Nieuwsuur 🇳🇱

_id	6876b5998dab04431822ba47
url	https://npo.nl/start/serie/nieuwsuur/seizoen-2025/nieuwsuur_5144/afspelen
datetime	2025-07-15 21:30:00
description	De ministers van Buitenlandse Zaken van alle EU-landen spreken vandaag in Brussel over mogelijke maatregelen tegen Israël. We spreken met EU-correspondent Kysia Hekster en met Nasrah Habiballah, correspondent in Israël en de Palestijnse gebieden. * De regio Eindhoven barst van de ambities qua woningbouw, infrastructuur, onderwijs en werkgelegenheid. De verwachting is namelijk dat chipmaker ASML in 2045 verdubbelt in productie en personeel. Maar die groei blijft vooralsnog uit en dat zet druk op de hele keten van toeleveranciers. Hoe gezond is het als een hele regio sterk leunt op één hightechreus?

 

Statements

idx	statement	score
0	888 De EU ziet kleine verbeteringen in de toevoer van noodhulp naar Gaza en dus blijven de strafmaatregelen tegen Israël voorlopig in de la.	63.12
1	We spreken minister Veldkamp, die in Brussel aan tafel zat.	5.25
2	En zorgen in de regio Eindhoven over de grote afhankelijkheid van veel bedrijven van chipgigant ASML.	21.03
13	Teruglopende orders van ASML zorgen voor onrust bij leveranciers.	83.55
15	LIVEPROGRAMMA, ONDERTITELING KAN ACHTERLOPEN Goedenavond.	3.7
16	Alle ogen waren vandaag weer eens gericht op Brussel.	3.5
17	Zou de EU Israël aanspreken op het schenden van mensenrechten in Gaza.. en eventueel sancties instellen?	51.84
18	Vorige week sloot Brussel een overeenkomst met Israel over het toelaten van meer hulp aan Gaza.	74.31
19	En de vraag was of Israel zich aan die afspraken houdt.	10.65
20	De voorlopige conclusie lijkt dat Brussel niet tevreden is maar wel vooruitgang ziet.	6.54
21	Voor deze uitzending sprak ik minister van Buitenlandse Zaken, Casper Veldkamp en vroeg hem waarom er besloten is om geen strafmaatregelen in te voeren tegen Israël.	14.19
22	Je ziet dat Europese lidstaten, en dat zijn zowel kleine als grotere lidstaten het niet allemaal eens zijn over dat soort maatregelen.	6.15
23	Maar waar we het wel allemaal over eens zijn is dat we hele grote zorgen hebben over de humanitaire situatie in de Gazastrook en dat we onze gezamenlijke invloed en onze gezamenlijke druk willen zetten op Israël om die situatie nu daadwerkelijk te verbeteren.	19.6
24	De EU heeft dus een akkoord bereikt met Israël om concreet die situatie te verbeteren.	35.07
25	We zien daar de eerste stapjes al van, maar er moet nog veel meer gebeuren.	3.45
27	Dus iedereen drong ook echt aan op het ten uitvoer leggen van die afspraken.	4.74
28	En dat moet ook goed worden gemonitord en dat is ook iets wat ik heb geëist.	3.71
31	De ministers hebben het vandaag in Brussel zoals wel vaker over strafmaatregelen tegen landen als Rusland en Iran.	41.67
32	Maar vandaag gaat het ook over een bondgenoot: Israel.	6.78
34	Want daarin staat dat de betrekkingen tussen de EU en Israël berusten op de eerbiediging van de mensenrechten en de democratische beginselen.	14.28
35	In de rest van het verdrag is een lange lijst opgenomen met onderlinge samenwerkingsafspraken zoals: Over vrij verkeer van goederen over wetenschappelijke, technologische en over economische samenwerking.	7.58
37	Demonstranten buiten willen dat het akkoord per direct wordt verscheurd.	15.26
38	De ministers binnen bespreken tien mogelijke strafmaatregelen.	9.51
39	Zoals het opschorten van de hele overeenkomst schorsing van visumvrije reizen voor Israeliers en sancties tegen extremistische ministers.	56.44
40	Israel leek voor de bijeenkomst nog niet zo bezorgd over de sancties.	14.23
41	En hij krijgt vandaag gelijk: Er komen voorlopig nog geen maatregelen.	7.55
42	De EU-buitenlandchef wil dus dat de situatie in Gaza gaat verbeteren in lijn met wat ze vorige week heeft afgesproken met Israël.	46.11
43	Ik vroeg Minister Veldkamp welke stappen Israel dan concreet moet laten zien.	11.55
44	We zien dat het een overeenkomst is om meer vrachtauto's met hulpgoederen de Gazastrook in te krijgen.	78.01
46	Er zijn ook afspraken gemaakt over keukens en bakkerijen en dergelijke.	8.16
47	Ook over meer brandstof die de Gazastrook in kan, ook voor generatoren.	31.92
50	En ook over de rol die VN-organisaties en internationale NGO's moeten spelen bij het verlenen van die hulp.	5.28
51	De afspraken die zijn gemaakt zijn ook echt gebaseerd op wat VN-organisaties en dergelijke nodig achten.	6.04
52	Was u eigenlijk voorstander om wel maatregelen te nemen tegen Israël?	24.42
53	Ik was er in ieder geval voorstander van om gezamenlijk druk te zetten.	3.74
54	En te zorgen dat de maatregelen die er zijn dat we die nu ook niet van tafel halen.	4.21
55	Een aantal lidstaten wil het liefst dat allerlei mogelijke strafmaatregelen nu van tafel zouden verdwijnen.	4.35
56	We hebben in ieder geval bewerkstelligd: Alles blijft op tafel.	3.54
58	Maar wat is die dreiging waard als op voorhand al bekend is dat daar nooit een meerderheid voor is?	18.77
60	Ja, maar Israël is ook, merk ik ook aan Israël, in het ongewisse.	4.67
61	Want je weet niet helemaal zeker wat er nou wel of niet van tafel kan gaan.	4.2
62	En wat misschien individuele lidstaten of groepjes lidstaten aan maatregelen zouden kunnen instellen.	4.29
63	Men had liefst gewild dat nu alle maatregelen van tafel gingen.	3.72
67	Wat we voor het einde van het staakt-het-vuren zagen is dat er echt 500 vrachtauto's per dag naar binnen gingen.	15.69
69	Maar wat ook nodig is, is het bereiken van het staakt-het-vuren.	4.62
70	Want dan kan de hulp die de gazenstrook inkomt ook echt goed worden gedistribueerd, waar die nu gewoon geplunderd wordt.	6.82
74	Dan moet het laten zien dat het de afspraken die de hoge vertegenwoordiger en haar team ook echt hebben gemaakt met Israël dat die door Israël echt worden nageleefd.	8.86
76	En als over twee weken blijkt dat Israël zich daar niet aan houden.	12.34
78	Dan gaan de lidstaten, ambassadeurs hier in Brussel natuurlijk terug naar hun hoofdsteden.	4.58
79	En dan zie je dat die discussie over welke maatregelen we kunnen nemen weer heel snel op tafel komt in de EU.	6.0
80	Maar ook bij lidstaten afzonderlijk en bij groepjes van lidstaten.	7.24
81	Maar pas eind augustus komt u opnieuw met uw collega-ministers van Buitenlandse Zaken bij elkaar.	5.73
82	Ondertussen overlijden dagelijks tientallen mensen in Gaza en bestaat er dus honger.	67.25
84	Nee, daarom heb ik ook echt geëist: Jongens, we willen niet wachten tot de eerstvolgende geplande EU-ministerraad eind augustus in Denemarken.	17.72
85	We willen nu echt de komende weken echt die voortgang zien.	3.91
86	We willen die gemeten hebben door de Europese Commissie en met ons besproken hebben iedere twee weken.	6.83
88	Zijn er voorwaarden gesteld aan waar dat voedsel naartoe gaat?	17.13
89	Mag dat bijvoorbeeld uitgedeeld worden door dat omstreden Amerikaans-Israëlische GHF?	30.75
91	Het Europese akkoord is gebaseerd op informatie en wensen van de Verenigde Naties en internationale organisaties.	9.99
92	En dat moet gewoon met deze organisaties van de VN en dergelijke worden gedistribueerd.	6.66
95	Maar dat Artikel 2 waar het allemaal om begon dat artikel gaat over veel meer dan noodhulp.	19.91
97	Dat onderzoek wat er naar is gedaan is nota bene in opdracht van u gedaan.	5.28
98	En daarin wordt gezegd: Israël houdt zich niet aan de mensenrechten.	31.45
100	Willekeurige aanvallen en onmenselijke behandeling.	89.59
102	Daar hebben we het wel in de raad vandaag over gehad met de collega's.	10.91
103	Dat zijn ook zaken waar we Israël op blijven aanspreken en ook veroordelingen blijven uitspreken.	4.83
104	Maar wat je ook ziet, in de eerste plaats wat indruist tegen het internationaal humanitair recht het humanitair oorlogsrecht, is die humanitaire blokkade van de Gazastrook.	18.8
105	Dus het eerste waar nu naar wordt gekeken is: Hoe kunnen we zorgen dat die humanitaire blokkade, dat die wordt verlicht dat humanitaire goederen er ook echt in kunnen.	11.1
106	Dat er ook een aantal van stappen wat dat betreft worden genomen.	4.44
107	En het is voor het eerst sinds begin maart dat er wat dat betreft ook een overeenkomst is bereikt.	6.53
109	Als u verder zou willen gaan, dat kunstig doen als Nederland.	5.2
110	Als u verder zou willen gaan, dat kunt u doen als Nederland.	4.63
112	Kijk, als ik moet kiezen tussen iets doen wat misschien ons tevreden stelt thuis maar geen effect heeft op plaatsen.	4.41
113	Of iets doen wat effect heeft op plaatsen omdat we met 27 lidstaten samen dat kunnen bereiken.	4.29
114	Een verlichten van de humanitaire blokkade en zorgen dat voedsel er weer in kan en andere goede goederen.	7.42
115	Zodat mensen daar een betere situatie krijgen, dan kies ik voor dat laatste.	4.15
116	En dan blijven we ons ook inzetten voor het bereiken van dat staakt-het-vuren.	4.46
122	De afgelopen zes weken vielen er 875 doden bij voedseldistributiepunten.	58.64
123	Volgens de Verenigde Naties vielen die vooral bij de hulpposten van de omstreden Israëlisch-Amerikaanse organisatie GHF.	27.39
124	Deze video is van een aantal dagen geleden en geverifieerd door onze redactie.	6.22
125	Palestijnse burgers worden beschoten in de buurt van een voedseldistriebutiepunt van de Amerikaanse-Isrealische GHF.	90.27
126	Een ooggetuige vertelt er later over in het ziekenhuis.	9.13
128	Dat is ook te zien bij deze gaarkeuken in Gaza stad.	12.06
129	Volgens VN hulporganisatie UNRWA is één op de tien kinderen in de Gazastrook inmiddels ondervoed.	75.59
130	Praten we door met correspondent Nasrah Habiballah in Oost-Jeruzalem.	5.41
131	Nasrah, is jou duidelijk of er wel weer meer hulp richting Gaza gaat?	12.05
133	Volgens die deal zouden per dag 160 vrachtwagens Gaza in worden gelaten.	19.75
134	Het Israëlische leger heeft gevestigd dat het gisteren en eergisteren zo ongeveer is gebeurd.	17.92
135	Maar, zeggen zij, die vrachtwagens waren ook bedoeld voor die omstreden Amerikaans-Israëlische organisatie GHF.	34.26
136	En we hoorde het net de minister al even zeggen, dat is niet de afspraak.	9.19
137	Die vrachtwagens zijn alleen bedoeld om verdeeld te worden door internationale hulporganisaties.	22.08
141	Want we weten dat voor de oorlog begon per dag zeker 500 vrachtwagens Gaza binnen kwamen en dat was eigenlijk al te weinig.	68.0
142	En nu sluit de EU dus een deal met Israël waarbij ze in eerste instantie genoegen nemen met 160 vrachtwagens per dag.	31.88
144	Dus de teleurstelling is groot want dat is niet bepaald een signaal dat de EU waarde hecht aan mensenrechten van Palestijnen.	41.01
145	Dus zijn er heftige reacties bijvoorbeeld zoals mensenrechtenorganisaties zoals Amnesty International.	17.85
146	Die zegt dat dit de geschiedenisboeken in zal gaan als een van de schandelijkste momenten van de EU.	11.85
149	Een regio die uit zijn voegen barst: woningbouw, wegen, onderwijs Alles wordt uitgebreid.	6.67
150	Motor hierachter is het succes van chipfabrikant ASML die de komende 20 jaar de productie en het personeel wil verdubbelen.	12.22
151	En daar hopen veel regionale bedrijven die producten aan ASML leveren, op mee te liften.	8.13
152	Maar die zijn er niet meer helemaal gerust op nu ASML in onzekere geopolitieke tijden is beland met onder andere exportrestricties naar China.	30.63
153	Onzekerheid die is terug te zien in de fluctuerende beurskoers die 30 procent lager staat dan een jaar geleden.	74.0
154	Morgen presenteert de chipgigant de halfjaarcijfers waar toeleveranciers van het bedrijf in spanning naar uitkijken.	9.11
159	Maar laten we even beginnen bij ASML zelf, toch de Nederlandse trots.	4.37
162	Maar de geopolitieke instabiliteit.. en door importheffingen presterende chipproducenten minder in de fabrieken waardoor de vraag naar de chipsmachines van ASML tegenvalt.	27.12
165	Opvallend, een bedrijf als Nvidia, dat chips ontwerpt die weer met ASML-machines worden gemaakt is onderhand het meest waardevolle bedrijf ooit.	69.86
169	Dat is het segment dat het belangrijkste segment is voor de groei van chips in de toekomst.	10.22
170	ASML levert ook chips in andere gebieden waar de groei minder is.	53.08
172	Het is die onzekerheid rondom ASML die ook toeleveranciers zorgen baart.	15.12
173	Want in de regio Eindhoven zijn zo'n 300 bedrijven die sterk afhankelijk zijn van deze hightech-reus.	16.47
176	Maar ook dit soort complexe blokken waarbij je ziet dat de kanalen op de juiste manier aan moeten sluiten.	4.18
181	Dit high-tech bedrijf maakt sinds 1982 kunststof halffabricaten, onder andere voor ASML.	14.06
182	40 jaar lang was er vooral groei, maar de orders vallen nu tegen.	8.47
183	Richting het einde van het jaar moet er wel wat gaan komen, ja.	4.67
197	De groei van ASML brengt veel goeds voor de regio maar ook een grote afhankelijkheid.	12.15
198	ASML maakt chipmachines, maar bestelt de onderdelen voor die machines bij de vele toeleveranciers.	10.88
200	De tweede schakel maakt een onderdeel dat door de eerste schakel wordt verwerkt voordat het bij ASML komt.	13.11
201	Bij de derde schakel moet het onderdeel nog bewerkt worden door de tweede en eerste schakel.	4.31
202	Het bedrijf van Birgit Goumans zit in de tweede schakel.	4.5
203	Hier zien we een machine die hele kleine draaiproductjes maakt.	6.23
204	Een heel klein schroefje, een M1-millimeter schroefje.	3.81
205	We maken verschillende producten waar speciale eisen aan zitten.	4.87
208	We hebben een aantal vacatures nog steeds op dit moment.	5.8
209	Hoewel we best hebben geïnvesteerd in mensen en machines in de afgelopen jaren.	4.82
210	En we zien nu dat de high-tech-markt dit jaar wat afkoelt, wat stagneert.	20.63
215	Birgit Goumans is de tweede generatie in dit familiebedrijf.	7.99
216	Het begon allemaal met een oud-medewerker van Philips die in een loods achter zijn huis metalen onderdelen maakte voor boeren en kleine bedrijven.	8.79
217	50 jaar later gaan de onderdelen van het bedrijf de hele wereld over.	4.49
220	Weet u waar dit uiteindelijk voor gebruikt gaat worden?	4.71
232	We hadden een cleanroom van ongeveer 75 vierkante meter.	10.68
233	En de nieuwe cleanroom is ongeveer 500 vierkante meter.	12.41
234	Dus daarmee zijn we klaar voor de groei van deze regio.	4.32
235	Maar die groei laat al een tijd op zich wachten, zeggen toeleveranciers tegen Nieuwsuur.	11.27
237	Dit is de cleanroom, die zoals je ziet nog ruimte heeft voor groei in de toekomst.	4.1
238	Heeft u garanties van ASML dat dit straks vol kan zitten met mensen die aan het werk zijn?	10.79
240	Dus het is ook zelf geloven in de ontwikkeling van de klanten en daarop voorinvesteren.	3.74
245	Terug bij de kunststofbewerker waar vakmensen met uiterste precisie onderdelen maken.	4.4
247	In dit geval laat ik een vliesje staan van 0,2 dik.	6.15
248	Als ik daar een fout mee maak met mijn nulpunt erin zetten dan zou ik misschien in mijn vacuumbed kunnen gaan.	4.33
250	Of als ik mijn nulpunt te hoog neerzet, dan is de vlies te dik en dan kan ik mijn product niet meer bewerken en dan kan ik hem niet meer uit de plaat halen.	3.84
251	Ik snap hier niks van, maar is uw werk heel ingewikkeld?	4.77
252	Het ziet er simpel uit, maar het is moeilijker dan je denkt.	4.15
253	Richting het einde van het jaar moet het echt wel de andere kant uitgaan.	4.85
255	Nou ja, Nou ja, we hebben vakmensen in dienst en we proberen die zo veel mogelijk vast te houden.	3.43
257	Je hoort overal: We moeten groeien, tienduizenden mensen erbij.	7.26
259	Frezers bijvoorbeeld, de vakmensen die hier staan kregen we het laatste jaar niet binnen.	6.64
262	Het is voor de toeleveranciers lastig te voorspellen wanneer de groei van ASML wel komt.	10.74
263	Zeker voor bedrijven die niet direct aan ASML leveren.	8.19
264	ASML communiceert heel nauw met de 'first tier', de eerstelijnsleveranciers.	12.07
265	Maar wij zouden daar ook graag als tweedelijns en ook de andere leveranciers in meegenomen worden.	5.2
266	Zodat we veel beter kunnen inspelen op de afnemende of toenemende vraag hier in de regio.	4.17
268	Veel van de andere bedrijven in de regio Eindhoven zijn de laatste jaren juist afhankelijker geworden van ASML, blijkt uit een adviesrapport.	49.95
269	ASML laat aan Nieuwsuur weten: Ja, dat is een leuk streven.	9.46
270	Maar als je een leverancier gevonden hebt die juist dat levert wat jij nodig hebt en er zijn er niet zo veel in de wereld die dat kunnen, dan heb je weinig keuze.	4.57
271	Dan verwachten ze toch van u dat u dat moet leveren?	10.53
275	Dus wat dat betreft leveren we graag onderdelen daar.	3.7
276	Maar als het slecht zou gaan met ASML, dan heeft u wel al uw geld ingezet op één bedrijf?	14.84
278	En dat is ook de reden dat wij bezig zijn om portfoliospreiding te doen.	4.16
282	Hier laten ze de machines daarom nog volop draaien, ook als alle medewerkers al naar huis zijn.	4.21
283	Iedereen is nu weg, maar de machines draaien nog door?	7.7
287	In principe vult In principe vult de robot de beide machines.	5.43
288	En de programma's zitten erin, dus de machine draait door.	4.22
292	Honderden bedrijven zijn dus voor een groot deel afhankelijk van ASML.	30.16
295	Gemiddeld gezien waren de bedrijven voor 30 procent afhankelijk van ASML vijf jaar geleden.	16.31
299	U heeft het over 40 procent, maar in de reportage hadden ze het over 60 procent.	12.58
300	Ik heb ook bedrijven gezien die voor 80 procent afhankelijk waren van ASML.	24.36
301	Hoe risicovol is het als een hele regio zo zwaar leunt op succes van één bedrijf?	14.53
303	Het is nooit goed om als regio afhankelijk te zijn van een bedrijf.	5.58
304	ASML zegt dus dat het gezond zou zijn als bedrijven 20 tot 30 procent afhankelijk zijn van ASML.	30.87
305	Is die afhankelijkheid tot die proporties terug te brengen?	6.12
307	De technologie capabilities van bedrijven die we gezien hebben zijn enorm goed.	5.2
309	Daar zijn heel veel kansen voor, ook in het buitenland.	4.55
312	Het is misschien ook heel luxe dat je in die regio zit en dat het allemaal op je afkomt.	4.54
316	En als het tij tegenzit moet je ook zorgen dat je in die markt staat.	4.6
317	Maakt u zich zorgen over de lange termijn van ASML en dus al die toeleveranciers?	8.36
318	In 2030, 2035 gGaat men eruit dat de targets om te groeien dat die worden gehaald.	44.82
322	Er is een plan vanuit de rijksoverheid om deze regio te helpen.	15.48
323	Ja, het is nu het moment om te zorgen dat we op termijn zichtbaar klaar zijn voor de volgende fase.	3.95
327	In Gouda is vanmiddag een vrouw van 39 op klaarlichte dag doodgeschoten.	81.28
328	Op de plek waar het gebeurde is de politie met onderzoek bezig.	22.15
329	De zwaargewonde vrouw werd vanmiddag nog door de hulpdiensten behandeld, maar stierf op straat.	53.96
331	Dat gewoon zoiets vreselijks gewoon iemand neergeschoten wordt op een klaarlichte dag.	6.54
332	Dat zijn altijd verhalen uit Amsterdam of weet ik het wat.	4.23
334	Volgens omwonenden zou het om een familiedrama gaan.	26.13
335	Ik heb gehoord dat er een vrouw is neergeschoten door haar ex-man en dat de kinderen daarbij waren.	52.33
337	Er wordt wisselend gereageerd op de plannen van het Nibud.	5.26
338	De organisatie wil een vaste betaaldag voor alle vaste lasten.	7.18
340	Maar ik zou het dan nog logischer vinden als het dan op de eerste van de maand is.	3.68
341	Dan zou ik voor mijn gevoel een beter overzicht hebben.	3.95
348	Want als ze het de eerste doen, en je krijgt op de 24e je salaris dan vind ik er te veel tussen zitten.	6.49
350	Zo'n vaste betaaldag moet ervoor zorgen dat mensen meer grip op hun geld krijgen.	23.09
351	Nu worden alle vaste lasten verspreid over de maand afgeschreven.	7.64
352	Het geld is soms al uitgegeven aan bijvoorbeeld boodschappen voordat de zorgverzekering is betaald, merken ze in de schuldhulpverlening.	25.02
353	Deze mevrouw had structureel te weinig inkomen en maakte uiteindelijk de keuze om de zorgverzekering niet te betalen.. omdat ze anders geen geld had om te eten.	73.4
354	Bij de zorgverzekering voelen mensen de minste consequenties.	84.83
355	Betaal je de huur niet, dan kan het gebeuren dat je uit huis gezet wordt na een aantal maanden.	8.36
357	En dus zouden de vaste lasten bijvoorbeeld op dezelfde dag kunnen worden afgeschreven waarop het salaris binnenkomt.	7.27
358	Op die manier krijgen mensen meer overzicht in hoeveel geld ze nog te besteden hebben.	7.3
359	KLM is 'diep verslagen' door het vliegongeluk op London Southend.	32.7
360	De piloot en co-piloot waren Nederlanders, van wie 1 bij KLM werkte.	22.67
363	Gisteren, 14 juli, vierde Frankrijk nog hun belangrijkste nationale feestdag.	33.74
364	Een dag later kondigt de Franse premier aan twee nationale feestdagen te willen schrappen.	6.66
366	In totaal zo'n 40 miljard, en er moet ook extra geld naar defensie.	10.28
367	Om 4 uur vanochtend was het zo ver: De start van de Nijmeegse vierdaagse.	5.33
368	Het was een dag met gunstig weer: niet te warm, niet te koud.	3.84
369	En dat zorgde voor een laag aantal uitvallers: Maar zo'n 218 mensen haalden de eindstreep niet.	6.68
371	Dan staat de man terecht die verdacht wordt van verkrachting op Koningsdag in Amsterdam.	82.13
372	Op beelden waren de twee te zien tussen geparkeerde auto's op de Keizersgracht.	21.75
373	Jennifer Simons wordt morgen als president van Suriname geïnstalleerd.	7.6
374	En moeten ze weg of niet, de zonnepanelen bij Schiphol?	60.44
375	Door weerkaatsing verblinden ze piloten bij het landen.	45.71
377	Het weer: vannacht stevige buien in het noorden en westen zelfs 20 tot 40 millimeter regen.	64.19
380	Vannacht trekt een gebied met stevige buien over Nederland.	37.56
381	Meer nieuws in het Late NOS Journaal, met sport, rond kwart over 11 op NPO 1.	6.65