.	33.22
36	De Iraanse president voegde daar later aan toe: Rond het middaguur kwam Israël met een tweede en aan het begin van de avond met een derde aanval.	9.93
37	Aan tafel Bart Wallet, hoogleraar Joodse studies aan de Universiteit van Amsterdam en Amerika-correspondent Sjoerd den Daas en vanuit Richmond Iran-deskundige Peyman Jafari.	6.73
44	De druk op Iran werd opgevoerd omdat Iran doorging met de verrijking van uranium.	71.03
47	Iran was ook bezig met het arsenaal van ballistische raketten te vergroten heel snel.	82.15
49	Iran kwam te dicht in de buurt en daarom moet het nu aangepakt worden.	17.13
50	Ze worden nu ook met de consequenties geconfronteerd want mensen moeten de schuilkelders in.	5.28
55	Maar vanuit hun perspectief staat dit niet in verhouding tot wat Israël in Iran doet.	15.18
56	Ze proberen het nucleaire programma terug te zetten.	12.57
57	Peyman Jafari, er zijn nu berichten van grootschalige raketten naar Israël.	34.29
58	De VS trok ambassadepersoneel terug uit de regio Heeft het Iran toch verrast?	47.4
61	want ze waren aan het onderhandelenmet de VS over een akkoord.	67.43
62	Het gaat niet alleen over het nucleaire programma van Iran.	19.04
63	Israël heeft met dit middel de diplomatieke weg geblokkeerd.	49.17
65	Sjoerd, voor we over de rol van Washington gaan hebben eerst even de reacties uit de Verenigde Staten.	4.44
66	De Amerikaanse president Trump noemt de aanval 'uitstekend' Hij roept Iran op om zo snel mogelijk een akkoord te sluiten over het atoomprogramma.	71.81
67	De VS is de belangrijkste bondgenoot van Israël, en Amerika onderhandelt al een tijd met Iran.	32.35
68	Trump zegt dit op zijn eigen kanaal Truth Social: Trump heeft nog niet voor de camera's gereageerd op de ontwikkelingen in het Midden-Oosten.	23.79
69	Hij is bijeen met zijn Nationale Veiligheidsraad in de Operation Room van het Witte Huis.	8.49
71	Dat het toch laat doorschemeren dat hij op de hoogte is.	4.25
73	Het ambassadepersoneel werd geëvacueerd en partners daarvan.	10.85
75	Hij heeft ook de voorkeur gehad voor de diplomatieke weg omdat hij niet de macht heeft om alle kaarten te kunnen schudden.	5.88
78	Hij had 60 dagen gegeven aan Iran en nu zegt hij dat het dag 61 is.	9.44
82	Daar zijn vandaag bissen de berichten over naar buiten gekomen.	6.66
86	Er is nog een spoedzitting van de Nationale Veiligheidsraad.	12.34
87	Er zijn veel mensen de laan uitgestuurd de afgelopen weken daar.	8.43
88	Hij moet met de veiligheidsadviseur en de minister van buitenlandse zaken overleggen.	7.36
90	Als hij het niet zou hebben gewild.. En Netanyahu heeft het toch gedaan.. Wat zegt dat dan over hun relatie?	33.24
91	Hij kan zeggen dat ze geen wapens meer gaan leveren.	7.54
94	Trump probeer nog steeds te de-escaleren maar hij zegt ook dat de VS niet betrokken was.	45.09
95	Hij probeert toch het spelbord te bespelen op die manier.	4.75
97	Een overleg stond voor zondag gepland maar dat gaat natuurlijk niet door.	4.77
98	Hoe groot is de militaire klap die Iran is toegedaan?	18.03
100	De militaire commandoketen van Iran heeft klappen gekregen met de dood van meerdere leiders.	49.59
102	Maar er zijn ook militaire bases en vliegvelden geraakt.	12.26
104	Een deel van de aanvallen kwam zelfs vanuit Iran zelf, dat lijkt me pijnlijk voor Iran.	30.38
106	Iraanse veiligheidsdiensten hebben al jaren gaten laten vallen.	54.43
107	De Israëlische Mossad heeft acht jaar hieraan gewerkt en veel informatie verzameld.	8.33
114	De proxi's van Iran: Hamas, Hezbollah de Houthi's in Jemen en het regime van Assad in Syrië, dat is verdwenen.	24.21
118	Het gaat nu echt tussen de twee hoofdspelers zelf Israël en Iran.	9.33
120	Ze probeerden elkaars programma's te saboteren en nu krijg je een volledige confrontatie.	4.9
121	Wat betekent dit voor de positie van Iran in de regio?	16.77
124	Maar dit zal de revolutionaire garde in Iran laten zien dat ze gelijk hadden moeten zeggen dat ze bondgenoten nodig hadden.	7.19
125	Want anders voelt Israël zich vrij om ze aan te vallen.	15.11
129	En Iran gaat verder toetrekken richting Rusland en China.	27.7
131	Kijken naar het oosten en hun strategische macht zo vergroten.	5.17
137	Want het Israëlische leger stuurt erg op reservisten die uit de samenleving worden getrokken.	76.06
141	Ook Trump waarschuwt dat het nog wel erger kan worden.	29.95
143	Dat Amerika zelf bereidt mee te gaan doen met de aanvallen op Iran?	34.77
147	Amerika is wel aan het helpen met de verdediging, het onderscheppen van raketten.	18.47
149	Raketvernietigers die zijn op weg naar het oosten van de Middellandse Zee.	90.61
150	Verdedigen willen ze dus wel maar Trump zegt dat hij oorlogen wil oplossen al kunnen we daar vanalles over vinden.	47.37
152	Een prominent doelwit van de Israelische aanvallen is natuurlijk het Iraanse atoomprogramma.	79.14
154	Natanz is de grootste nucleaire installatie van Iran.	59.82
155	En een van de belangrijkste doelwitten voor Israël in de aanvallen van vannacht.	10.03
156	Het internationaal atoomagentschap waarschuwde gisteren nog dat Iran zich niet aan afspraken houdt om nucleaire technologie alleen vreedzaam te gebruiken.	81.34
157	Vandaag zijn er juist zorgen over aanvallen op de nucleaire installaties.	22.94
158	De laatste jaren wordt er fors gegraven rondom Natanz en bij andere nucleaire installaties.	9.14
159	Een groot deel van het atoomprogramma speelt zich ondergronds af.	61.39
160	Israël heeft zo'n ondergrondse bunker in Natanz weten te raken zegt een legerwoordvoerder.	79.86
162	Er zijn meer nucleaire installaties aangevallen, maar de schade daar is onduidelijk.	10.2
163	De belangrijkste locaties van het atoomprogramma zijn goed beschermd.	19.11
164	Hoe ver Iran precies af is van het bezitten van een werkend atoomwapen is niet te zeggen.	29.26
165	Zeker is dat het land al veel stappen in die richting heeft gezet.	4.53
167	Israël zegt nog niet klaar te zijn met de aanvallen.	40.73
168	Israël zegt nog niet klaar te zijn met de aanvallen.	40.73
169	En daarmee neemt het een enorm risico door Iran in een hoek te drukken, zegt Dolzikova.	39.51
172	Dat ze juist daardoor een kernwapen willen ontwikkelen.	7.11
174	Tot nu toe is de veiligheidsdoctrine van Iran gebaseerd geweest op de bondgenoten en de lange afstandsraketten.	40.1
175	Er waren afgelopen jaren al geluiden in Iran van hardliners die zeggen dat ze een kernwapen moeten opbouwen.	37.85
180	Het kan dus juist het tegenovergestelde bewerkstelligen.	5.71
181	Daar moeten de Israëli's zeker rekening mee houden.	7.05
182	De aanvallen die ze nu doen moeten het Iran voor langere periode onmogelijk maken weer snel naar een atoomwapen te gaan.	48.48
186	Er zijn zeer geavanceerde wapens nodig voor de ondergrondse locaties.	13.6
187	Sommige zitten onder bergen dus het is de vraag of je die kunt bereiken.	4.8
188	Je brengt je dan een slag toe maar of dat het hele programma om zeep helpt is de vraag Trump wil niet een oorlog ingerommeld worden.	11.53
189	Hij zal heel terughoudend zijn om leveringen toe te staan.	3.73
192	Drie aanvallen van Israël en twee tegenaanvallen van Iran.	22.06
195	Gaat Iran hard terugslaan dan kan de VS betrokken raken.	71.73
196	Dus Iran heeft teruggeslagen richting Israël om niet zwak over te komen.	34.31
199	Het is een oorlogsverklaring van het Israël en daar moet je op voorbereid zijn.	7.84
202	Het is voor het eerst sinds de jaren 80 dat Teheran weer zo gebombardeerd wordt.	58.2
205	Afgelopen jaren zijn er grote protesten geweest in Iran.	20.2
206	Er is een enorme onvrede en een kritiek op het Iraanse regime.	7.51
207	Er is een sociale en politieke onderdrukking maar ze willen niet dat hun soevereiniteit wordt aangevallen.	4.67
208	Is het nationalistisch sentiment kan naar boven komen.	4.88
210	Israël komt met alles weg zowel het moorden van 60.000 gazanen als het bombarderen van burgers in Iran.	89.48
217	Ze hebben al heel veel steun verloren in de wereld door Gaza.	53.55
218	Daardoor heeft Israël veel politieke steun verloren.	50.04
219	Dit is een route om op een ander front wel weer steun te vergaren.	4.11
220	Dat gebeurt in ieder geval in de Israëlische samenleving.	22.09
221	De regering van is zeer omstreden dit zorgt voor een nieuw front.	19.15
222	De dreiging is reëel vanuit Iran maar er spelen beide Netanyahu veel meer redenen.	10.53
224	Hij heeft hier ook een kabinetscrisis mee afgewend.	7.08
225	De steun die hij verloor door Gaza.. Kan hij hier misschien mee terugwinnen.	8.89
227	Hij verplaatste aandacht en hoopt steun te krijgen.	5.19
233	Ze durven of willen het niet communiceren op dit moment.	3.98
235	Inmiddels denk ik dat Trump ziet dat het een ingewikkeld dossier is.	6.26
237	Hier zijn geen snelle oplossingen en dat vindt hij ingewikkeld.	4.0
238	Hij wil graag de controle hebben over dit soort situaties en deals laten zien en nu is de druk opgevoerd op Iran.	5.07
242	En dan waren er natuurlijk wereldwijd reacties op de Israelische aanvallen, te beginnen in Den Haag.	13.44
244	Wereldwijd is er bezorgd op de Israëlische aanval gereageerd.	46.24
245	Zo komt de VN veiligheidsraad vanavond nog bijeen voor een spoedzitting.	16.48
246	Onder meer Frankrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk hebben opgeroepen tot deëscalatie.	10.01
247	Ook premier Schoof laat weten zich zorgen te maken.	16.41
248	Het nucleair programma in Iran is buitengewoon zorgelijk.	67.17
249	En alle onderhandelingen waren ook gericht op het voorkomen van het verder ontwikkelen van de verrijking van uranium, om daarmee te voorkomen dat Iran de beschikking krijgt over een nucleair wapen.	41.07
250	Bedoelt u daarmee te zeggen dat u het begrijpelijk vindt?	6.33
251	Nee, ik bedoel dat die onderhandelingen uitermate belangrijk waren.	4.86
252	En dat ik grote zorgen heb of die onderhandelingen nu nog door kunnen gaan.	3.99
254	Als ik zeg dat het kabinet de aanvallen betreurt denk ik dat ik buitengewoon helder ben.	7.28
256	Daar gaan we komende jaren veel meer geld aan uitgeven.	17.7
257	3,5 procent van wat er gezamenlijk wordt verdiend moet ernaar toe zo heeft het demissionaire kabinet besloten.	70.72
258	En nog eens anderhalf procent voor bijvoorbeeld de verbetering van wegen en cyberveiligheid.	10.46
259	Samen 5 procent dus, zoals NAVO-baas Rutte dat graag wil.	14.65
261	De oorlog in Oekraïne en de aanhoudende dreiging van Rusland maakt duidelijk dat de noodzaak groot is dat we meer gaan investeren in onze eigen defensie.	49.73
264	De moeilijke vraag, hoe dat te financieren dat is een vraag voor de komende jaren.	4.98
265	Het is niet zo dat we direct invulling moeten geven aan die 3,5 procent.	14.7
266	Dat is ook echt aan een nieuw kabinet om daar financiële keuzes in te maken.	12.22
267	Het geld is nog niet geregeld voor de langere termijn.	6.3
272	De beslissing is genomen vlak voor de NAVO-top in Den Haag.	7.61
273	Een nieuw kabinet moet bepalen waar de extra defensieuitgaven vandaan moeten komen.	48.6
274	Vandaag ging het over de NAVO-norm, over meer geld voor meer wapens.	47.38
275	Het belang daarvan wordt breed gedeeld in Den Haag.	4.73
279	Met een dreigende Poetin en onvoorspelbare Trump rekken ook die partijen hun principes op.	8.41
280	Eerst met wapensteun aan Oekraïne maar nu ook met extra investeringen in defensie.	7.28
282	Aan de vooravond van de NAVO-top wil de SP een tegengeluid laten horen.	9.68
284	Ja, hier gaan wij onze top voor internationale vrede organiseren komende zaterdag.	3.84
286	Dat er meer moet worden gewerkt aan vrede in plaats van verregaande militarisering wat tot een wapenwedloop leidt.	6.76
288	Ja, het is ook iets goedkoper opgezet dan die ongelofelijke miljoenen die uit worden gegeven aan een aantal wereldleiders die toch elkaar aan het napraten zijn over dat er meer moet worden uitgegeven aan de oorlogsindustrie.	32.26
289	Als één van de weinige partijen is de SP tegen extra geld voor defensie.	32.6
290	We zien dat Europese NAVO-lidstaten drie keer meer aan middelen hebben dan Rusland.	90.38
291	Dus nóg meer geld gaan uitgeven aan defensie is niet nodig, is gekkenwerk.	4.71
292	Zorg er wel voor dat je onafhankelijker wordt van de VS. Dat betekent dat je kan investeren in cyberveiligheid of in inlichtingen.	8.85
293	Maar andere linkse partijen vinden extra investeringen onvermijdelijk.	11.46
294	Zo kwam GroenLinks/PvdA vorige week met een eigen veiligheidsplan.	9.33
297	Ik moest echt omdenken, zeg ik jullie heel eerlijk.	3.54
298	Want ik heb mijn hele loopbaan lang gewerkt aan ontwapening aan het terugdringen van nucleaire bewapening.	5.98
299	En dan nu omdenken in de zin van: 'We zullen onze defensie moeten versterken' dat vergt wel echt een intellectuele exercitie.	5.21
300	U pleit hiervoor extra miljarden naar defensie aandelen zelfs in de wapenindustrie.	20.53
306	En de Amerikaanse president gaat meer aan de kant van Poetin staan dan aan onze kant.	17.4
308	Wij Europeanen zullen meer onze eigen boontjes moeten doppen.	4.56
309	Zelfs de pacifisten in de zaal gaan inmiddels mee met dit verhaal.	4.06
310	We moeten een klein beetje kunnen afstrikken, dat is misschien te doen.	4.06
311	Voor de rest ben ik toch eigenlijk wel een pacifist.	3.95
313	Toen zorgde die Amerikaanse paraplu en wel voor dat er niet echt wat gebeurde.	4.43
314	En nu is dat natuurlijk een stuk moeilijker met pacifisten.	4.9
319	Is het gevaar niet dat we nu ook een beetje doorslaan?	5.44
320	Dat gevaar is er altijd en daarom moeten we hele nuchtere analyses maken.	4.54
321	En we moeten ook bedenken dat als we dit samen met andere Europese landen doen dan kunnen we al heel snel het niveau bereiken dat nodig is om Poetin van ons lijf te houden.	7.41
322	Misschien was de Partij voor de Dieren wel het allerfelst tegen defensie-uitgaven maar ook die fractie draait.	9.79
323	In uw verkiezingsprogramma staat dat wapenwedlopen niet de oplossing zijn en dat het defensiebudget niet verder wordt verhoogd.	20.91
326	De Partij voor de Dieren had al een stap gezet met het steunen van Oekraïne.	36.66
328	Maar als je kijkt naar de nieuwe ontwikkelingen, dus die agressie van Poetin en Trump die die agressie alleen maar beloonde zijn we tot de conclusie gekomen dat we misschien opnieuw naar dat oude standpunt moeten kijken.	15.91
331	Nee, wij zeggen dat je moet heel zorgvuldig kijken wat is er nodig voor het behoud van vrede voor het voorkomen van verdere escalatie dat Europa zichzelf kan verdedigen en daarin zul je moeten investeren.	7.59
332	We lopen er ook niet voor weg dat dat geld gaat kosten, maar niet meer dan dat.	4.74
333	Morgen is het partijcongres en dan zal de discussie verder oplaaien.	3.8
334	Want het pacifistische deel van de partij is faliekant tegen.	5.65
335	Van de inmiddels opgestapte Rotterdamse fractie de partijoprichters, tot de senatoren en de jongerenpartij.	5.84
336	Vrede door wapens is als vlees eten voor dierenwelzijn.	88.05
339	Ik weet dat er mensen zijn die dit standpunt niet onderschrijven.	4.65
340	Ik spreek ook veel mensen die het standpunt wel onderschrijven.	3.92
341	Ik verwacht dat we gewoon een mooi congres hebben en een mooie conclusie.	4.1
342	Maar nu ligt ook de politieke vraag voor; Steun je de NAVO-norm?	9.76
344	Ik vind het nogal naïef om in te stemmen met drie-procentsnormen, vijf-procentsnormen 800 miljard-plannen die niet of nauwelijks onderbouwd zijn.	7.4
345	En als je de minister-president er er vraagt begint hij te stotteren en geeft hij geen antwoord.	10.68
346	Ik vind meegaan in die hysterie en in die wapenwedloop erg naïef.	3.97
350	Ja, wij zijn goed voor ons woord als het gaat om de noodzaak die er is om onze defensie te versterken.	4.95
351	Maar we willen wel eerst goed weten waar dat geld vandaan komt hoe lang het gaat duren voordat je op dat niveau bent en wat doe je gezamenlijk als Europese landen?	8.03
352	En daarmee lijkt het demissionaire kabinet brede steun in de Kamer te hebben voor de NAVO-norm.	54.11
353	Volgende week debatteert de Kamer over de NAVO-norm.	36.92
354	Jeroen, jij hebt nog het laatste nieuws uit Israël.	3.71
355	Iran is dus bezig met een tegenaanval op Israel vanavond.	70.4
356	Iran heeft, in golven, raketten afgestuurd op Israel die ook de grootste stad Tel Aviv troffen.	72.45
357	Een aantal kwamen door Israëls verdedigingssysteem heen.	15.52
358	Zoals deze, in de buurt van het ministerie van Defensie.	7.11
360	Israëliërs worden opgeroepen weer de schuilkelders op te zoeken.	22.53
361	De VVD en de Partij voor de Dieren hebben een congres over de verkiezingen Dat beeld kregen net binnen.	10.3
362	De VVD en de Partij voor de Dieren hebben een congres over de verkiezingen en de NSC heeft een heidag.	8.31
363	Morgen is in Washington DC een grote militaire parade president Trump wilde dat graag om het 250-jarig bestaan van het Amerikaanse leger te vieren en z'n 79e verjaardag.	20.7
364	Het weer: Vannacht vooral in het zuidwesten kans op een stevige onweersbui mogelijk met zware windstoten.	90.26
367	's Ochtends een bui in het westen, daarna juist in de oostelijke helft.	5.38
370	Meer nieuws in 't Late NOS Journaal, met sport om 23.05 op NPO 1.	5.66