Nieuwsuur 🇳🇱

_id	68619d98f4df8d3171c35b68
url	https://npo.nl/start/serie/nieuwsuur/seizoen-2025/nieuwsuur_5131/afspelen
datetime	2025-06-29 21:30:00
description	Het nieuws met achtergronden, duiding en analyse.

 

Statements

idx	statement	score
0	888 Terwijl Zuid-Europa al dagen geteisterd wordt door temperaturen van boven de 40 graden zet ook Nederland zich schrap voor een hittegolf.	89.37
1	Door klimaatverandering zullen we hier steeds vaker mee te maken hebben.	9.47
2	Wat zijn de gezondheidsrisico's van hitte en hoe wapen je je hier tegen?	29.52
4	Ondertussen is er een opvallend nieuwe trend waarbij de fossiele industrie, met name in Amerika juist rechtszaken begint om klimaatbeleid te dwarsbomen of te vertragen.	41.43
5	Ze willen zo lang mogelijk doorgaan met olie en gas.	7.49
7	En dat zullen ook hele vergezochte rechtszaken zijn.	4.08
8	En Rusland kampt met een historisch laag geboortecijfer en een torenhoog sterftecijfer.	89.09
9	Het Kremlin probeert Russen aan te zetten om meer kinderen te krijgen.	90.01
10	LIVEPROGRAMMA, ONDERTITELING KAN ACHTERLOPEN Goedenavond.	3.7
11	Het wordt waarschijnlijk de eerste hittegolf in drie jaar tijd.	60.36
12	Vanaf morgen zal in heel Nederland het Nationale Hitteplan van kracht zijn.	13.18
13	Dat gebeurt als het 4 dagen achter elkaar boven de 27 graden is.	14.43
14	In Zuid-Europa is het al zover, daar was het dit weekend extreem heet, tot soms wel 46 graden.	19.57
15	Werken in de zon is in Italiaanse steden als Napels en Palermo daarom zelfs verboden.	77.84
16	In Frankijk zijn zwembaden op veel plekken gratis toegankelijk en in Portugal geldt de hoogste alarmfase vanwege bosbranden.	61.36
17	Wat staat Nederland te wachten, en hoe houden we ons hoofd koel?	6.54
18	We bespreken het zo met de coordinator van het Nationaal Hitteplan.	8.8
21	Die zorgt voor extreme temperaturen van boven de 40 graden.	84.1
23	De komende dagen krijgt Nederland ook met extreme hitte te maken.	90.68
25	Nu komt het uit Zuid-Europa wat extra waarom is op dit moment doordat de lucht daar uit de Sahara ook nog eens komt.	5.84
26	En die lucht koelt relatief weinig af omdat de bodem zo droog is.	54.77
27	Het heeft gewoon heel weinig geregend de afgelopen maand.	3.89
29	Die drie dingen bij elkaar maakt het warm De Zuid-Europese steden nemen maatregelen om het leefbaar te houden.	19.8
32	In Napels en Palermo geldt er een verbod om in de zon te werken.	71.83
35	De kans in een hittegolf in deze eeuw is vier keer zo groot als vorige eeuw.	90.74
36	Klimaatverandering speelt volgens het KNMI een rol waardoor dit soort hittegolven heftiger en frequenter worden.	89.73
37	Nu heeft Nederland gemiddeld zes tropische dagen per jaar.	78.74
39	En we zien ook dat de tropische dagen verder boven de 30 zijn.	85.41
41	We kijken ook in de toekomst, klimaatscenario's dat hangt heel erg af van of er nog broeikasgassen worden uitgestoten.	38.26
42	En dan kom je zo misschien wel tot 20 of 30 dagen tropische dagen per jaar.	9.47
43	In de studio Werner Hagens, coördinator Nationaal Hitteplan van het RIVM.	13.01
46	In het zuiden is vandaag al het Nationale Hitteplan in werking getreden.	41.58
49	Je moet het hitteplan zien als een waarschuwingssysteem.	68.34
50	Vanuit het RIVM proberen we dan te waarschuwen voor de hoge temperaturen omdat dat voor mensen met een kwetsbare gezondheid gewoon een risico is.	88.91
51	En dat doen we door allemaal partijen al van tevoren in te lichten dat het zo warm gaat worden.	4.31
52	En die partijen zijn vooral bezig in de zorg rondom die mensen met een kwetsbare gezondheid.	12.45
53	Wat is nou het belangrijkste om te weten, op te letten?	5.25
54	Het belangrijkste is om goed die zorg rondom de mensen met een kwetsbare gezondheid te regelen.	6.63
55	Dus de zorg voor elkaar, dat is ook wat we heel erg proberen mede te delen.	3.84
57	Bijvoorbeeld drink voldoende, doe rustig aan, hou je huis koel.	14.15
58	En als je iemand in je buurt hebt die mogelijk tot die risicogroep behoort om daar misschien een keer extra langs te gaan om te zorgen dat hij deze periode beter door kan komen.	4.83
60	Ouderen dat zij wel de grootste groep van de kwetsbaren.	86.06
62	Denk bijvoorbeeld ook aan mensen die een chronische ziekte hebben hele jonge kinderen, zwangeren.	40.0
67	Hitte zorgt ervoor dat je lichaam moeilijk kan afkoelen.	91.0
68	Die thermoregulatie van het lichaam zorgt ervoor dat er bijvoorbeeld meer bloed naar de huid gehad maar het zorgt er ook voor dat je hart harder moet pompen om dat bloed te verdelen naar de huid.	90.55
69	En eigenlijk moet je dat zien dat dat toch een soort van topsport is.. wat je als oudere moet leveren om te zorgen dat je die verkoeling kan krijgen of in ieder geval dat je huid gaat zweten.	22.46
70	En als het meerdere dagen achter een waarom is dat betekent ook dat je uitputting kan krijgen.	4.89
72	Ja, je bent moe van de ene dag en dan heb je een slechte nacht en dan de volgende dag en misschien nog wel drie nachten achter elkaar.	3.59
74	Leidt dat uiteindelijk ook daadwerkelijk tot sterfte?	21.26
75	Als je kijkt naar de statistieken varen uit het CBS dan zie je eigenlijk wel naar vrijwel iedere hitteperiode dat ook de sterfte toe is genomen.	86.17
76	Dus je ziet die relatie heel duidelijk naar voren komen.	4.1
77	We hebben onlangs ook een studie gedaan waarbij we gekeken hebben naar de sterfte en hitte.	75.87
78	En dan zie je ook dat het heel duidelijk naar voren komt.	4.02
79	En we hebben ook die periodes vergeleken met voordat het hitteplan er was en nadat het er was.	12.3
81	En wat we daarin zagen was dat de sterfte nog steeds in de zomerperiode op hete dagen nog steeds goed zichtbaar is.	35.65
82	Maar dat in die periode van 2010-2019 dat de sterfte wel is afgenomen.	53.18
85	Ik denk dat het hele plan een van de onderdelen is waar je het aan kan relateren, maar het is vooral ook de bewustwording.	4.39
87	Ook als je nu kijkt in de media gaat er al dagenlang over de hitte die er aankomt en wat je allemaal kan doen.	5.68
88	En dat hitte niet alleen maar een periode is om van het mooie weer te genieten maar dat het ook een schaduwzijde heeft en dat mensen er ook echt last van kunnen krijgen en eraan kunnen overlijden.	4.51
89	We zijn in de loop der jaren misschien beter in staat geworden om de omgeving aan te passen aan de hitte.	11.57
90	Je ziet dat vanuit onder andere de gemeente en GGD er veel aandacht is om de goede leefomgeving neer te zetten.	6.93
92	Dat allemaal kan zorgen dat je verkoeling kan zoeken op plekken als je huis zelf te warm is.	89.33
94	Morgen gaat in het hele land het Nationaal hitteplan in werking.	87.59
96	Dit soort hittegolven zijn dus intenser en komen vaker voor vanwege klimaatverandering.	88.53
97	Deze week is het 10 jaar geleden dat de Nederlandse staat door 'n rechter werd opgedragen meer te doen tegen klimaatverandering.	86.97
98	Het was een historische uitspraak en het Urgenda-vonnis leidde wereldwijd tot honderden andere zaken.	11.97
99	Maar inmiddels is in met name de Verenigde Staten een tegengestelde trend zichtbaar: Rechtszaken van bedrijven of overheden die juist strenger klimaatbeleid willen vertragen of dwarsbomen.	21.75
100	Uit nieuwe cijfers blijkt dat vorig jaar een recordaantal van zulke rechtszaken is gestart.	53.98
101	Hij is de enige Nederlander die ooit door een Amerikaans oliebedrijf voor de rechter is gesleept.	44.99
102	Ik kreeg een telefoontje op zondagavond om half elf.	5.91
104	Ja, behoorlijk intimiderend, maar ook een bevestiging dat wat wij doen heel effectief is.	4.15
107	Hij koopt aandelen van olie- en gasbedrijven en dient op aandeelhoudersvergaderingen moties in.	7.59
108	Zo wil hij bedrijven tot een groenere koers bewegen.	11.82
109	Bij Shell heeft dat succes, maar als hij zijn pijlen richt op ExxonMobil slaat het bedrijf terug.	31.74
110	Ze wilden een rechtelijke uitspraak dat CO2, klimaat, environment dat dat niet op de agenda van een oliebedrijf hoort.	63.84
111	Dus ze waren echt op zoek naar een precedent, zodat niemand meer dat ooit zou kunnen doen.	4.68
112	De topman van ExxonMobil vertelde op de Amerikaanse tv waarom hij Van Baal aanklaagde.	50.04
113	Geïntimideerd door de aanklacht trekt Van Baal zijn klimaatmotie tegen het bedrijf in.	22.05
115	Uiteindelijk heeft de rechter die zaak geseponeerd.	29.52
116	Dat betekent dat Exxon zijn doel om een precedent te scheppen niet kon bereiken.	17.67
117	En dat anderen, en ook wij eventueel in de toekomst, nog steeds agendapunten kunnen indienen op aandeelhoudersvergaderingen van olie- en gasbedrijven en alle bedrijven.	4.89
118	Deze week, 10 jaar geleden schrijft de rechtbank in Den Haag Geschiedenis.	5.54
119	De rechter zegt dat Nederland meer moet doen tegen klimaatverandering.	86.23
120	Sindsdien spelen juridische vonnissen een steeds belangrijkere rol bij het tegengaan van de opwarming, zegt de klimaatjurist van Urgenda.	53.18
121	Toen wij 10 jaar geleden begonnen, ging het erom de overheid zegt wel dat het een heel groot probleem is en een enorme gevaar voor ons, maar doet nog niet genoeg.	15.1
123	Zeker ook in Amerika onder de regering Biden zijn er hele grote stappen gezet.	22.09
124	Je ziet nu dat de fossiele industrie die zit in een hoek, die voelt: jongens, als dit zo doorgaat dan kunnen wij straks onze olie gewoon niet meer verkopen.	31.2
125	En die heeft hele diepe zakken, die heeft heel erg veel geld.	9.06
126	En die enorme oorlogskas die zij op dit moment nog verdienen met het verkopen van die olie die wordt nu ingezet om die maatregelen weer af te breken zodat zij nog langer daar weer geld aan kunnen blijven verdienen.	12.59
127	De stijging blijkt ook uit nieuwe cijfers van een Britse onderzoeksinstelling.	13.72
128	Van de 226 nieuwe klimaatzaken vorig jaar had ruim een kwart, 60 zaken als doel klimaatbeleid op een of andere manier te dwarsbomen.	70.57
131	Republikeinse politici leiden dat verzet tegen strenger klimaatbeleid.	74.35
132	Zo klaagden de Republikeinse ministers van Justitie in 18 staten vrachtwagenfabrikant Daimler aan.	22.24
133	En Republikeinse functionarissen in Texas en tien andere staten wilden dat de rechter de duurzaamheidsagenda van onder meer de grote investeringsmaatschappij BlackRock zou blokkeren.	43.24
134	Deze journalist volgde de Amerikaanse klimaatzaken voor Politico.	51.93
135	In maart volgde een overwinning voor de oliebedrijven.	12.3
136	Een rechtbank in Noord-Dakota dwingt Greenpeace een schadevergoeding van maar liefst 660 miljoen dollar te betalen aan een oliebedrijf vanwege de rol van de milieuorganisatie bij protesten tegen een nieuwe oliepijpleiding.	50.75
137	Er is een rechtszaak gevoerd precies op de locatie waar het bedrijf dacht hier zitten vooral medewerkers van het bedrijf van die pijplijn die in de jury zouden zitten met een extreem grote claim dat ook dit weer een conspiracy zou zijn om alleen maar financiële schade aan te richten.	49.11
138	En daar is deze enorme schadeclaim, of deze veroordeling voor schade uitgekomen.	5.57
139	Dus dit zijn puur rechtszaken die erop bedoeld zijn om zeg maar burgers en maatschappelijke organisaties het zwijgen op te leggen.	7.23
140	Inmiddels heeft de olieiindustrie er een belangrijke bondgenoot bij.	8.83
141	De sector lobbyt nu voor wetgeving die bedrijven immuniteit verschaft voor klimaatschade.	51.04
142	Ondanks de overwinning op Greenpeace heeft de olie-industrie bij de rechter tot nu toe beperkt succes.	60.49
143	Toch is de verwachting dat meer van dit soort zaken zullen volgen.	3.85
144	Ze willen zo lang mogelijk doorgaan met olie en gas, en ze zullen alle middelen inzetten die ze hebben.	5.35
145	En dat zullen ook hele vergezochte rechtszaken zijn.	4.08
146	Ik denk dat je het inderdaad zo moet zien dat deze bedrijven iedere laatste strohalm aangrijpen om nog zo lang mogelijk zo veel mogelijk geld aan een in feite stervende industrie te verdienen.	8.37
147	Dat is hartstikke schadelijk, maar het laat wel zien dat ze zich ook inderdaad in de hoek gedreven voelen.	4.97
148	De zaak waarin Greenpeace bijna 700 miljoen dollar schadevergoeding aan een Amerikaans oliebedrijf moet betalen krijgt volgende maand een vervolg in Nederland.	43.48
149	De milieuorganisatie is een zogeheten anti-intimidatierechtszaak gestart tegen het oliebedrijf gebruikmakend van een nieuwe Europese richtlijn die maatschappelijke organisaties moet beschermen tegen machtige tegenstanders.	59.58
150	De Russen moeten van president Poetin meer baby's maken want het geboortecijfer is te laag en het sterftecijfer door de oorlog te hoog.	89.39
154	De bacterie kan leiden tot misselijkheid en diarree.	89.34
155	Daarom is op 40 plekken de waarschuwing van waterschappen van kracht.	6.25
156	Als je naar een zwemlocatie gaat, kun je het zien omdat er een bordje staat.	24.47
158	Maar als je daar niet naartoe gaat, kun je ze herkennen aan een verkleuring van het water.	8.37
159	Vaak is dat een verfachtige groenige laag die op het water ligt.	4.55
161	Op twee locaties is het vanwege de veiligheid zelfs verboden om te zwemmen.	59.88
162	In de Waal bij Ochten is vanmiddag een man van begin 20 verdronken.	73.76
163	Mensen langs de kant zagen hem kopje onder gaan en belden de brandweer.	6.44
164	Er werden duikers ingezet en een helikopter maar de man werd niet meer gevonden.	14.53
165	De reddingsdiensten gaan ervan uit dat hij niet meer leeft.	38.59
166	Oekraïne wil uit het landmijnenverdrag stappen, zegt president Zelenksy.	80.94
167	Andere landen, zoals Finland en de Baltische Staten, deden dat ook al vanwege de Russische dreiging.	27.94
168	Afgelopen nacht nog was een van de grootste Russische luchtaanvallen op Oekraïne.	90.74
169	Volgens het Oekraïense leger gebruikte Rusland honderden drones en tientallen raketten.	69.52
170	Op verschillende plekken raakten gebouwen en woningen in steden beschadigd.	80.86
172	En er zouden zeker zes gewonden zijn, onder wie een kind.	18.72
173	Eén van de Oekraïense F16-straaljagers, hier op oude beelden raakte tijdens de aanvallen beschadigd.	83.83
174	De piloot had geen tijd om zijn schietstoel te gebruiken en kwam om het leven.	9.05
176	Wereldwijd zijn dit weekend mensen de straat opgegaan voor homorechten.	87.4
180	De rechten van lhbti'ers staan in het Amerika van Donald Trump onder druk.	86.08
181	Maar in het liberale New York gaat het er vrolijk aan toe.	3.57
183	Weliswaar is homoseksualiteit sinds 2018 niet meer strafbaar India maar het homohuwelijk is er nog wel steeds verboden.	82.27
184	In Turkije gaat het er een stuk minder vrolijk aan toe.	10.17
185	Hier in Istanbul zijn zeker 30 mensen opgepakt, omdat ze wilden meedoen aan de Pride-mars.	22.97
189	En net als elk jaar werden de racers massaal uitgezwaaid.	9.34
190	Het moment dat de eerste motorrijders over de finish komen.	5.11
191	Worden de eerste plekken langs de A28 al bezet, voor de bekende Uittocht.	7.82
192	Met applaus en het gebaar van gasgeven zijn de bezoekers van de TT naar huis begeleid.	4.02
194	Het is 100 jaar geleden dat er voor het eerst op het Drentse circuit werd geracet.	18.08
195	Het uitzwaaien veroorzaakte wel wat drukte op de weg.	10.39
196	De vertraging kon oplopen tot ongeveer drie kwartier.	8.84
197	Maar volgens het afscheid comité hoort dat erbij, en moesten mensen vooral niet vergeten te genieten.	4.16
198	En Assen begint ook stiekem te hopen op de Formule 1.	14.67
200	Historisch lage geboortecijfers, torenhoge aantallen overlijdens.	88.88
202	Om het tij te keren doopte de Russische president Poetin het afgelopen jaar om tot 'het jaar van de familie'.	15.87
203	Maar, ondanks allerlei maatregelen blijven de geboortes achter.	5.9
204	Deze scherpe daling zou de Russische demografie fundamenteel kunnen veranderen.	13.17
205	Het Kremlin heeft dringend behoefte aan een babyboom, zagen wij op een massabruiloft in Moskou.	7.36
206	Op deze door de Russische overheid georganiseerde massabruiloft worden jonge stellen uit alle gelederen van de samenleving gehuwd.	20.94
207	Zij werden vooraf geselecteerd en langs de lat gelegd van zogeheten traditionele Russische waarden.	4.93
208	Een Russische familie is een grote familie benadrukte president Poetin nog maar eens via een ingezonden boodschap op deze heuglijke avond in Moskou.	11.2
210	Sinds het begin van de oorlog is het geboortecijfer met ruim een derde gedaald.	63.94
211	Om dat cijfer op te krikken krijgen ouders een premie bij elk geboren kind.	53.11
212	En krijgen grote gezinnen een hogere hypotheek dan kinderloze stellen.	89.32
213	Ook heeft Poetin vrouwen opgeroepen minimaal drie maar als het even kan negen kinderen te baren.	35.82
214	Over vrouwenrechten en abortus durft niemand het nog te hebben.	24.32
215	Behalve hier, in de Russische exclave Kaliningrad ingesloten tussen Polen en Litouwen.	11.2
216	Daria en haar feministische organisatie staan vrouwen bij die in de verdrukking komen door deze focus op kinderen baren.	14.82
218	En het ondergaan van een abortus is vrijwel onmogelijk.	29.69
219	Door op te komen voor deze vrouwenrechten gaat ze rechtstreeks in tegen de campagne van het Kremlin.	12.92
220	Zo organiseert ze een leesclub over boeken die verboden zijn.	20.22
222	Vroeg in haar zwangerschap stopte 't hartje van haar kind met kloppen.	83.23
223	Ze woonde toen in Kaliningrad en moest met spoed naar een lokale kliniek.	7.2
224	Liza en haar man belden tientallen klinieken maar kregen overal hetzelfde te horen.	9.67
225	'Je bent in levensgevaar en moet met spoed geopereerd worden.'	4.23
227	Uit wanhoop verlaat ze de kliniek in Kaliningrad en pakt het vliegtuig naar Moskou.	11.74
229	Dit officieuze verbod op elke vorm van abortus moet meer kinderen opleveren voor Rusland maar heeft bij Liza het tegenovergestelde effect.	72.41
231	In een rijdende trein is vanavond een explosie geweest in een elektriciteitskast.	65.77
233	Het gebeurde op het traject tussen Alkmaar en Uitgeest.	11.49
234	Een passagier kreeg iets tegen het hoofd, een andere reiziger raakte onwel door de rook.	77.91
243	De fotosessie is uitgesteld vanwege Amalia die haar arm brak.	9.58
245	Het koelt in het noorden flink af, in de het zuiden blijft het warm.	24.01
249	Meer nieuws in 't Late NOS Journaal, om 10 over half 11 uur, NPO1.	5.49