Nieuwsuur 🇳🇱

_id	6923782abb77f162b30a6f34
url	https://npo.nl/start/serie/nieuwsuur/seizoen-2025/nieuwsuur_5271/afspelen
datetime	2025-11-23 21:30:00
description	In Genève vindt topoverleg plaats over het 28-puntenplan voor een einde aan de oorlog met Rusland, dat de Amerikaanse president Donald Trump deze week presenteerde. Het plan bevat onderdelen die zeer nadelig zijn voor Oekraïne. * Hoofdofficier van justitie Michiel Zwinkels over het omzeilen van sancties, opgelegd aan Rusland. Aanleiding is de rechtszaak die morgen begint tegen een van de belangrijkste defensiebedrijven van Nederland, scheepsbouwer Damen Shipyards. * Herbricht, ooit een gezellig dorp aan de Maas, werd door overstromingen verlaten en nu woont er nog maar één echtpaar; een waarschuwing voor de gevaren van klimaatverandering.

 

Statements

idx	statement	score
0	888 Een optimistische Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken over Trumps plan voor Oekraïne dat volgens velen meer op een Russisch voorstel lijkt.	37.34
1	We spreken onze correspondenten in Brussel en Washington over de laatste ontwikkelingen.	4.81
2	En wat doe je als je dorp van de kaart lijkt te verdwijnen.	4.12
3	Wat voor Moerdijk geldt, gold ook voor dit Belgische dorpje waar nu zelfs het laatste café is gesloopt.	6.81
4	En voor het Openbaar Ministerie heeft het topprioriteit: De aanpak van bedrijven die sancties overtreden.	32.56
5	Morgen begint een unieke zaak: één van de parels van onze defensie-industrie Damen Shipyards, staat voor de rechter.	9.93
6	LIVEPROGRAMMA, ONDERTITELING KAN ACHTERLOPEN Goedenavond.	3.7
7	Wordt de toekomst van Oekraïne de komende dagen beslecht in een hotel in Geneve.	20.11
8	Zover is het nog lang niet, maar: de zorgen zijn groot bij de Oekraïners en ook bij de Europese bondgenoten.	18.23
9	Het is inmiddels bekend: met een 28-puntenplan hoopt Trump een einde aan de oorlog te maken.	47.49
10	Zowel de Amerikanen als de Oekraïners klinken vanavond optimistisch, maar menen ze dat ook?	8.75
13	Een paar opvallende punten uit het plan dat president Trump presenteerde: Oekraïne mag nooit lid worden van de NAVO maar wel van de Europese Unie.	71.48
15	Het Oekraïense leger zou nog maar uit maximaal 600.000 militairen mogen bestaan.	34.16
16	En de Krim en de Donbas worden Russisch grondgebied ook delen die nu niet door Rusland bezet zijn.	42.98
17	De eerste reacties op het plan klonken vanavond positief.	6.0
19	Ze willen Trump aan boord houden, maar er is ook voorzichtige kritiek.	16.33
22	Grootste verschillen met het Amerikaanse plan zijn: De Europeanen willen een Oekraïens leger van 800.000 man.	69.55
24	De Europeanen willen later verder onderhandelen over het eventueel afstaan van grondgebied langs de 'huidige gevechtslinie'.	15.11
25	De Amerikanen willen die gebieden nu al aan Rusland toewijzen.	20.62
26	En Oekraïne moet veiligheidsgaranties van de VS krijgen.	58.35
27	Garanties die erg lijken op die NAVO-landen elkaar ter bescherming geven.	7.2
33	De Europeanen werden overvallen door het Amerikaanse plan.	85.43
34	Ze willen een stoel aan de tafel waar onderhandeld wordt.	6.27
35	Als het gaat om de toekomst van Oekraïne gaat het ook om de toekomst van Europa.	11.58
36	Als Poetin grondgebied krijgt, zoals in het Amerikaanse voorstel dan is dat ook gevaarlijk voor Europa.	76.56
39	Maar ze zien dat hun plannen veel positiever zijn voor Oekraïne.	34.01
40	Het is de vraag of het gaat lukken om de Amerikanen daarvan te overtuigen.	5.85
41	Marco Rubio zei: leuk dat Europeanen dat willen maar ik heb het plan nog niet gezien.	9.94
48	Dat zagen we in februari toe zullen ze in het Witte Huis was.	5.12
49	Daarna in augustus toen Trump pro Poetin taal uitging slaan.	28.86
51	Uitbundigprijzen, in de hoop Trump in een kamp te kunnen trekken.	5.7
53	Zelensky staat er slechter voor door het corruptieschandaal in zijn eigen land.	87.26
54	Je hoort al langer dat mensen bang zijn voor een slechte deal.	31.39
56	Zoals het opgeven van grensgebied zoals in het Amerikaanse voorstel staat.	8.67
57	Nooit lid worden van de NAVO, dat is onaanvaardbaar voor de Europeanen.	14.29
58	Daar proberen zij terug op andere gedachten te brengen.	4.55
59	Sjoerd den Daas in Washington: Minister van Buitenlandse Zaken Rubio plaatste vandaag een tweet waarin hij zei: Dit is echt een Amerikaans plan.	18.99
61	Het zegt denk ik wel genoeg die zich genoodzaakt zag om te reageren op X. Amerika was de auteur.	5.37
62	Er waren Rusland kenners geweest die zeggen dat het letterlijk uit het Russisch overgenomen.	15.69
63	Daarover zei Marco Rubio dat er wel veel import is geweest uit Rusland.	19.75
64	Maar dat ook Oekraïense standpunten zijn meegenomen.	8.56
74	Misschien zien we Zelensky voor Thanksgiving op het Witte Huis.	18.38
78	Daar gaan ze zeker ook een extra overleg doen over de situatie.	4.99
82	Voorlopig is de oorlog nog gaande en liggen er allerlei westerse sancties tegen Rusland.	15.45
83	Morgen begint een rechtszaak tegen een van de belangrijkste defensiebedrijven van Nederland scheepsbouwer Damen Shipyards, dat verdacht wordt van het omzeilen van die sancties.	31.83
84	Een unieke zaak, want niet eerder werd een groot Europees defensieconcern vervolgd voor sanctieontwijking.	25.61
85	En dat is niet het enige waar Damen zich tegen moet verweren morgen in de rechtbank in Zwolle.	4.19
87	Justitie gaat de grootste scheepsbouwer van Nederland, Damen, vervolgen.	16.89
88	Het gaat om een zaak die acht jaar geleden al begon met een inval bij het bedrijf in Gorinchem.	8.52
89	Volgens Justitie maakt Damen zich schuldig aan corruptie en valsheid in geschriften.	12.14
90	Damen zou op verschillende plekken in de wereld ambtenaren hebben omgekocht om meer schepen te kunnen verkopen.	14.71
91	Het Openbaar Ministerie gaat een van de boegbeelden van de Nederlandse defensie-industrie vervolgen.	45.3
92	Scheepsbouwer Damen bouwt voor miljarden aan boten voor de Nederlandse defensie.	39.42
94	Het bedrijf heeft 35 scheepswerven wereldwijd en 12.000 werknemers.	10.33
95	Damen wordt niet alleen vervolgd voor corruptie maar zou ook de sancties tegen Rusland hebben overtreden door te helpen bij de bouw van deze Russische schepen.	29.29
96	Europa had al sancties ingesteld tegen Rusland in 2014 maar die werden na de Russische inval in Oekraïne in 2022 aangescherpt.	50.07
97	Deze boten, speciaal voor de krabbenvangst, zijn door Damen ontworpen.	9.33
98	Maar ook na het ingaan van de sancties zou Damen nog onderdelen met name de kranen, aan Rusland hebben geleverd.	16.31
99	Damen heeft volgens het Openbaar Ministerie 14 maal vervalste uitvoeraangifte ingediend bij de douane.	25.95
101	Maar uit onderzoek van Nieuwsuur bleek vorig jaar dat Damen de jaren erna nog honderden onderdelen heeft geleverd voor dit project.	10.17
102	Maar dan met een omweg via bedrijven in China en Turkije.	5.41
103	Michiel Zwinkels, hoofdofficier van het Functioneel Parket.	10.0
107	Het komt niet vaak voor dat zo'n groot bedrijf wordt vervolgd.	5.61
109	U vervolgt een bedrijf dat door de Nederlandse overheid wordt omschreven als 'van nationaal strategisch belang.'	12.21
114	Als een bedrijf verdacht wordt van strafbare feiten lopen de kans om vervolgd te worden.	81.42
117	Juist een bedrijf dat van belang is voor de Nederlandse defensieindustrie en dan wordt verdacht van ontduiken van sancties tegen Rusland terwijl we ons aan het wapenen zijn tegen Rusland is het belangrijk om het aan de rechter voor te leggen.	29.37
118	Reactie Damen: 'Damen heeft vol vertrouwen in de rechtszaak en krijgt daarin eindelijk de kans uit te leggen dat de vermoedens van het Openbaar Ministerie niet kloppen.'	22.81
119	U heeft het bedrijf sowieso lang laten bungelen want het onderzoek naar vermeende corruptie heeft 7, 8 jaar geduurd.	21.24
128	Dat heeft te maken met feiten die zich afspelen in verschillende buitenlanden.	4.05
137	Dan is het aan de verdediging om onderzoekswensen in te dienen.	9.54
138	Een beetje afhankelijk van de onderzoekswensen en wat er wordt toegewezen door de rechter kan het zomaar gaan door tientallen getuigen die in het buitenland moeten worden gehoord en dat kan lang duren.	10.74
139	Kunt inhoudelijk tot morgen niet teveel zeggen, dus ik zal dat niet proberen.	3.89
142	Nederland is qua veroordelingen koplopers in Europa.	48.7
146	De aanpak van sanctieontduiking in Nederland heeft topprioriteit bij het kabinet.	44.47
147	Nederland heeft een voortrekkersrol in Europa om de Europese samenwerking op dit vlak beter te maken.	35.81
148	Maar ook voor het Nederlandse Openbaar Ministerie is het een prioriteit samen met de douane, FIOD hebben we tot nu toe sinds het uitbreken van de oorlog in 2022 130 strafzaken gestart.	26.77
151	Als het gaat om goederen zijn het met name goederen die bruikbaar zijn voor de defensieindustrie.	11.01
156	Bedrijven worden effectiever in het omzeilen daarvan?	30.28
159	In het begin waren het de bedrijven die de regels nog niet zo goed wisten.	4.13
161	Tegenwoordig zien we een verschuiving naar steeds meer geavanceerde methodes, er worden constructies opgetuigd om buiten het zicht van de douane te blijven.	6.53
162	Maar goederenstromen vroeger direct naar Rusland gingen worden de goederenstromen nu opgeknipt er niet meer direct naar Rusland gaan maar bijvoorbeeld naar andere landen.	28.68
163	Ze komen uiteindelijk weer samen waardoor een bepaald goed dat onder de sanctiewetgeving valt uiteindelijk toch in Rusland terecht kan komen.	8.63
164	Laten we even kijken naar een aantal recente zaken.	4.08
165	Sinds de Russische inval in 2022 is de douane meer dan 100 onderzoeken gestart naar overtredingen van de Rusland-sancties en de fiscale opsporingsdienst FIOD-30.	24.41
167	Hier, op nummer 13, woont een Rus, Dmitri K. En die stuurt vanaf dit adres hele dure gespecialiseerde elektronica naar Rusland.	6.32
168	De eerste grote zaak startte in 2022 tegen de Rus Dmitri K. Hij is inmiddels veroordeeld voor het versturen van microchips naar Rusland.	13.32
169	K. kreeg anderhalf jaar celstraf, de helft van de eis.	13.65
170	En dat alles bij elkaar betekent dat we uiteindelijk meneer zullen veroordelen tot een gevangenisstraf voor de duur van 18 maanden.	6.47
171	K. heeft daar geen dag van uitgezeten, want de rechter liet hem in afwachting van het proces vrij.	21.96
173	In drie zaken nam de rechter de eis van het OM over zoals bij de zaak van twee mannen die vliegtuigonderdelen naar Rusland verstuurden.	32.91
174	En bij de man die in computeronderdelen handelde met Rusland.	26.79
176	En die noemen we zo omdat hij verdacht wordt van het stelen van bedrijfsgeheimen bij onder meer chipmachinefabrikant ASML.	25.09
178	Bij deze grote sanctiezaak ging de rechter niet mee in de eis.	25.36
179	Het OM eiste vier jaar in de zaak tegen German A. Hij kreeg drie jaar voor het delen van bedrijfsgeheimen.	11.58
180	Wat bij deze zaken opvalt is dat uw reis lang niet altijd wordt overgenomen.	4.11
183	Het kan zijn dat de rechter het minder ernstig vinden dat wij het vinden.	8.18
184	Of dat de rechter minder feiten erkent dat wij vonden.	11.36
185	Het opduiken van de sanctiewet is een economisch delict.	39.59
187	Dat verklaart de brandbreedte van onze eis en wat de rechter oplegt.	15.08
188	Zien dat in het buitenland bijvoorbeeld, Duitsland strenger wordt gestraft.	43.6
189	Recent zijn er in Duitsland veroordelingen geweest tot bijvoorbeeld wel 7 jaar.	13.91
190	Dat klinkt alsof u vindt dat dat in Nederland ook wel zou mogen.	5.83
194	En dat geeft ons middelen om opsporingsmiddelen in te zetten.	7.42
196	Het afluisteren in de woning of het hacken van computerapparatuur.	89.09
199	U voelt zich enigszins beperkt omdat er niet altijd het onderzoek kunt doen wat u wilt doen?	6.79
205	Zeker in het begin zagen we met name bedrijven die de regels nog niet zo goed kende.	4.93
206	Inmiddels gaat het wat geavanceerder worden er meer constructies opgetuigd.	3.85
207	Met valse websites, bedrijven die worden opgericht met een doel: om de opsporing moeilijker te maken.	4.51
214	In de nieuwe wetgeving staat krijgen we meer bevoegdheden.	22.67
218	Maar ook de douane zou meer bestuursrechtelijke rechter moeten krijgen door meer boetes uit te delen.	20.94
223	Maar de douane zou ook een uitbreiding kunnen krijgen in de wetgeving om zelfstandig boetes op.. te leggen.	50.52
225	Alles wat wij meer aan de voorkant kunnen krijgen, dat helpt.	4.24
230	Israël heeft een luchtaanval uitgevoerd op een woonwijk in de Libanese hoofdstad Beiroet.	43.46
231	Daarbij zijn vijf doden gevallen, onder wie een leider van Hezbollah.	20.95
233	Hij was de 'nummer twee' binnen de militante organisatie.	5.94
235	De bommen vielen in een drukke buitenwijk van Beiroet.	6.79
237	Volgens Hezbollah heeft Israël met deze aanval 'een nieuwe rode lijn overschreden'.	18.89
238	Vrijdagavond en gisteravond vlogen drones boven de militaire vliegbasis Volkel.	37.22
239	En gisteravond ook boven het vliegveld van Eindhoven en opnieuw boven de vliegbasis Volkel.	4.55
240	In de buurt van Eindhoven Airport zien ze gistermiddag rond half zes de eerste drones.	20.49
242	Om zeven uur meldt de luchtverkeersleiding zelf dat ze er vanuit de toren ook een zien.	12.55
243	Al het vliegverkeer wordt stilgelegd en vluchten worden omgeleid.	26.19
244	We kregen te horen dat we niet hier in Eindhoven konden landen.	7.23
246	Ze wisten niet waarom, dus zijn we naar Amsterdam gevlogen.	4.43
247	De drones hangen niet de hele tijd boven de vliegvelden zegt de minister van Defensie vanuit Canada.	82.72
248	De drones zijn enige tijd boven de luchthaven en vertrekken weer.	7.51
251	In Eindhoven wil je de luchthaven pas weer openen als er lang genoeg geen drones meer zijn geweest.	19.65
255	Na een weekend vol met drone-incidenten is er nog veel onduidelijk.	11.18
256	Waren dit kwajongensstreken, waren dit spionageactiviteiten?	11.05
258	Feit is wel dat onbemande vliegtuigjes het luchtruim van belangrijke plaatsen makkelijk kunnen schenden.	16.17
259	En dat zelfs ons leger daar geen passend antwoord op heeft.	5.88
260	De Braziliaanse justitie heeft beelden getoond van de beschadigde enkelband van oud-president Bolsonaro.	78.34
261	Volgens de politie wilde hij vluchten om zijn gevangenisstraf te ontlopen.	33.68
262	Bolsonaro werd vanwege zijn poging gisteren uit voorzorg opgepakt.	58.7
263	De oud-president is veroordeeld tot 27 jaar cel voor het beramen van een staatsgreep.	83.51
264	Bolsonaro zelf komt vandaag met een nieuwe verklaring: Zijn medicijnen zouden hem paranoia hebben gemaakt.	69.54
265	Eerder had hij gezegd dat hij uit nieuwsgierigheid een soldeerbout tegen zijn enkelband had gehouden.	6.95
266	Het was een onvoorstelbaar moment, zo'n twee weken geleden.	4.52
267	De inwoners van Moerdijk hoorden dat hun dorp wordt opgeheven.	14.35
269	Neem het dorpje Herbricht in Belgisch Limburg ooit een gezellig gehucht met tientallen dorpelingen en een bruisend café.	4.41
270	Maar overstromingen door de Maas werden Herbricht noodlottig.	11.79
271	Het dorpscafé ging afgelopen maand tegen de vlakte en er woont nog maar 1 echtpaar.	7.97
272	Een waarschuwing, nu rivieren door klimaatverandering steeds gevaarlijker worden.	86.1
275	En als je hier woont maak je veel overstromingen mee.	50.77
276	Herbricht ligt op 'n prachtige plek, maar het is ook 'n gevaarlijke plek.	13.44
279	Maar als we uitzoomen en kijken waar de rivier loopt met hoogwater dan ziet de hoogtekaart er zo uit.	7.51
280	En dan kan je zien dat met hoogwater hier het water stroomt en dan ligt het eigenlijk perfect midden in de hoogwaterbedding van de rivier.	4.68
282	Wat ook meespeelt, de Maas is een relatief korte rivier.	9.44
283	De Maas zit heel dicht bij z'n achterland dus als het tekeergaat met neerslag in het achterland dan is dat water zo in de Maas, van de steile hellingen af en van de steile korte rivier.	38.03
284	Dat betekent dus dat het in de Maas keihard tekeer kan gaan en dat het water dan als een muur op je afkomt, bij wijze van spreken.	5.71
289	Alleen bestaande bewoners die per se wilden blijven, mochten blijven.	11.17
291	Die zijn meerdere gebieden al aan het ontruimen om plaats te maken voor het water.	15.76
292	En wij zijn op dit moment juist bezig om te kijken of we woningen kunnen plaatsen op de verkeerde plekken.	6.09
295	Hier ligt een wijk ten zuiden van de Nederrijn en hier zal men een woonwijk willen bouwen.	5.69
296	En dan maken ze wel weer meer ruimte voor de rivier met een nevengeul.	5.27
297	Maar het probleem is natuurlijk dat dit nog steeds buitendijks is en het klimaat verslechtert.	8.68
298	En hoogwaters worden hoger, dus je weet gewoon dat het in de toekomst dan een keer misgaat.	8.78
299	Na de overstroming van 2021 ging het dorpscafé niet meer open.	14.66
302	Dat café begon ooit in de huiskamer en zat ruim een eeuw in de familie.	5.51
305	Hij wil niet naar de sloop komen kijken Ook voor Rudi is het zwaar.	4.34
306	Hij wil niet naar de sloop komen kijken daarom spreken we hem in zijn nieuwe huis.	3.76
310	Dan begint dus de strafzaak tegen scheepsbouwer Damen, zoals we in deze uitzending al zagen.	17.88
311	Het Openbaar Ministerie verdenkt Damen van omkoping en het omzeilen van sancties tegen Rusland.	39.14
312	En de EU-ministers van Handel spreken in Brussel over de handelsrelaties met China en de VS. Het weer: Het is bewolkt en regenbuien trekken over het land.	17.99
314	Morgen is het vaak bewolkt en komen verspreid over het land buien voor.	89.72
316	Meer nieuws in het Late NOS Journaal om 23.10 uur op NPO 1.	5.29